ΜΙΚΗΣ: «Η κυβέρνηση κάνει ένα πελώριο βήμα προς το χάος»

ΤΑ ΝΕΑ: Τετάρτη 3 Σεπτεμβρίου 2008

«Ευθύνη» είναι το μήνυμα του Μίκη Θεοδωράκη απέναντι στην κυριαρχούσα αποσύνθεση, όπως λέει, με αφορμή συναυλία με συμφωνικά του έργα στο Ηρώδειο

«Και μόνο η λέξη "σύνθεση" έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση με την κυριαρχούσα αποσύνθεση. Όμως ο καλλιτέχνης δημιουργός βρίσκει πάντοτε τον τρόπο να ανακαλύπτει, ακόμα και κάτω απ΄ τα σκουπίδια, το "ωραίο και το αληθινό", γιατί αυτό το έχουμε όλοι μέσα μας», λέει ο Μίκης Θεοδωράκης εκφράζοντας τα συναισθήματα που του προκαλεί η σημερινή πολιτική κατάσταση.

Η χρονική στιγμή κατά την οποία πραγματοποιείται η συναυλία με συμφωνικά έργα του Μίκη Θεοδωράκη- η Καντάτα «Επιφάνια Αβέρωφ», σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη, και επιλεγμένες σκηνές από τη σουίτα μπαλέτου «Ζορμπάς», με ερμηνεία τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη από τον βαθύφωνο Δημήτρη Καβράκο, με τον οποίο ο συνθέτης συμπράττει έξι χρόνια μετά την πρώτη συνεύρεσή τους με την όπερα «Λυσιστράτη» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών- στο Ηρώδειο είναι κάτι σύνηθες για τον ίδιο, από τη στιγμή που είναι ακόμη μία, όπως σημειώνει, εκτός Φεστιβάλ Αθηνών.

«Αν θα πρέπει να χαρακτηρίσουμε ειδικά αυτήν τη συναυλία, θα πρέπει να την αποκαλέσουμε πρόσκληση για το κοινό και πρόκληση για εκείνους, οι οποίοι με τις πλάτες της κυβέρνησης και τα χρήματα τα δικά μας (των πολλών) μας προκαλούν, όχι μόνο σβήνοντας από τα προγράμματά τους την έννοια "ελληνικότητα" αλλά ασχημονώντας επιπλέον, χρησιμοποιώντας σαν κουρέλια τα άγια των αγίων της εθνικής πολιτιστικής παράδοσης σε χώρους όπως η Επίδαυρος».

• Αν και το ελληνικό κοινό έχει αποθεώσει τον «λαϊκό» Θεοδωράκη, φαίνεται να στέκεται διστακτικό απέναντι στον «συμφωνικό» Θεοδωράκη. Πού το αποδίδετε;

Η συμφωνική μουσική προϋποθέτει δύο βασικά στοιχεία: α) Μουσική μόρφωση και β) Πλούσιο ελεύθερο χρόνο, γεγονός που περιορίζει το ποσοστό των φίλων της συμφωνικής μουσικής στη χώρα μας περίπου σε 0,01% του πληθυσμού. Επομένως, εάν στην περίπτωσή μου το κοινό που αγαπά τη λαϊκή μουσική μου εκτιμά και γνωρίζει σε ποσοστό μεγαλύτερο από 10% και το συμφωνικό μου έργο, νομίζω ότι θα πρέπει να είμαι ευχαριστημένος. Κι αυτό χωρίς να διαθέτω τα βασικά μέσα με τα οποία γίνεται γνωστό το συμφωνικό έργο. Δηλαδή συμφωνικές ορχήστρες, χορωδίες και αίθουσες μουσικής. Και, όπως βλέπετε, στο Ηρώδειο δεν συμμετέχω στην α΄ κατηγορία (δηλαδή στο Φεστιβάλ), όπου προβάλλονται κυρίως συμφωνικά έργα, αλλά στη β΄ κατηγορία, όπου ασφυκτιούν για μια θέση στον ήλιο οι «ιθαγενείς» καλλιτέχνες με τα λίγα μέσα που διαθέτουν, μια και ο κρατικός κορβανάς διατίθεται αποκλειστικά για καλλιτέχνες και συγκροτήματα α΄ κατηγορίας.

• Το κοινό που θα την παρακολουθήσει τι θέλετε να αποκομίσει;

Για να αρκεστώ μόνο σε ένα έργο, το «Επιφάνια Αβέρωφ», θα πω τα εξής:

1ον: Η ποίηση είναι του Γιώργου Σεφέρη, που έχει από καιρό γίνει ένα πολύτιμο κομμάτι του πνεύματος και της ψυχής τους, γιατί εκφράζει την αληθινή, τη γνήσια και τη σύγχρονη Ελλάδα, μέσα στην οποία πλάθονται και διαπλάθουν.

2ον: Η μουσική σύνθεση του ποιήματος έγινε τον Ιανουάριο του 1968 στις Φυλακές Αβέρωφ, τότε που μια χούφτα Έλληνες πατριώτες κρατούσαν αναμμένη τη λαμπάδα της αγάπης για Ελευθερία και Δημοκρατία. Επομένως, η απάντηση στους τυράννους με την απόπειρα μετουσίωσης μιας τέτοιας ποιότητας ποιήματος σε μουσικό έργο εμπνευσμένο από την ελληνική μας παράδοση, και μάλιστα μέσα σ΄ εκείνες τις συνθήκες, αποτελεί- πέρα από την όποια αισθητική του αξία- μια πράξη εμπιστοσύνης στον εαυτό μας, σε μια στιγμή που όλα γύρω μας συνωμοτούν για να μας διαλύσουν.

3ον: Ο Δημήτρης Καβράκος- ο αναμφισβήτητα μεγαλύτερος μπάσος του κόσμου, με 30 χρόνων θητεία στη Μετροπόλιταν Όπερα μας χαρίζει την ανεπανάληπτη ερμηνεία του σε μια στιγμή που, όπως είπα ήδη, το ίδιο το κράτος μας κατατάσσει σε παραστάσεις επιπέδου β΄ κατηγορίας, σύμφωνα με τα δικά του κριτήρια.

Ένας μεγάλος Έλληνας ερμηνευτής συντάσσεται στο πλευρό μας, σε μια στιγμή πλήρους αποσύνθεσης της επίσημης πολιτιστικής μας πολιτικής, αφού η σημερινή κυβέρνηση πραγματοποιεί ένα πελώριο βήμα προς το χάος ξεχνώντας πόσο ακριβά το πλήρωσαν έως τώρα από τη δεκαετία του ΄50 μέχρι σήμερα όσοι υποτίμησαν την πολιτιστική μας παράδοση, την ελληνική τέχνη και τους Έλληνες δημιουργούς.

«Δεν δικαιολογείται απάθεια και αποχή»

• Πού οφείλεται η αδράνεια των ανθρώπων της Τέχνης στα πολιτικά δρώμενα;

Νομίζω ότι ο καθένας μας σήμερα γνωρίζει ότι τα πολιτικά δρώμενα έχουν διεθνοποιηθεί όσο ποτέ άλλοτε. Έχει επομένως χάσει την πίστη του όχι μόνο στη δική του δύναμη, αλλά και σ΄ αυτές που αποτελούν τα κόμματα, τη Βουλή, ακόμα και την ίδια την κυβέρνηση. Η κρίση του πετρελαίου και του χρηματοπιστωτικού συστήματος έφερε τα πάνω κάτω, δείχνοντας πόσο εύθραυστες είναι σήμερα σε διεθνές επίπεδο οι κάθε είδους ισορροπίες που μας επηρεάζουν άμεσα στην καθημερινότητά μας. Από την άλλη μεριά η κρίση στη Γεωργία και η σκλήρυνση της στάσης της Ρωσίας ανοίγουν νέα, άγραφη σελίδα στις διεθνείς ισορροπίες, κ.λπ., κ.λπ. Όλα αυτά μας κάνουν να νιώθουμε πραγματικά πιόνια και, ό,τι κι αν πει κανείς, κινδυνεύει να γελοιοποιηθεί. Αυτό όμως δεν δικαιολογεί την απάθεια και την αποχή. Και άλλοτε ζήσαμε δύσκολες στιγμές και τελικά αποδείχθηκε ότι τον τελευταίο λόγο σε κάθε περίπτωση τον είχαν οι απλοί άνθρωποι. Απλοί αλλά υπεύθυνοι.

• Αν γράφατε σήμερα ένα συμφωνικό έργο σαν το «Επιφάνια Αβέρωφ», τι μήνυμα θα θέλατε να δίνει;

Την Ευθύνη.

Τραγούδια που θα αγαπηθούν ξανά

Τραγούδια μεταξύ των οποίων τα «Άσμα Ασμάτων», «Χάθηκα», «Η Μαρίνα», «Αλλόκοτο φεγγάρι», «Χρυσοπράσινο φύλλο» μεταγραμμένα για συμφωνική ορχήστρα από τον Μίκη θα ερμηνεύσει ο βαθύφωνος της Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης Δημήτρης Καβράκος. Πώς ένας λυρικός τραγουδιστής βρίσκει τις ισορροπίες του σ΄ ένα λαϊκό τραγούδι;

Γεννημένος στα Τρίκαλα, είχα την ευκαιρία να πάρω μέρος στη Χορωδία Τρικάλων με δασκάλα την Τερψιχόρη Παπαστεφάνου, με ακούσματα από έργα του Μίκη Θεοδωράκη. Μου εντυπώθηκαν και τώρα τα ξαναθυμάμαι. Τι κάνει ξεχωριστό το «Επιφάνια Αβέρωφ»;

Η ποίηση του Σεφέρη είναι καταλυτική και με τη μελοποίηση του Μίκη αποκαλύφθηκε. Τα τραγούδια που αποτελούν κλασικές δημιουργίες του Μίκη, μεταγραμμένα για συμφωνική ορχήστρα, αποκτούν νέα διάσταση και το κοινό θα τα αγαπήσει.