Πανικός στις πίστες της νύχτας

Η κρίση επηρεάζει την κατανάλωση, τα είδωλα της λαϊκοπόπ παρακμάζουν, οι νέοι αστέρες δεν έχουν ανατείλει ακόμη

• «Κατάλαβα την κρίση όταν είδα ότι ο κόσμος τρώει όλα τα φιστίκια στο τραπέζι». Τα λόγια ανήκουν σε έναν από τους δύο ισχυρότερους επιχειρηματίες της νύχτας. Κι όσο κι αν θέλουμε να δείχνουμε πως δεν υπάρχει μεγάλο πρόβλημα, πρόβλημα υπάρχει και είναι ανάλογο με τα μεγέθη του καθενός. Μεγάλο μαγαζί σημαίνει μεγάλα προβλήματα. Η σεζόν που τελειώνει ήταν μια από τις πιο δύσκολες. Με ανατροπές, σκαμπανεβάσματα, διορθωτικές κινήσεις. Ούτε ο δείκτης Dow Jones να ήταν. Πρώτα μειώθηκαν οι ημέρες. Τα παλιά τριήμερα - τετραήμερα, έγιναν αυστηρώς διήμερα. Παρασκευή, Σάββατο, και η Κυριακή κομμένη. Επειτα επηρεάστηκε η κατανάλωση. Οι παραγγελίες μειώθηκαν, ενώ σε κάποιους χώρους έχουν «συλληφθεί» θαμώνες να φέρνουν ως ενίσχυση στο τραπέζι τη φιάλη από το σπίτι και φακελάκια με ξηρούς καρπούς.

• Η αναζήτηση της έκπληξης ήταν ο στόχος όλων. Αλλά από την άλλη έχουν γίνει όλα. Η ισχύς εν τη ενώσει ήταν η ευκολότερη συνταγή, για ποιοτικούς και μη, ειδικά στους μεγάλους χώρους των οποίων δοκιμάστηκε η αντοχή. Η αναζήτηση μικρότερων αιθουσών ήταν επίσης, όπως φάνηκε, μια ασφαλής λύση, αλλά και πάλι, όχι για όλους.

Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι

• Το χρηματιστήριο της νύχτας αλλάζει. Λίγοι είναι πια οι καλλιτέχνες που μπορούν να κρατήσουν μεγάλα μαγαζιά (ανάμεσά τους ο Π. Τερζής και ο Γ. Πλούταρχος). Από την άλλη πλευρά ανεβαίνουν στην προτίμηση του κοινού οι μικροί χώροι. Δεν είναι δεδομένο βέβαια πως όλες οι μουσικές σκηνές (όπως τις ξεχωρίζουμε) έβγαλαν τα έξοδά τους. Στο «Γυάλινο» ο Φοίβος Δεληβοριάς, ο μεγάλος κερδισμένος της σεζόν, είχε ουρές κόσμου που ήθελαν να δουν το πρόγραμμά του, και όλοι επιβράβευσαν το διαφορετικό που έκανε φέτος. Οπως συνέβη και με την Τάνια Τσανακλίδου και τη Μάρθα Φριτζήλα (αναγκάστηκαν και πρόσθεσαν και τρίτη ημέρα στο Δευτερότριτό τους) και την Ελένη Βιτάλη στο «Κύτταρο». Γεμάτος και ο «Ζυγός» που επέλεξε ο Σωκράτης Μάλαμας.

• Σε μικρότερη κλίμακα κινήθηκαν η Ευανθία Ρεμπούτσικα και ο Παναγιώτης Καλαντζόπουλος στο «Μετρό», ο Μανώλης Ρασούλης με τον Ορφέα Περίδη στο «Δίπλα στο ποτάμι», η Μελίνα Ασλανίδου με τη Ραλλία στο «Απέναντι», ενώ στους σταθερά ανερχόμενους είναι ο Νίκος Πορτοκάλογλου.

Βίσση και Βανδή

• Ας δούμε όμως τι γίνεται και στην αντίπερα όχθη. Εκεί όπου μέχρι πρότινος γινόταν η μεγαλύτερη καταμέτρηση του τζίρου. Oι εποχές που η μουσική ήταν στην υπηρεσία της «θεάς» τραγουδίστριας φαίνεται ότι τελείωσαν. Οι ανθυπομαντόνες των Βαλκανίων έχουν τώρα τα μεγαλύτερα διλήμματα για την καριέρα τους.

• Η Αννα Βίσση επιμένει μετά το «Τραύμα», την «Κραυγή», τη «Σχιζοφρένεια», το «Απαγορευμένο» στην ίδια περίπου λογική και στη μετά Καρβέλα εποχή της, παρότι δεν εγκαταλείπει με τίποτα τον αγώνα για τη διεθνή καριέρα. Επειδή όμως ηλικιακά αυτό είναι ανέφικτο, επέλεξε να κάνει μετά τον ελληνικό, ένα διεθνή όπως λέει δίσκο, ο οποίος θα περιέχει κι ένα τραγούδι του Πάτρικ Λέοναρντ. Στο μεταξύ έχει πετάξει για δοκιμή στην αγορά το τραγούδι των Αλεξ Παπακωνσταντίνου και Μυρτώς Κοντοβά «Στην πυρά».

• Oσο η Βίσση κάνει σύνθημα τις «τσούλες», η ανταγωνίστριά της, Δέσποινα Βανδή, αντιγράφει το στυλ της Βικτώρια Μπέκαμ μέχρι να βρει τι θα υιοθετήσει σε δισκογραφικό προϊόν και ίματζ. Και οι δυο, όλα αυτά τα χρόνια στην ουσία εκσυγχρόνισαν την παρωχημένη ποπ της Μπέσυς Αργυράκη και του Πασχάλη, με τις προδιαγραφές της δυτικής βιομηχανίας. Και την κατάλληλη βέβαια οπτική ενίσχυση: δανεικά μαλλιά, γυμνασμένο κορμί –ειδικά κοιλιακούς–, χαμόγελα, νάζια, σελίδες στα κουτσομπολίστικα έντυπα και φωτογραφίσεις με τους εκάστοτε συντρόφους της η πρώτη, με τα παιδιά και τον σύζυγό της η δεύτερη.

• Ωστόσο η ποπ, όσο κι αν αγαπά τις εγχώριες «θεές» της, δεν συγχωρεί την ηλικία. Οι «θεές» γερνάνε, ενώ η συγκεκριμένη μουσική κουλτούρα συνεχώς φρεσκάρεται και ενισχύεται από νέα μοντέλα που θέλουν να μοιάσουν στα πρωτότυπα, ας είναι και τα αντίγραφα.

• Η εποχή της αποθέωσης φαίνεται να συντηρείται κυρίως στα περιοδικά, τις φωτογραφίες και τα πρωινάδικα, όσο κατηφορίζουν οι πωλήσεις. Τα 350.000 («Τραύμα») αντίτυπα είναι όνειρο τρελό όπως κι αυτές των 85.000 που πούλησαν οι «Προφητείες». Τα χρόνια του Καρβέλα πέρασαν μαζί με εκείνα του Φοίβου κι όσων μεσολάβησαν στην πορεία.

Οι πιο λαϊκοί

• Αλλά και οι λαϊκότερες εκδοχές της πίστας έχουν προβλήματα. Ο Νότης Σφακιανάκης, η Καίτη Γαρμπή δεν έχουν την αποδοχή και τη χρηματική αξία που είχαν στο παρελθόν, όπως άλλωστε και ο Μαζωνάκης, η Νατάσα Θεοδωρίδου, η Πέγκυ Ζήνα, η Ελλη Κοκκίνου.

• Ο Αντώνης Ρέμος δεν επηρεάζεται όσο οι προηγούμενοι, ωστόσο το νέο του cd δεν έφτασε ακόμη τα 20.000 αντίτυπα που όμως τα έφτασε η Παπαρίζου. Οι φετινοί κερδισμένοι φαίνεται να είναι ο Πλούταρχος, ο Πασχάλης Τερζής, ο Μητροπάνος και το δίδυμο Πάριου - Μαρινέλλας που διαφημίστηκε όσο κανείς.

• Το μειωμένο ενδιαφέρον για τη Βίσση και τη Βανδή σχετίζεται με πολλά. Πάνω απ’ όλα με το ρεπερτόριό τους: δεν είναι από τα τραγούδια που αντέχουν στο πέρασμα του χρόνου. Ούτε στο ξέδωμα της παρέας. Πόσο να ευχαριστηθείς τραγουδώντας το «Υποφέρω»; Δεν μπορεί συνεπώς να ανακυκλωθεί εύκολα με τους νέους τρόπους προβολής που βρήκε ως διέξοδο στις εφημερίδες η άλλη «όχθη» του τραγουδιού. Επιπλέον το κοινό κουράστηκε. Το θέαμα που πολλοί πήγαιναν να δουν, επαναλήφθηκε με όλους τους πιθανούς συνδυασμούς και σχηματισμούς. Εχουν γίνει όλα. Το προϊόν δεν ξεσηκώνει, όπως σοφά έχει πει ο Σταμάτης Κραουνάκης.

• Μέσα στο γενικότερο κλίμα της αναζήτησης του διαφορετικού βγήκαν και οι ηθοποιοί στην πίστα. Αντώνης Λουδάρος, Μέμος Μπεγνής με την Ηρώ στο Πολις Stage, η Τζέσυ Παπουτσή και η Ελένη Φιλίνη στο Cine Kεραμεικός με τον Μπάμπη Τσέρτο, στη Σφεντόνα ο Ηλίας Λογοθέτης με την Ελένη Δήμου κ.ά.

Μειώνονται τα έσοδα της δισκογραφίας

• Μετά τον «θάνατο» του βινυλίου, τώρα όλοι μιλούν για τον θάνατο του cd. Δεν είναι μόνο η παραδοσιακή μορφή του προϊόντος (παλιά μιλούσαμε για ολόκληρο δίσκο τώρα για μεμονωμένες πωλήσεις τραγουδιών) αλλά και των κλασικών τόπων διακίνησής τους. Τα δισκοπωλεία κλείνουν το ένα μετά το άλλο στην Αθήνα, το ίδιο στη Θεσσαλονίκη, γεγονός που ανεβάζει ακόμη περισσότερο την ηλεκτρονική μορφή πώλησης και τις συμπυκνωμένες μορφές του mp3. Οι άνθρωποι του χώρου πιστεύουν ότι στο άμεσο μέλλον οι πωλήσεις μουσικής θα αντιστοιχούν μόνο στο 30% των συνολικών εσόδων ενός καλλιτέχνη, και πως τα υπόλοιπα έσοδα θα προέρχονται από συναυλίες. H πτώση των πωλήσεων CD δεν χαρακτηρίζει βέβαια μόνο τη δική μας αγορά. Στις ΗΠΑ οι πωλήσεις μειώθηκαν πέρυσι κατά 15%, στον Καναδά περίπου 35%, ενώ κατακόρυφη εμφανίζεται η πτώση και στην Ευρώπη.

Θα μείνουν μόλις 100

• Στη χώρα μας τα καταστήματα πώλησης μουσικής μειώθηκαν από 2.500 το 1998 σε 250 - 300 σήμερα πανελλαδικά και όπως υπολογίζουν οι άνθρωποι του χώρου, θα μείνουν 100. Αλλωστε αυτοί που καταφεύγουν σε αυτή τη μορφή αγοράς προϊόντων είναι κυρίως κοινό ηλικίας από 30 και άνω. Το μέλλον ωστόσο είναι η επιλογή των 20άρηδων: η ηλεκτρονική μορφή πώλησης. Εκτιμάται πως μέχρι το 2010, οι Ελληνες χρήστες του Ιντερνετ θα κατεβάζουν μουσική αξίας 3 εκατ. ευρώ.

• Βέβαια, το ελληνικό μερίδιο στην πίτα της παγκόσμιας μουσικής βιομηχανίας είναι μόλις 0,1%. Οσο για την πειρατεία, η IFPI υπολογίζει ότι το 50% των πωλήσεων cd στη χώρα μας είναι πειρατικό. Αλλά μη γινόμαστε μίζεροι. H δισκογραφία θα βρει άλλους τρόπους να επιτεθεί. Ηδη, έχει ενισχύσει το γόητρό της με τις πωλήσεις μέσω των εφημερίδων που ανακυκλώνουν στις κυριακάτικες προσφορές το παλιό ρεπερτόριο τονώνοντας και το καινούργιο.

• Μεγάλο μέρος του πανικού οφείλεται στο γεγονός ότι μειώνονται τα έσοδα. Οσες νέες μορφές πωλήσεων κι αν έχουμε μελλοντικά, το μέγεθος του τζίρου δεν μπορεί να φτάσει εκείνο που είχαν οι δισκογραφικές στο παρελθόν. Τα νέα δεδομένα «χτυπούν» τις ανεξάρτητες παραγωγές, οι εταιρείες σπάνια επενδύουν σε αυτές και ακόμη σπανιότερα σε νέα ονόματα. Τα τηλεοπτικά προϊόντα που προβάλλονται κάθε εβδομάδα είναι προτιμότερα, ακόμη κι αν είναι μέτρια έως αδιάφορα. Οσο για τους λεγόμενους εκφραστές της πίστας, αυτοί μοιάζουν να είναι πια η χειρότερη επένδυση. Δεν μπορούν να κρατηθούν εύκολα γιατί δεν έχουν ούτε παλιό ούτε καλό ρεπερτόριο, την προίκα δηλαδή που ανακυκλώνουν όλο και πιο συχνά οι λεγόμενοι έντεχνοι.

Η αγωνία του «νέου»

• Οι άνθρωποι που εργάζονται για τα προγράμματα των κέντρων συγκλίνουν στην ίδια παρατήρηση: «ο κόσμος θέλει ιδιαίτερα πράγματα. Κουράστηκε από τα ίδια. Γι αυτό και στα live κινούνται όσοι έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά. Και βέβαια τα προγράμματα που έχουν κοινό».

• Η καινούργια αγωνία λέγεται «αναζήτηση της νέας τάσης», καημός διεθνής και όχι αποκλειστικά ελληνικός. Δεν υπάρχουν πραγματικά σουξέ ισχυρίζονται πολλοί, ενώ όσοι βλέπουν κάτω από την επιφάνεια ξέρουν να ξεχωρίζουν το καλό από το κατασκευασμένο τραγούδι. Οι μεγάλοι τραγουδιστές, που επίσης βρίσκονται σε δισκογραφικό αδιέξοδο, μιλούν για «ανεπάρκεια των δημιουργών» (συνθετών και στιχουργών), ενώ κάποιοι απ’ αυτούς προσπαθούν να γράψουν οι ίδιοι. Στη μάχη πάντως «αναζήτησης του καλού τραγουδιού» οι λιγότερο χαμένοι είναι οι τραγουδοποιοί.

• Οσο κάποιοι αγωνιούν για την «πνευματική πενία» σε παγκόσμιο επίπεδο και αναζητούν τρόπους για μια νέα επιτυχία, βολεύονται με το δήθεν καινούργιο. Ο κλαμπίστικος δυναμισμός των «Οnirama» που πολλοί προσπαθούν να ανακυκλώσουν, έπεισε μέρος του κοινού. Κυρίως το κλίμα του κλαμπ, με τον dj να αυτοσχεδιάζει.

• Υπάρχει βέβαια και το πραγματικά καινούργιο. Η Μόνικα είναι το νέο φωτεινό και ταλαντούχο πρόσωπο που προσπαθούν όλοι να προσεγγίσουν με τον τρόπο τους. Τα τραγούδια της, καλοφτιαγμένα και πρωτότυπα, είναι σε ζήτηση όπως και οι συναυλίες της. Μέσα σε αυτό το κλίμα ο Μιχάλης Χατζηγιάννης κάνει πωλήσεις ξεχασμένες (100.000 cd που υπολογίζονται σε 300.000 download), ενώ η πρόσφατη εμφάνισή του στο ΟΑΚΑ συγκέντρωσε 20.000 άτομα.