Μουσικές δωματίου στον «Παρνασσό»

• ΡΟΜΑΝΤΙΚΟΙ, ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟΙ ΚΑΙ ΧΑΪΝΤΝ

• Ηχοι ζωντανοί

• Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΒΩΛΟΥ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 24 Ιουνίου 2009

• Από τις αρχές του 2006, οπότε οι υπεύθυνοι του φιλολογικού συλλόγου «Παρνασσός» ξεκίνησαν σοβαρή προσπάθεια ανανέωσης της επικοινωνίας με το φιλόμουσο αθηναϊκό κοινό, η ωραία αίθουσα εκδηλώσεων του νεοκλασικού της πλατείας Καρύτση φιλοξενεί τακτική, ετήσια σειρά συναυλιών μουσικής δωματίου και όχι μόνο.

«Παρνασσός», 11/6/2009. Ο ομποΐστας Κώστας Γιοβάνης, ο κορνίστας Γιάννης Γούναρης και η πιανίστρια Χρύσα Δένδα έπαιξαν τρίος των Χάινριχ φον Χέρτζογκενμπεργκ (1843-1900) και Καρλ Ράινεκε (Publicity photo)

Οι μουσικές βραδιές εκεί διαθέτουν φιλική ατμόσφαιρα και αμεσότητα. Αυτό οφείλεται κυρίως στους καλλιτέχνες που παίζουν αλλά και στο παρουσιαζόμενο ρεπερτόριο, το οποίο, καθώς συναρτάται στενά με τα εκάστοτε όργανα, είναι εντυπωσιακά ευρύ, γεμάτο εκπλήξεις. Αλαφρωμένες από περιττές κοινωνικές επισημότητες και τη βασανιστική εμμονή για εξασφάλιση παρουσίας «μεγάλων» ονομάτων -δίχως αυτά, βεβαίως, να αποκλείονται- οι συναυλίες υλοποιούνται με τη συμμετοχή κυρίως νέων, ακμαίων μουσικών, πολλοί από τους οποίους είναι μέλη συμφωνικών συνόλων. Ειδικά σ' αυτούς, ο «Παρνασσός» προσφέρει μια ευπρόσδεκτη διέξοδο πιο προσωπικής επικοινωνίας με το φιλόμουσο κοινό και υγιούς καλλιτεχνικής εκτόνωσης. Παρακολουθήσαμε κάποιες από τις τελευταίες συναυλίες της λήξασας καλλιτεχνικής περιόδου αποκομίζοντας πολύ καλές εντυπώσεις.

Η συναυλία της 11ης Ιουνίου ξεκίνησε με τη φλαουτίστρια της Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Αθηναίων Ηλέκτρα Καρανικόλα και τον πιανίστα Νίκο Μελβάνη. Οι δύο μουσικοί έπαιξαν ανάλαφρες συνθέσεις χαρακτηριστικές της γαλλικής νεοκλασικής αισθητικής του μεσοπολέμου: την ανέμελα μελωδική, τζαζίστικη «Σονατίνα» (1922) του Γάλλου Νταριίς Μιγιό και τη δομημένη με μινιμαλιστική λογική, τονισμένη σε χαρακτηριστικούς συγκοπτόμενους ρυθμούς «Σονάτα» (1945) του Τσέχου Μπουχουσλάβ Μαρτινού. Παρά το άνετο, ταιριαστά ρευστό παίξιμο της φλαουτίστριας, οι εκτελέσεις υπονομεύτηκαν μερικώς από τη συχνά νευρική, αταίριαστα στιβαρή συνοδεία του πιανίστα.

Διαφορετικές ηχητικές αντιπαραθέσεις και πιο δομική μουσική αισθητική επικράτησαν στο δεύτερο μισό της βραδιάς. Ο ομποΐστας Κώστας Γιοβάνης, ο κορνίστας Γιάννης Γούναρης και η πιανίστρια Χρύσα Δένδα παρουσίασαν τρίο των Χάινριχ φον Χέρτζογκενμπεργκ (1843-1900) και Καρλ Ράινεκε (1824-1910). Αντιμέτωποι με τυπικά δείγματα κεντροευρωπαϊκής ρομαντικής γραφής α λα Μπραμς, οι τρεις μουσικοί διέπλασαν τις ερμηνείες ανάλογα. Συνδύασαν φωτεινό, γλυκύ ήχο, ακρίβεια, ευαίσθητη και προσεγμένη φραστική, ήπια συναισθηματική φόρτιση και σφριγηλή άρθρωση. Ηδονικές, παιγνιώδεις αντιπαραθέσεις χροιάς ανάμεσα στο βελούδινο, ατμοσφαιρικό «ρομαντικό» κόρνο και τον πιο εστιασμένο, διαπεραστικό ήχο του όμποε, η απαλή, φιλική, συνειδητά μη ανταγωνιστική στήριξη από το πιάνο και ωραίο δέσιμο των τριών οργάνων όρισαν αβίαστες, μελωδικά μεστές αναγνώσεις που έρρευσαν απολαυστικά.

Την επομένη, 12/6, σειρά είχαν η πιανίστρια Εύη Γιαμοπούλου και το κουαρτέτο εγχόρδων Aquartet, αποτελούμενο από τους μουσικούς της ΚΟΑ Μόρφω Παπαδημητρίου (α' βιολί), Δημήτρη Παπαγιαννάκη (β' βιολί), Πέτρο Βλάσση (βιόλα) και Αστέριο Πούφτη (τσέλο). Το πρώτο μισό της βραδιάς αφιερώθηκε στη φετινή επέτειο του Χάιντν. Πρώτα ακούστηκε το «Κουαρτέτο αρ. 54, αρ. 1». Το χορευτικά κινητικό, νευρώδες, ρυθμικά σφριγηλό ξεκίνημα του Vivace assai έδειξε ότι οι αναγνώσεις των Aquartet θα ήταν στιλιστικά ενημερωμένες, κάτι που επιβεβαιώθηκε στη συνέχεια με την ωραία αίσθηση του μουσικού συντακτικού, τον κομψό χορευτικό τονισμό του μενουέτου, τη χάρη και την ελαφράδα της απόδοσης του στροφικού, καταληκτικού Vivace. Ακολούθησε το «Κοντσέρτο για όργανο, δύο βιολιά και βιολοντσέλο», Hob XVIII: 7, σε μεταγραφή για πιάνο. Εργο με πιο χαλαρή διαλογική γραφή, που άφηνε χώρο στο πιάνο να αρθρώσει τον απέριττο, λιτό λόγο του, δόθηκε με διάφανο ήχο και πάντα ελεγχόμενη δυναμική, τονίζοντας τις περαστικές αναφορές στον αυστηρό Μπαχ (Adagio). Μοναδική επιφύλαξη πρόβαλε η ενδημική τονική αβεβαιότητα του α' βιολιού στις πολύ υψηλές περιοχές του οργάνου.

Η βραδιά ολοκληρώθηκε με το «Κουιντέτο για πιάνο» του Μπραμς, ένα από τα αριστουργήματα του ρομαντικού ρεπερτορίου μουσικής δωματίου. Εδώ οι πέντε μουσικοί κατ' αρχήν αναρίθμησαν τον ήχο τους επί το βαρύτερο και πιο μεστό, ενώ παράλληλα ανέβασαν τα επίπεδα συγκινησιακής φόρτισης της ερμηνείας. Κοινωνοί της σύνολης εκφραστικής παλέτας του συνθέτη, οι Ελληνες μουσικοί έπαιξαν με μυώδη παλμό και στιβαρό ήχο, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις λεπτομέρειες, την άρθρωση και τις στίξεις. Στα ενδιαφέροντα προσόντα της εκτέλεσης ξεχώρισαν οι σαφείς, εκφραστικά αυτοτελείς συμμετοχές του β' βιολιού και της ορθοτονικά ασφαλούς βιόλας, που εμπλούτισαν την ισορροπία της ανάγνωσης με άρτια αρθρωμένες εσωτερικές «φωνές». Εύπλαστες εναλλαγές πύκνωσης/αραίωσης, βάρυνσης/ελάφρυνσης του ήχου συνεισέφεραν στην εκφραστική ζωογόνηση της ερμηνείας και τη φόρτιση του μουσικού ειρμού με παλμό και ωστική δύναμη. *