Η προσπάθειά μου να «κλείσω» τη συνέντευξη με τον
Εσα Πέκα Σάλονεν στάθηκε περιπετειώδης: τηλεφωνήματα επί τηλεφωνημάτων με τους ανθρώπους που τον εκπροσωπούν, διαπραγματεύσεις περί της διάρκειας, ανταλλαγή ηλεκτρονικών μηνυμάτων... Ωστόσο, και όταν ακόμη κατάφερα να εξασφαλίσω θετική απάντηση, η πραγματοποίηση της κουβέντας ήταν αμφίβολη ως την τελευταία στιγμή. Δύο μόλις λεπτά πριν από την προκαθορισμένη ώρα η συνεργάτις του και «σύνδεσμός» μου με ενημέρωσε θριαμβευτικά:
«Μόλις έλαβα μήνυμα από τον μαέστρο. Μπορείτεπράγματινα του τηλεφωνήσετε τώρα στο κινητό. Βρίσκεται στο αυτοκίνητο, καθ΄ οδόν για το αεροδρόμιο, και αυτή είναι η μόνη ώρα που μπορεί να διαθέσει». Επιφυλακτικός στην αρχή, ο 51χρονος Σάλονεν- ένας από τους διαπρεπέστερους αρχιμουσικούς της γενιάς του - μέσα σε ελάχιστα λεπτά εξελίχθηκε σε άνετο και «θερμό» συνομιλητή, πρόθυμο να κουβεντιάσει για όλα: για τη νέα, σταθερή συνεργασία του με την Ορχήστρα Φιλαρμόνια του Λονδίνου όπου ολοκληρώνει την πρώτη του σεζόν ως βασικός αρχιμουσικός και καλλιτεχνικός σύμβουλος, για τη συνθετική δραστηριότητά του, αλλά και για την πολυσυζητημένη θητεία του στη Φιλαρμονική του Λος Αντζελες.
- Είναι η πρώτη φορά που θα βρεθείτε στην Ελλάδα;
«Εχω επισκεφθεί τη χώρα σας στο παρελθόν ως τουρίστας. Για λόγους επαγγελματικούς, όμως, ναι, θα είναι η πρώτη φορά. Η συναυλία με τη Φιλαρμόνια σηματοδοτεί το ντεμπούτο μου στην Ελλάδα και τώρα που το σκέπτομαι έχει ενδιαφέρον. Κάνω αυτή τη δουλειά τα τελευταία 30 χρόνια και υπάρχει μια σημαντική ευρωπαϊκή χώρα στην οποία δεν έτυχε να εμφανιστώ ποτέ ως σήμερα».
- Πώς αποτιμάτε την πρώτη αυτή σεζόν της νέας συνεργασίας σας με τη Φιλαρμόνια;
«Είμαι πολύ χαρούμενος για το πρώτο μας μεγάλο project υπό τον τίτλο “Πόλη των ονείρων: Βιέννη 1900-1935”, το οποίο εστιάζει στην εξερεύνηση της μουσικής και της ευρύτερης κουλτούρας της αυστριακής πρωτεύουσας. Ξεκινήσαμε τον περασμένο Φεβρουάριο με σκοπό να δώσουμε συναυλίες σε 18 μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις. Είναι ένα project το οποίο περιλαμβάνει συνεργασίες με μουσεία και αίθουσες τέχνης τόσο στη Βιέννη όσο και στο Λονδίνο και παρουσιάζει έργα των
Μάλερ, Σένμπεργκ, Τσεμλίνσκι και
Μπεργκ σε συνάρτηση με το ιστορικό και κοινωνικό τους πλαίσιο».
- Σε σχέση με την πρώτη σας περίοδο στη Φιλαρμόνια, κατά πόσο θεωρείτε ότι η Ορχήστρα έχει διαφοροποιηθεί;
«Κάναμε ένα “προσκλητήριο” πριν από λίγο διάστημα και συνειδητοποιήσαμε ότι μόλις 11 μουσικοί συμμετείχαν στην Ορχήστρα και τότε: μιλώ για το διάστημα 1985-1994, οπότε κατείχα τη θέση του Βασικού Προσκεκλημένου Αρχιμουσικού. Οι υπόλοιποι έχουν συνταξιοδοτηθεί ή έχουν πεθάνει και έχουν αντικατασταθεί από νέους. Πρόκειται λοιπόν για μια νέα ορχήστρα και μπορώ να πω μια χαρούμενη ορχήστρα».
«Χαρούμενη είναι μια ορχήστρα όταν η παλαιά γενιά μουσικών μπορεί και συνυπάρχει αρμονικά με τη νέα. Αυτή η μετάβαση δεν είναι πάντοτε “ειρηνική”, ξέρετε. Συχνά γίνεται με εντάσεις και έχει απώλειες. Οταν όμως μπορεί να επιτευχθεί αυτό, τότε η ορχήστρα είναι μια απολύτως αντιπροσωπευτική μικρογραφία μιας “καλοκουρδισμένης” κοινωνίας. Ε, λοιπόν, η Φιλαρμόνια είναι μια χαρούμενη ορχήστρα. Το Λονδίνο βέβαια είναι μια τελείως διαφορετική πόλη».
«Παρ΄ ότι κατά τα χρόνια που δούλεψα στις ΗΠΑ δεν έχασα ποτέ την επαφή μου με την Ευρώπη και πάντοτε επέστρεφα, το Λονδίνο της δεκαετίας του ΄80 ήταν μια πόλη χωρίς κινητά τηλέφωνα και Διαδίκτυο. Δεν είχε επίσης τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα που έχει σήμερα. Στον ίδιο όροφο μιας πολυκατοικίας μπορούν να κατοικούν επτά οικογένειες από διαφορετικές χώρες. Οταν τα παιδιά τους μεγαλώνουν μαζί, παίζουν μαζί στον δρόμο, ως ενήλικοι δεν έχουν άλλες διαφορές παρά αυτές του ατομικού τους χαρακτήρα. Αυτή η διαδικασία είναι μια πηγή φοβερής έμπνευσης».
- Μια που ήδη αναφερθήκατε στη δουλειά σας στην Αμερική, η θητεία σας στη Φιλαρμονική του Λος Αντζελες, η οποία ολοκληρώνεται εφέτος, συζητήθηκε έντονα...
«Ηταν ένα εξαιρετικά μεγάλο κομμάτι της ζωής και της καριέρας μου, διήρκεσε 17 ολόκληρα χρόνια, και αισθάνομαι ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς για να κάνω τον απολογισμό. Η “καρδιά” της δουλειάς μου είχε να κάνει με την αναμόρφωση της Ορχήστρας και με την ευρύτερη “στερέωση” του θεσμού. Πολλή δουλειά έπεται ακόμη να γίνει και αυτό είναι ευθύνη του νέου μουσικού διευθυντή, του
Γκουστάβο Ντουνταμέλ. Ωστόσο τα θεμέλια πιστεύω ότι ετέθησαν και είναι γερά. Από ΄κεί και πέρα, εκφράζω την πλήρη εμπιστοσύνη μου στη νέα γενιά. Οι επόμενοι είναι πάντοτε καλύτεροι από τους προηγούμενους και αυτό είναι κάτι που το πιστεύω βαθιά».
- Το γεγονός ότι το Λος Αντζελες είναι κατά βάση μια κινηματογραφική πόλη, θεωρείτε ότι επηρεάζει αντίστοιχα και τη μουσική, την καλλιτεχνική ζωή της ευρύτερα;
«Με μεγάλη έκπληξη διαπίστωσα ότι όχι. Δεν την επηρεάζει. Οταν πρωτοπήγα στο Λος Αντζελες ήμουν μόλις 33 ετών. Αναρωτιόμουν λοιπόν γιατί το Χόλιγουντ δεν αξιοποιεί τη Φιλαρμονική. Ωστόσο δεν άργησα να διαπιστώσω ότι η κινηματογραφική βιομηχανία αντιμετωπίζει ανταγωνιστικά οποιοδήποτε άλλο είδος ψυχαγωγίας. Το βλέπει σαν εχθρό. Είπα τότε μέσα μου: Εντάξει λοιπόν, αφού είναι έτσι, θα καταστρέψω το Χόλιγουντ. Δεν τα κατάφερα, βεβαίως, αλλά σε σχέση με την Ορχήστρα κάτι έκανα, νομίζω».
- Αληθεύει ότι από ΄δώ και στο εξήςθέλετε να ασχοληθείτε περισσότερο με την όπερα αλλά και με τη συνθετική σας δραστηριότητα;
«Ναι. Σε ό,τι αφορά την όπερα, δεν έχω ακόμη καταφέρει να “συντονίσω” το πρόγραμμά μου, αλλά είναι κάτι το οποίο έχω εδώ και καιρό στον νου μου. Ως προς τη σύνθεση πραγματικά θέλω να ασχοληθώ περισσότερο. Παρ΄ ότι η μία μου ιδιότητα αναμφίβολα επηρεάζει την άλλη, υπάρχουν διαφορές τις οποίες οφείλεις να ισορροπήσεις».
«Η διεύθυνση είναι εξωστρεφής, λαμπερή, κοινωνική, ενώ η σύνθεση είναι μοναχική, μπορεί να σε πιέσει ψυχολογικά αλλά είναι εξίσου ανταποδοτική. Το να μπεις λοιπόν από τη μία ψυχολογική κατάσταση στην άλλη δεν είναι απλό. Ο ίδιος ο χρόνος λειτουργεί διαφορετικά. Το να επιστρέψεις ύστερα από μια μακρά περίοδο σύνθεσης στους ρυθμούς της διεύθυνσης ορχήστρας και στα ίδια επίπεδα ενέργειας είναι μια διαδικασία καθόλου δεδομένη».
Η συναυλία της Ορχήστρας Ρhilharmonia υπό τον Εσα Πέκα Σάλονεν θα δοθεί στις 17/6 στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Αθηνών. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει το Δεύτερο Κοντσέρτο για πιάνο του Λιστ με σολίστ τον Γιάννη Βακαρέλη και την Εκτη Συμφωνία του Μάλερ.
Πληροφορίες- εισιτήρια στο τηλ. 210-3272.000 και μέσω Ιnternet στο www. greekfestival.gr.
Συνθέτες σε (μόνιμη) οικονομική κρίση
- Σε ποιον βαθμό θεωρείτε ότι έχει επηρεάσει τα μουσικά πράγματα η οικονομική κρίση;
«Για να πούμε την αλήθεια, ο κόσμος της κλασικής μουσικής δεν έχει επηρεαστεί ιδιαιτέρως. Εχουμε απλώς υποχρεωθεί σε μια επαναξιολόγηση, η οποία δεν είναι απαραιτήτως κακή. Σε ό,τι αφορά τη συνθετική δουλειά, δεν υπάρχει καμία απολύτως διαφορά, από την άποψη ότι οι συνθέτες ήταν ανέκαθεν οι πιο κακοπληρωμένοι μουσικοί. Δεν υπάρχει κανένας σεβασμός για το πιο σημαντικό κομμάτι της μουσικής διαδικασίας. Οι αμοιβές είναι κάτω από τους μέσους ευρωπαϊκούς μισθούς. Πριν από μερικά χρόνια είχα ο ίδιος μια ενδιαφέρουσα εμπειρία που με βοήθησε να συνειδητοποιήσω κάποια πράγματα...».
- - Θέλετε να τη θυμηθείτε;
«Βρισκόμουν στο Παρίσι για έναν διαγωνισμό νέων συνθετών τον οποίο διοργάνωνε η Γαλλική Ραδιοφωνία. Ωστόσο είχα ήδη κάνει βήματα ως αρχιμουσικός. Οταν λοιπόν ως συνθέτη με τακτοποίησαν σε ένα μικρό ξενοδοχείο, μου κακοφάνηκε. “Δεν μένω εγώ εδώ” είπα. Το συζήτησα με έναν φίλο μου, ο οποίος γελώντας μου απάντησε: “Τι παραπονιέσαι; Σου συμπεριφέρονται ως συνθέτη. Πρέπει να είσαι χαρούμενος που έγινες αποδεκτός και με αυτή την ιδιότητα”».
- ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΙΣΜΑ Μ. ΤΟΥΛΑΤΟΥ | ΤΟ ΒΗΜΑ, Σάββατο 13 Ιουνίου 2009
No comments:
Post a Comment