- Παρίσι 1958. Ο Μίκης Θεοδωράκης, περιμένοντας μέσα στο αυτοκίνητό του τη Μυρτώ, που έχει πάει για ψώνια, διαβάζει τον «Επιτάφιο». Το αντίτυπο του το 'χε στείλει λίγες μέρες πριν ο Γιάννης Ρίτσος με την αφιέρωση «Το βιβλίο τούτο κάηκε από τον Μεταξά στα 1938 κάτω από τις στήλες του Ολυμπίου Διός». Μέχρι να γυρίσει η Μυρτώ, έχει ξεσπάσει μπόρα και με ανάλογη ορμή ο Μίκης έχει μελοποιήσει τα περισσότερα από τα είκοσι ποιήματα.
«Σώπα όπου να 'ναι θα σημάνουν οι καμπάνες...» έγραψε ο Ρίτσος και μελοποίησε ο Μίκης στη «Ρωμιοσύνη». Ενα τραγούδι που λειτούργησε ως ελπίδα των σκλαβωμένων από τη χούντα Ελλήνων
Η μελοποίηση επισφραγίζει την αμοιβαία εκτίμηση των δύο ανδρών, που είχαν πρωτοσυναντηθεί το 1946. Κυρίως, όμως, γράφει την πρώτη σελίδα στο μεγάλο κεφάλαιο του νεοελληνικού πολιτισμού, που αφορά τη «μετάγγιση» της ποίησης στον λαό με όχημα μελωδίες που έρχονταν κατευθείαν από το dna του. Ο «Επιτάφιος» ηχογραφείται το '60, σε διεύθυνση Μάνου Χατζιδάκι με τη Νάνα Μούσχουρη. Επαναστατικότερη (και στην αρχή «καταδικαστέα» ακόμα κι από αριστερούς) είναι, όμως, η ηχογράφησή του την ίδια χρονιά, σε διεύθυνση του ίδιου του Μίκη, με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση και το μπουζούκι του Μανώλη Χιώτη. Επεται το '63 η εκδοχή με τη φωνή της Μαίρης Λίντα.
Θα ήταν αδύνατον ένα τόσο κομβικό έργο να λείπει απ' το αφιέρωμα του Φεστιβάλ Αθηνών στον Ρίτσο, με αφορμή την 100ή επέτειο από τη γέννησή του (Μάιο του 1909). Η συναυλία της 10ης Ιουνίου στο Ηρώδειο, με τη «Λαϊκή Ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης» και ερμηνευτές τους Νένα Βενετσάνου, Καλλιόπη Βέττα, Δημήτρη Μπάση και Αλέξανδρο Χατζή, περιλαμβάνει, όμως, και τη «Ρωμιοσύνη» και τα «Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας». Πρόκειται επίσης για έργα που έχουν την ιδιότητα να ανακαλούν τις εποχές που οι προσωπικές ιστορίες των δύο δημιουργών τέμνονταν με την πολιτική αλλά και πολιτιστική Ιστορία της Ελλάδας.
Αν π.χ. ο «Επιτάφιος» είχε γραφτεί τον σκληρό Μάη του 1936, η «Ρωμιοσύνη» γράφτηκε το διάστημα 1945-'47, μέσα στον εμφύλιο, όσο ο Ρίτσος ήταν εξόριστος. Μελοποιήθηκε επίσης μέσα σε λίγες ώρες, αυτές που ακολούθησαν τον άγριο ξυλοδαρμό του Μίκη κι άλλων αριστερών από χωροφύλακες, στον Πειραιά, ανήμερα των Φώτων το 1966. Αιμόφυρτος ο Μίκης είχε επιστρέψει στο σπίτι του και κλειδωθεί στο γραφείο του για να μην τον δουν οι δικοί του. Εκεί τον περίμενε ένα αντίτυπο της «Ρωμιοσύνης», που του 'χαν στείλει κρυφά γυναίκες πολιτικών κρατουμένων. Μέσα στο βράδυ η μελοποίηση ολοκληρώνεται και την ίδια χρονιά παρουσιάζεται στο γήπεδο της ΑΕΚ, στη Νέα Φιλαδέλφεια, μπροστά σε 20.000 ανθρώπους! Είναι η πρώτη λαϊκή συναυλία σε ανοιχτό χώρο. Αργότερα ηχογραφείται με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, αλλά γνωρίζει κι άλλες μεγάλες ερμηνείες με τη φωνή του ίδιου του Μίκηw και βέβαια του Νίκου Ξυλούρη.
Σεπτέμβριο του '68, μέσα στη χούντα, λίγες ώρες αρκούν στον, εξόριστο στη Λέρο, Ρίτσο για να γράψει τα 16 από τα 18 «Λιανοτράγουδα». Εχει προηγηθεί το κρυφό μήνυμα του, επίσης εξόριστου, στη Ζάτουνα, Μίκη που ζητά από τον ποιητή ένα ανέκδοτο έργο για να το μελοποιήσει. Ο Ρίτσος καταγράφει μικρά στιγμιότυπα του τοπίου, των ανθρώπων και της ιστορικής μνήμης. Η ποιητική του σύνθεση ολοκληρώνεται το 1973. Είναι το πρώτο έργο του Μίκη που κυκλοφορεί αμέσως μετά τη δικτατορία. Εχει προηγηθεί η πρώτη του εκτέλεση, 17 Ιανουαρίου 1973, στο Albert Hall του Λονδίνου με ερμηνευτές τους Μαρία Φαραντούρη, Πέτρο Πανδή, Αφροδίτη Μάνου, Αχιλλέα Κωστούλη και τον ίδιο τον συνθέτη. Η πρώτη ηχογράφηση γίνεται την ίδια χρονιά, με τους ίδιους τραγουδιστές στο Παρίσι και κυκλοφορεί στη Γαλλία από την ΕΜΙ France. Παράλληλα, όμως, ηχογραφείται κρυφά και στην Ελλάδα με τον Γιώργο Νταλάρα και την Αννα Βίσση. Με την πτώση της χούντας κυκλοφορεί στην Ελλάδα πρώτα η έκδοση με τον Νταλάρα και μετά αυτή της γαλλικής ΕΜΙ. Η ιστορική αξία των τριών έργων είναι δεδομένη. Δεδομένη είναι και η αυταξία τους. Πρόκειται ούτως ή άλλως για σπουδαία τραγούδια. Και μόνο γι' αυτό θέλουμε να τα ξανακούσουμε.
Η Εισιτήρια προπωλούνται στα εκδοτήρια του Φεστιβάλ (Πανεπιστημίου 39 - εντός στοάς Πεσμαζόγλου) ή στο τηλέφωνο 210-3272000 και στοιχίζουν 60, 50, 40, 30, 20, 15 ευρώ και 10 ευρώ το φοιτητικό.
No comments:
Post a Comment