Σήμερα ο Στάνκο ηχογραφεί για την ECM. Στο πλαίσιο, άλλωστε, του σχετικού αφιερώματος που φιλοξενεί το 22ο Φεστιβάλ Υμηττού, θα τον δούμε αύριο (Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη») επικεφαλής ενός τρίο από συμπατριώτες του μουσικούς της νεότερης γενιάς: τον πιανίστα Μαρσίν Βασιλιέφσκι, τον μπασίστα Σλάβομιρ Κουρκίεβιτς και τον ντράμερ Μιχάλ Μισκίεβιτς.
«Η μουσική μου είναι μια μείξη παράδοσης και αβανγκάρντ», λέει ο Στάνκο από το σπίτι του στη Βαρσοβία. Στα 66 του, εκτός από το τρίο, οδηγεί και ένα κουιντέτο από νέους σκανδιναβούς μουσικούς, ενώ συνεργάζεται με πολωνούς ποπ και χιπ χοπ παραγωγούς. «Μου αρέσουν τα κολάζ», λέει. «Το μέλλον είναι ένας συνδυασμός του μέινστριμ με τη γουόρλντ μιούζικ, την τζαζ και την παράδοση. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι να δεις σήμερα τη μουσική και γνωρίζω αρκετούς ενδιαφέροντες νέους μουσικούς που τα καταφέρνουν πολύ καλά, όπως τον έλληνα πιανίστα που ηχογράφησε πρόσφατα για την ECM, τον Βασίλη Τσαμπρόπουλο».
- Πολλοί, και σήμερα, χαρακτηρίζουν τη μουσική σας ανορθόδοξη, δύσκολη...
«Δε με νοιάζει. Ο μουσικός της τζαζ πρέπει να είναι φτιαγμένος από πούπουλα και να έχει δέρμα ελέφαντα. Αλλά τι σημαίνει πως μια μουσική είναι δύσκολη; Χρειάζομαι να έχω ποιότητα στη μουσική μου και ανθρώπους να ενδιαφέρονται θα βρω παντού».
- Τα ρεμίξ, που συνηθίζονται σήμερα σε παλιές ηχογραφήσεις, βοηθούν στην αποδοχή της μουσικής σας;
«Ισως, αυτό όμως δεν σημαίνει πως κάνουν τη μουσική μοντέρνα. Ξέρεις, ο Σέσιλ Τέιλορ παίζει εξαιρετικά μοντέρνα μουσική και αυτό το κάνει από το 1965. Το σίγουρο είναι πως όλο και πιο πολλοί σήμερα ενδιαφέρονται γι' αυτού του είδους τις αβανγκάρντ κατασκευές».
- Τι σημαίνει ελευθερία στη μουσική;
«"Φρι" μουσική δεν σημαίνει απαραίτητα ελευθερία. Η φρι τζαζ έχει δομές, κώδικες. Η ίδια η τζαζ είναι ένα είδος σύμβασης. Ο Ορνέτ Κόλμαν έσπασε πρώτος τους κανόνες, ο αυτοσχεδιασμός έγινε πιο αντισυμβατικός, οι αρμονίες απελευθερώθηκαν. Στη μουσική μου έχω μελωδικές γραμμές και κανόνες που δημιουργούν με τις δικές μου ρυθμικές δομές ένα είδος προσωπικής μου γλώσσας. Είναι αδύνατον να είναι "φρι". Κανείς δεν είναι ελεύθερος στη μουσική».
- Οι πολιτικοοικονομικές αλλαγές στην πατρίδα σας επηρέασαν τη μουσική σας;
«Οχι. Εμένα μου αρέσει η αφαίρεση στη μουσική, δεν μ' ενδιαφέρουν οι πολιτικές συνδέσεις. Στο παρελθόν ο κομμουνισμός ήταν πολύ θετική έμπνευση και για κάποιους εξακολουθεί να είναι. Ηταν πολύ σημαντικός για μας ως ανθρώπινα όντα. Μας έδωσε δύναμη για τη ζωή και πίστη σ' ένα καλύτερο μέλλον. Βεβαίως, πλέον ο μέγας Ιωσήφ Στάλιν αντιμετωπίζεται περίπου σαν διάβολος. Ακόμα και ο Φιντέλ Κάστρο. Ολοι τους, όμως, είναι σημαντικοί, έχουν παίξει το δικό τους ρόλο στην εξέλιξη και στη ζωή. Ο κομμουνισμός ήταν ιδέα. Προφανώς και δεν πραγματώθηκε με τον καλύτερο τρόπο, αλλά δεν μπορούμε να τον συγχέουμε με την Ιερά Εξέταση. Και η φρι τζαζ ιδέα ήταν. Τώρα αντιμετωπίζεται με όλο και μεγαλύτερο σεβασμό, αλλά δεν μπορώ να παίζω πάντα έτσι. Μερικές φορές είναι επικίνδυνο, χάνεις τον έλεγχο. Κάποιες φορές το αποτέλεσμα μπορεί να είναι φανταστικό, κάποιες άλλες σκουπίδια».
«Η τζαζ στην Ευρώπη είναι ακόμα νέα. Της λείπει η εμπειρία. Στην Αμερική βασίστηκε σε γίγαντες και οι δεκαετίες του '40, του '50 και του '60 ήταν πολύ δημιουργικές. Την ίδια εποχή στην Ευρώπη δεν είχαμε τέτοιες εμπειρίες, απλώς διαφορετικό στιλ. Αλλά αν η μουσική είναι σημαντική, ενδιαφέρον έχουν εξίσου το στιλ, το παίξιμο, οι διαφορετικές προσωπικότητες. Και οι ευρωπαίοι μουσικοί έχουν ισχυρές προσωπικότητες».
- Είναι λόγω της ιδιαίτερης παράδοσης;
«Οπωσδήποτε, αλλά και λόγω του χρόνου. Στον πόλεμο η τζαζ ήταν απαγορευμένη. Στην Ευρώπη ξεκίνησε πολύ αργότερα από τις ΗΠΑ, στη δεκαετία του '50. Κι οι λόγοι, μερικές φορές, ήταν πολύ απλοί. Στη Δανία, π.χ., υπάρχει μια πολύ διάσημη σχολή μπασιστών. Κι αυτό επειδή το 1947 πήγε στην Κοπεγχάγη ο Οσκαρ Πέτιφορντ, εμπνέοντας έτσι πολλούς μπασίστες. Το ίδιο έγινε όταν πήγαν στη Σκανδιναβία ο Ντον Τσέρι, ο Ντόλαρ Μπραντ, ο Αρτσι Σεπ»...
- Έχετε έρθει αρκετές φορές στην Ελλάδα, έχετε παίξει με έλληνες μουσικούς, όπως τον κιθαρίστα Αποστόλη Άνθιμο. Ποιες οι εντυπώσεις σας;
«Ο Αποστόλης ήταν μια δυνατή εισαγωγή, έχουμε κάνει μαζί τρεις δίσκους. Οσο για τη μουσική σας, είναι απλώς καταπληκτική. Είναι μια παλιά παράδοση, και δεν μιλώ μόνο για τη φολκ. Η ίδια η τζαζ υπάρχει στην ελληνική μουσική. Εχετε στη μουσική σας πολλή μουσικότητα και μια ιδιαίτερη αίσθηση του ρυθμού. Ίσως δεν χρειάζεστε τόσο την τζαζ, αφού έχετε μάθει ν' ακούτε μ' έναν διαφορετικό τρόπο».
No comments:
Post a Comment