Τα «Άπαντα» του Νίκου Μαμαγκάκη σε νέα έκδοση
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΙΩΝΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 2 - 06/09/2008
«Υπάρχει πράγματι μια ακατάσχετη ροή ηχοπολτών από τα μέσα αναμετάδοσης. [...] Αυτό επιφέρει έναν υπερκορεσμό και, φυσικά, έχει ως συνέπεια πολλά πράγματα να ισοπεδώνονται και να εξομοιώνονται με τα χυδαία κατασκευάσματα. Γιατί πρέπει να πούμε ότι η μουσική που τρέφει τη νεολαία δεν έχει καμία φλόγα και καμία υψηλή έμπνευση πια. Είναι όπως τα προϊόντα του σουπερμάρκετ, που έχουν καλό ντιζάιν, τρώγονται εύκολα, αλλά δεν έχουν ούτε βιταμίνες ούτε νοστιμιά».
«Η μουσική που τρέφει τη νεολαία δεν έχει καμία φλόγα και καμία υψηλή έμπνευση» |
Αυτά έλεγε ο Νίκος Μαμαγκάκης σε μια συνέντευξη που του είχα πάρει και δημοσιεύτηκε στις 22 Οκτωβρίου 1990 στις σελίδες αυτές, επ' ευκαιρία της κυκλοφορίας του δίσκου του «Εαρινή Συμφωνία», σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου.
Ηχοκατασκευάσματα
Και πιο κάτω: «Αυτό, συν το γεγονός της υπερπληθώρας και της υπερπροσφοράς, έχει ως άμεση και οδυνηρή συνέπεια η μουσική να μην επενεργεί πια λυτρωτικά και σαν πανάκεια ψυχής, όπως πρέπει να 'ναι. Κι αν δεν βρεθεί ένας τρόπος να περιοριστεί αυτή η ροή ηχοκατασκευασμάτων, δεν αποκλείεται να δημιουργηθεί μια νέα ψυχασθένεια, που δεν ξέρουμε ούτε το όνομα ούτε τις συνέπειές της».
Τον ρωτάω αν σήμερα, ύστερα από 18 χρόνια, έχει τις ίδιες απόψεις. Και η απάντησή του:
«Η αρρώστια έχει εμφανιστεί ήδη - μια θανάσιμη πλήξη που νιώθουν οι άνθρωποι για την τέχνη, που δεν επενεργεί όπως παλιά. Δεν γίνονται πια μεγάλες παραστάσεις, δίνονται μόνο πράγματα ετοιματζίδικα. Δεν διακινδυνεύει κανείς τίποτα σήμερα».
Ο Νίκος Μαμαγκάκης, ωστόσο, δεν είναι από τους ανθρώπους που αφήνουν τα πράγματα στην τύχη τους - ειδικότερα σε σχέση με το έργο του, που καλύπτει μια τεράστια γκάμα: από όπερες, ορατόρια, παραδοσιακά, μουσικές για κινηματογραφικές ταινίες, μέχρι λαϊκό τραγούδι. Κι επειδή ένας καλλιτέχνης σπάνια τα πάει καλά με τις εταιρείες που εκδίδουν και προωθούν το έργο του, το σκέφτηκε, το αποφάσισε και:
«Δημιούργησα μια μικρή "βιοτεχνία" μουσικής, την "ΙΔΑΙΑ" (αρχαία ονομασία της Κρήτης). Δηλαδή ένα καλό στούντιο ηχογραφήσεων, ένα μικρό εργαστήρι εξωφύλλων, τα οποία εξ ολοκλήρου επινόησα και έστησα μόνος μου, και μια ομάδα φίλων. Δεν επιθυμώ να είμαι εταιρεία και οι οικονομικές βλέψεις οριοθετούνται στο να μη χάσω, ούτε διανοούμαι να χρησιμοποιήσω μεθόδους εταιρειών. Απλώς υπέρτατος στόχος μου είναι η όσο γίνεται φυσική διάδοση των όσων έχω επιτύχει στην τέχνη μου».
Ως τώρα έχουν εκδοθεί από την «ΙΔΑΙΑ» 53 cd με διάφορα έργα, καθώς και 22 με συνθέσεις για φωνή και πιάνο, ενώ πρόκειται να ακολουθήσουν άλλα 10, στα οποία περιλαμβάνονται 4 όπερες. Και τι να πρωτοαναφέρει κανείς από τίτλους, ποιητές (καθώς ο Μαμαγκάκης έχει ντύσει με μουσικές έργα κορυφαίων λογοτεχνών) και εκτελεστές. Στις πρόσφατες δημιουργίες του περιλαμβάνονται και δύο ξεχωριστές: «Τα τραγούδια της παράδεισος», παραλλαγές σε γνωστά ρεμπέτικα με μεγάλη ορχήστρα (ο πρώτος) και φωνές (ο δεύτερος).
Ηδη έχει δεχθεί εγκωμιαστικότατα σχόλια. Ανάμεσα σ' αυτά και μια επιστολή του Μίκη Θεοδωράκη, στην οποία του γράφει:
«Η παραγωγή σου είναι εντυπωσιακή από κάθε άποψη, ποιοτική, ποσοτική και αυτοθυσίας, μιας και τα δίνεις όλα, έμπνευση, κόπο, αυτοχρηματοδότηση, ανιδιοτέλεια. Σαν να βρίσκεσαι σε μια ιδανική κοινωνία αγγέλων, έτοιμη να αγκαλιάσει τα πολύτιμα δώρα της πνευματικής δημιουργίας. Τι να σου πω; Μένω άφωνος και ομολογώ ότι σε θαυμάζω.
»Πριν από λίγες μέρες άκουσα με τον Antoine (Αντώνη!) την... "Παράδεισος", που με εντυπωσίασε. Πράγματι είναι ένα νέο "κοίταγμα" αυτού του κόσμου που επιβεβαιώνει αυτό που λες, ότι δηλαδή η τέχνη είναι έντεχνη. Ομως γι' αυτό χρειάζεται φαντασία, όπως με πολλή επιτυχία δείχνεις να είσαι κάτοχος. Εγώ να προσθέσω τη λέξη "πνευματικότητα", χάρη στην οποία η πρώτη γνήσια ύλη ανεβαίνει ένα σκαλί πιο πάνω από την κλίμακα των ανθρώπινων αξιών. Δηλαδή την πεμπτουσία αυτού που ονομάζουμε απλά τέχνη.
»Σιγά σιγά θα κοιτάξω και τα υπόλοιπα υλικά, στον βαθμό φυσικά που μου το επιτρέπουν οι δυνάμεις μου, που -φευ- παλεύουν απεγνωσμένα με τη φθορά του χρόνου».
Εκτός από τους δίσκους, ο Νίκος Μαμαγκάκης προχώρησε μέσω της εταιρείας του και στην έκδοση 4 άκρως σημαντικών βιβλίων: «Το τραγούδι του Δασκαλογιάννη», λαϊκό έπος του ποιητάρη Παντζέλιου, «Ποιήματα», τα ψηλορείτικα, τα τραγούδια του παλιού Ρέθυμνου, κρητικές αύρες, του Γιώργου Καλομενόπουλου, «Ο νέος Ερωτόκριτος» του Παντελή Πρεβελάκη, «Διάλογοι πάνω στην ελληνική μουσική» του Γιάννη Παπαϊωάννου.
«Μόνον η βεβαιότητά μου και ο ένθεος έρωτας που τρέφω για τους ογκόλιθους αυτούς του νεοελληνικού πολιτισμού, με ώθησε, έστω και μην έχοντας τα αναγκαία κεφάλαια, να προβώ στην έκδοση των κειμένων αυτών και μέσα σ' αυτό τον πολτό και τον συρφετό των ιδεολογικών σκουπιδιών και το σημερινό πολιτισμικό κομφούζιο, ίσως μπορούν να βοηθήσουν τους σύγχρονους Ελληνες να σώσουν ψυχές», γράφει προλογίζοντας τις εκδόσεις αυτές ο συνθέτης - κάτι που θα 'λεγα ισχύει για όλο του το εγχείρημα. *
Ηχοκατασκευάσματα
Και πιο κάτω: «Αυτό, συν το γεγονός της υπερπληθώρας και της υπερπροσφοράς, έχει ως άμεση και οδυνηρή συνέπεια η μουσική να μην επενεργεί πια λυτρωτικά και σαν πανάκεια ψυχής, όπως πρέπει να 'ναι. Κι αν δεν βρεθεί ένας τρόπος να περιοριστεί αυτή η ροή ηχοκατασκευασμάτων, δεν αποκλείεται να δημιουργηθεί μια νέα ψυχασθένεια, που δεν ξέρουμε ούτε το όνομα ούτε τις συνέπειές της».
Τον ρωτάω αν σήμερα, ύστερα από 18 χρόνια, έχει τις ίδιες απόψεις. Και η απάντησή του:
«Η αρρώστια έχει εμφανιστεί ήδη - μια θανάσιμη πλήξη που νιώθουν οι άνθρωποι για την τέχνη, που δεν επενεργεί όπως παλιά. Δεν γίνονται πια μεγάλες παραστάσεις, δίνονται μόνο πράγματα ετοιματζίδικα. Δεν διακινδυνεύει κανείς τίποτα σήμερα».
Ο Νίκος Μαμαγκάκης, ωστόσο, δεν είναι από τους ανθρώπους που αφήνουν τα πράγματα στην τύχη τους - ειδικότερα σε σχέση με το έργο του, που καλύπτει μια τεράστια γκάμα: από όπερες, ορατόρια, παραδοσιακά, μουσικές για κινηματογραφικές ταινίες, μέχρι λαϊκό τραγούδι. Κι επειδή ένας καλλιτέχνης σπάνια τα πάει καλά με τις εταιρείες που εκδίδουν και προωθούν το έργο του, το σκέφτηκε, το αποφάσισε και:
«Δημιούργησα μια μικρή "βιοτεχνία" μουσικής, την "ΙΔΑΙΑ" (αρχαία ονομασία της Κρήτης). Δηλαδή ένα καλό στούντιο ηχογραφήσεων, ένα μικρό εργαστήρι εξωφύλλων, τα οποία εξ ολοκλήρου επινόησα και έστησα μόνος μου, και μια ομάδα φίλων. Δεν επιθυμώ να είμαι εταιρεία και οι οικονομικές βλέψεις οριοθετούνται στο να μη χάσω, ούτε διανοούμαι να χρησιμοποιήσω μεθόδους εταιρειών. Απλώς υπέρτατος στόχος μου είναι η όσο γίνεται φυσική διάδοση των όσων έχω επιτύχει στην τέχνη μου».
Ως τώρα έχουν εκδοθεί από την «ΙΔΑΙΑ» 53 cd με διάφορα έργα, καθώς και 22 με συνθέσεις για φωνή και πιάνο, ενώ πρόκειται να ακολουθήσουν άλλα 10, στα οποία περιλαμβάνονται 4 όπερες. Και τι να πρωτοαναφέρει κανείς από τίτλους, ποιητές (καθώς ο Μαμαγκάκης έχει ντύσει με μουσικές έργα κορυφαίων λογοτεχνών) και εκτελεστές. Στις πρόσφατες δημιουργίες του περιλαμβάνονται και δύο ξεχωριστές: «Τα τραγούδια της παράδεισος», παραλλαγές σε γνωστά ρεμπέτικα με μεγάλη ορχήστρα (ο πρώτος) και φωνές (ο δεύτερος).
Μίκης: «Τα δίνεις όλα»
Ηδη έχει δεχθεί εγκωμιαστικότατα σχόλια. Ανάμεσα σ' αυτά και μια επιστολή του Μίκη Θεοδωράκη, στην οποία του γράφει:
«Η παραγωγή σου είναι εντυπωσιακή από κάθε άποψη, ποιοτική, ποσοτική και αυτοθυσίας, μιας και τα δίνεις όλα, έμπνευση, κόπο, αυτοχρηματοδότηση, ανιδιοτέλεια. Σαν να βρίσκεσαι σε μια ιδανική κοινωνία αγγέλων, έτοιμη να αγκαλιάσει τα πολύτιμα δώρα της πνευματικής δημιουργίας. Τι να σου πω; Μένω άφωνος και ομολογώ ότι σε θαυμάζω.
»Πριν από λίγες μέρες άκουσα με τον Antoine (Αντώνη!) την... "Παράδεισος", που με εντυπωσίασε. Πράγματι είναι ένα νέο "κοίταγμα" αυτού του κόσμου που επιβεβαιώνει αυτό που λες, ότι δηλαδή η τέχνη είναι έντεχνη. Ομως γι' αυτό χρειάζεται φαντασία, όπως με πολλή επιτυχία δείχνεις να είσαι κάτοχος. Εγώ να προσθέσω τη λέξη "πνευματικότητα", χάρη στην οποία η πρώτη γνήσια ύλη ανεβαίνει ένα σκαλί πιο πάνω από την κλίμακα των ανθρώπινων αξιών. Δηλαδή την πεμπτουσία αυτού που ονομάζουμε απλά τέχνη.
»Σιγά σιγά θα κοιτάξω και τα υπόλοιπα υλικά, στον βαθμό φυσικά που μου το επιτρέπουν οι δυνάμεις μου, που -φευ- παλεύουν απεγνωσμένα με τη φθορά του χρόνου».
Εκτός από τους δίσκους, ο Νίκος Μαμαγκάκης προχώρησε μέσω της εταιρείας του και στην έκδοση 4 άκρως σημαντικών βιβλίων: «Το τραγούδι του Δασκαλογιάννη», λαϊκό έπος του ποιητάρη Παντζέλιου, «Ποιήματα», τα ψηλορείτικα, τα τραγούδια του παλιού Ρέθυμνου, κρητικές αύρες, του Γιώργου Καλομενόπουλου, «Ο νέος Ερωτόκριτος» του Παντελή Πρεβελάκη, «Διάλογοι πάνω στην ελληνική μουσική» του Γιάννη Παπαϊωάννου.
«Μόνον η βεβαιότητά μου και ο ένθεος έρωτας που τρέφω για τους ογκόλιθους αυτούς του νεοελληνικού πολιτισμού, με ώθησε, έστω και μην έχοντας τα αναγκαία κεφάλαια, να προβώ στην έκδοση των κειμένων αυτών και μέσα σ' αυτό τον πολτό και τον συρφετό των ιδεολογικών σκουπιδιών και το σημερινό πολιτισμικό κομφούζιο, ίσως μπορούν να βοηθήσουν τους σύγχρονους Ελληνες να σώσουν ψυχές», γράφει προλογίζοντας τις εκδόσεις αυτές ο συνθέτης - κάτι που θα 'λεγα ισχύει για όλο του το εγχείρημα. *
No comments:
Post a Comment