Του ΓΙΩΡΓΟΥ Ε. ΠΑΠΑΔΑΚΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 10/09/2008
* ΠΟΜΑΚΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΡΕΙΝΗ ΞΑΝΘΗ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ: ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΡΑΚΗΣ
Πολύτιμη και πολυσήμαντη η έκδοση αυτή του Πολιτιστικού Αναπτυξιακού Κέντρου Θράκης. Δύο δίσκοι με τραγούδια των Πομάκων από πρωτότυπες, επιτόπου καταγραφές. Το ΠΑΚΕΘΡΑ είναι ένας πολιτιστικός φορέας που εδρεύει στην Ξάνθη. Συλλογικό όργανο έκφρασης και δράσης με κεντρικό προσανατολισμό την αντίληψη της ταυτότητας και του μέλλοντος, που βασίζεται στη δημιουργική βίωση και γνώση της παράδοσης. Βασίζεται, επίσης, στην τοπικότητα ως απαραίτητη προϋπόθεση προσέγγισης των προβλημάτων του ελληνικού εκσυγχρονισμού. Κύρια πεδία έρευνας είναι ο ευρύτερος χώρος της ιστορικής Θράκης, η πόλη της Ξάνθης, αλλά και η γενικότερη ελληνική παρουσία, με έμφαση στον Ανατολικό Ελληνισμό.
Στην οροσειρά της Ροδόπης, από την ελληνική και από τη βουλγαρική πλευρά, ζει από τα αρχαία χρόνια η ιδιόμορφη φυλή των Πομάκων. Οι Βούλγαροι λένε πως πρόκειται για βουλγαρική φυλή, επειδή βρίσκουν πως η γλώσσα τους μοιάζει με τη βουλγαρική. Οι Τούρκοι, πάλι, λένε πως οι Πομάκοι είναι Τούρκοι, μόνο και μόνο επειδή είναι μουσουλμάνοι. Οι ίδιοι οι Πομάκοι αυτοπροσδιορίζονται ως γηγενείς κάτοικοι της Θράκης και κατάγονται από τους Αγριάνες. Η βουλγαρική και τουρκική προπαγάνδα μαζί με την ελληνική αδιαφορία έχουν δημιουργήσει σύγχυση σχετικά με τον εθνικό προσανατολισμό των ανθρώπων αυτών. Ωστόσο οι Πομάκοι έχουν δικά τους δημοτικά τραγούδια που είναι, όπως όλα τα δημοτικά, έκφραση της ψυχής τους και σ'αυτή βέβαια μιλούν. Αρκετά από αυτά είναι ιστορικά και παραλογές. Υπάρχουν επίσης γαμήλια, τραγούδια της αγάπης, νανουρίσματα και μοιρολόγια. Τα τραγουδούν στην παρέα, ατομικά ή ομαδικά. Πολλά από αυτά είναι χορευτικά, ενώ τα μουσικά τους όργανα είναι η πιστέλκα (φλογέρα), το σας (σάζι) και η γκάιντα. Οι στίχοι τους είναι οκτασύλλαβοι, δεκασύλλαβοι κ.λπ. σε διάφορα συλλαβικά μέτρα, με συχνότερα το τροχαϊκό και το ιαμβικό. Συνήθως χωρίς επωδό (ρεφρέν) και ομοιοκαταληξία. Οι συμβολισμοί, επίσης, είναι ένα χαρακτηριστικό τους: Το μαύρο πουλί συμβολίζει το κακό. Ο κούκος είναι μαντατοφόρος ευχάριστων, επί το πλείστον, γεγονότων. Η ροδιά, η μηλιά, η κερασιά συμβολίζουν όμορφα κορίτσια.
Οι δίσκοι με πομάκικα τραγούδια που κυκλοφόρησε το ΠΑΚΕΘΡΑ είναι δύο: «Τραγούδια και σκοποί των Πομάκων της Θράκης από τα Κιμμέρια και τα Ασκυρα Ξάνθης» και «Πομάκικα τραγούδια από την ορεινή Ξάνθη». Ο πρώτος δίσκος περιλαμβάνει 24 τραγούδια που ερμηνεύουν οι μουσικοί: Χαλήλ Σοφτά (τραγούδι - καβάλι - φλογέρα), Φεράτ Αλή Αφέντη (γκάιντα - τραγούδι - διπλός αυλός), Χασάν Μπογιάρ (τραγούδι), Αϊντίν Μπογιάρ (τραγούδι), Οκάν Σοφτά (τραγούδι - τουμπερλέκι). Ας σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά που καταγράφονται τραγούδια από τις περιοχές Κιμμερίων και Ασκύρων. Ο δεύτερος δίσκος περιέχει 11 τραγούδια από την οροσειρά της Ροδόπης, με τη μοναδική (όπως λέει ο τίτλος του) φωνή της Νερμάν Μολλά. Και στις δύο αυτές συλλογές τα τραγούδια παρουσιάζονται στην αυθεντική τους μορφή, χωρίς δηλαδή οποιαδήποτε επέμβαση ή αλλοίωση (όπως γίνεται καμιά φορά, χάριν... βελτιώσεως). Επομένως αποτελούν, από την άποψη αυτή, πολύτιμα τεκμήρια. Και όπως, πολύ ωραία, σημειώνουν οι υπεύθυνοι των εκδόσεων εκπαιδευτικοί Δανιήλ Εμμανουηλίδης και Ιωάννης Κακάρας: «Τα τραγούδια της συλλογής μαρτυρούν ένα λιτό τρόπο προσέγγισης του κόσμου και πιστεύουμε πως μπορούν να βοηθήσουν στην επανεύρεση του κριτηρίου και άρα του ήθους του πολιτισμού των Πομάκων. Το ήθος φοριέται κατάσαρκα και η μοίρα του είναι να τολμά».
- ΣΗΜ. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθυνθούν στην έδρα του ΠΑΚΕΘΡΑ, Αντίκα 14 (Τ.Θ. 102) 67100 Ξάνθη, στο τηλέφωνο/φαξ 25410-73808 και στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις: mmouts@otenet.gr, vaival@civil.duth.gr, skias@civil.duth.gr
No comments:
Post a Comment