Ραβέλ: σαγηνευτικός μεν, απαιτητικότατος δε

Ηχοι ζωντανοί

Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΒΩΛΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 03/09/2008

Ολως ευπρόσδεκτο στην καλοκαιρινή ατμόσφαιρα προοριζόταν να είναι το αφιέρωμα στον Ραβέλ που πρότεινε η Ορχήστρα του Παρισιού υπό τον Κρίστοφ Εσενμπαχ στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών (11/7/2008).

Η Ορχήστρα του Παρισιού στο Ηρώδειο (φωτογρ.: Μπίλιος)

Δυστυχώς, το μισοάδειο Ηρώδειο φωτογράφισε για πολλοστή φορά δύο μείζονα, ξεχωριστά αλλά και αλληλένδετα προβλήματα: την ανεπαρκή προβολή των εκδηλώσεων εκ μέρους της διοργάνωσης και τη γενικότερη συρρίκνωση του μέρους εκείνου του ρεπερτορίου της κλασικής μουσικής που έχει ικανή απήχηση στο ελληνικό κοινό· το δεύτερο αυτό είναι συνέπεια των επί δεκαετίες αβασάνιστων προγραμματισμών εκ μέρους των αρμόδιων μουσικών θεσμών (ΚΟΑ, ΚΟΘ, ΟΜΜΑ κ.λπ.). Ιστορικό συμφωνικό σύνολο υψηλού επιπέδου, με σωστή, σε βάθος επένδυση στο εθνικό ρεπερτόριο, η γαλλική ορχήστρα πρόσφερε εκτελέσεις ακριβείς, με σωστό βάρος ορχηστρικού ήχου, ωστόσο η ενθουσιώδης απήχηση που είχαν αυτές στο κοινό οφειλόταν πρωτίστως στην ικανότητα των δημοφιλών έργων να στηρίζουν τον εαυτό τους και όχι στο εξειδικευμένα ραβελικό σαγηνευτικό στίγμα του Γερμανού αρχιμουσικού. Ακούστηκαν η μουσική από το χορόδραμα «Η μητέρα μου η χήνα», «Το βαλς», η Σουίτα αρ. 2 από το χορόδραμα «Δάφνις και Χλόη» και το «Μπολερό».

Η συνεισφορά της ορχήστρας ως πρώτης ύλης διάπλασης της εκτέλεσης πρόβαλε έως και ιδανική: εστιασμένος ήχος και συντονισμένο παίξιμο, πλούσιο φάσμα ηχοχρωμάτων με αριστοτεχνική, ιδιαίτερα φροντισμένη μείξη, θαυμάσιες σολιστικές συνεισφορές από τα πνευστά και τα κρουστά, αίσθηση του ειδικού χαρακτήρα της ραβελικής φραστικής. Από την άλλη, ο Εσενμπαχ υιοθέτησε προσέγγιση έντονα αναλυτική -αν όχι εκ του ασφαλούς- εντρυφώντας στο να ακτινογραφεί με μαθηματική ακρίβεια τη δομή της μουσικής και να αντλεί τη μέγιστη δυνατή ηχητική σαγήνη από κάθε φράση. Φυσική συνέπεια αυτού υπήρξε η χαλάρωση του ούτως ή άλλως αιθέριου ειρμού της μουσικής του Ραβέλ και η διάλυση του ακροάματος σε αναρίθμητα, αυτόνομα στιγμιότυπα-εντυπώσεις, που παρέμεναν ασύνδετα και μετέωρα.

Η μαγευτική αίσθηση της ρευστής, ονειρικής αλληλουχίας φράσεων και παραγράφων που προκύπτει με την αριστοτεχνική, άδηλη συρραφή των επιμέρους ενοτήτων, πόσω μάλλον η συνολική σύλληψη κάθε έργου σε μακροκλίμακα, παρέμειναν σταθερά εκτός των στόχων, ίσως και των δυνατοτήτων του αρχιμουσικού. Αυτό που ακούσαμε περισσότερο «εξηγούσε» με ποιον τρόπο είναι γραμμένη η μουσική του Ραβέλ παρά υπηρετούσε το γεμάτο σαγήνη πτητικό όραμά της. *