Γουέιν Σόρτερ: «Πολιτισμός δεν είναι η ποπ»

• Ενας μεγάλος τζαζίστας, ο Γουέιν Σόρτερ, μιλάει για τον Ομπάμα και την κρίση, τον Γκιλέσπι και την Μπρίτνεϊ. Στην Αθήνα πάντως θα μιλήσει το σαξόφωνό του

• Στα δημοψηφίσματα που κάνουν κάθε χρόνο τα τζαζ περιοδικά, επί πάνω από 40 χρόνια τώρα, ο Γουέιν Σόρτερ δεν λείπει από τη λίστα των κορυφαίων. Είτε ως συνθέτης είτε ως σολίστ τού τενόρο σαξόφωνου, εμπνέει το σεβασμό καθώς και σήμερα, στα 76 του, εξακολουθεί να πειραματίζεται - όπως κάθε σοβαρός αυτοσχεδιαστής που σέβεται την τέχνη του.

• Τώρα, λίγο πριν έρθει στη χώρα μας με το κουαρτέτο του (Ντανίλο Πέρες - πιάνο, Τζον Πατιτούτσι - μπάσο και Μπράιαν Μπλέιντ - ντραμς) για μια εμφάνιση στο Μέγαρο Μουσικής (23/3, 8.30 μ.μ., εισιτ.: 6,50, 11, 20, 28 και 40 ευρώ), ηχογραφεί με τη διάσημη σοπράνο Ρενέ Φλέμινγκ και το κλασικό κουαρτέτο Ιμάνι Γουίν τη νέα του δουλειά, ένα πάντρεμα τζαζ και κλασικής μουσικής:

• «Είναι ένας συνδυασμός που επιχειρεί μια απάντηση στο αιώνιο ερώτημα "Τι είναι η ζωή;". Και η μουσική που εκφράζει αυτό το ερώτημα πρέπει να προέρχεται από δύο διαφορετικές κατηγορίες και ταυτοχρόνως να καταστρέφει τη λέξη "κατηγορία"», λέει ο Γ. Σόρτερ και εξηγεί: «Οι νέοι σήμερα θέλουν να κάνουν κάτι που να ξεπερνά τα είδη που αποδεχόμαστε. Μουσική χωρίς σύνορα, χωρίς πατρίδα. Εχουμε χρέος να το δοκιμάσουμε. Είναι η πρόκλησή μας να εμπνεύσουμε τους νέους που θεωρούν πως πολιτισμός είναι η ποπ ή το χιπ χοπ και το πώς να κάνεις λεφτά μέσα απ' αυτά. Αλλά τι περιμένεις όταν οι ΗΠΑ δεν έχουν υπουργό Πολιτισμού! Πολλά παιδιά δεν γνωρίζουν τον Λούις Αρμστρονγκ, ποτέ δεν έχουν ακούσει για τον Μάιλς Ντέιβις ή τον Τζον Κολτρέιν! Μιλάμε για τη μουσική όπως μιλάμε για τ' αυτοκίνητα, μια ταχύρρυθμη εκπαίδευση, έναν τρόπο να βγάζουμε χρήματα».

• Ο Σόρτερ είναι από κείνους που επένδυσαν πολλά στην εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα. «Με τη νέα διακυβέρνηση», λέει, «οι άνθρωποι αρχίζουν να σκέφτονται λίγο, τα πάντα αλλάζουν. Νομίζω πως ο Ομπάμα συζητά με πανεπιστημιακούς και ανθρώπους όπως ο Κουίνσι Τζόουνς για την ανάγκη ενός υπουργείου Πολιτισμού. Τις προάλλες, στον Λευκό Οίκο, έδινε συναυλία η Εσπεράντζα Σπάλντινγκ, μια 24χρονη μπασίστρια, η νεότερη καθηγήτρια στο Μπέρκλεϊ, πριν απ' αυτήν έπαιζαν οι Earth Wind and Fire και πιο πριν χορωδίες γκόσπελ! Πρωτόγνωρα πράγματα.

• »Και δεν νομίζω πως επιδιώκουν να εμπορευτούν τον Μάιλς ή τον Κολτρέιν όπως την Μπρίτνεϊ Σπίαρς, αλλά να δώσουν χώρο σε μια κουλτούρα που ώς τώρα ήταν παραμελημένη από τις big business. Και αυτό νομίζω πως είναι στη σκέψη του Ομπάμα: Πως οι μεγάλες επιχειρήσεις δεν θα έπρεπε ν' αποφασίζουν για το πώς οι άνθρωποι θα 'πρεπε να ζουν.

• »Νομίζω πως τώρα, την εποχή της οικονομικής κρίσης, είναι ο καιρός για πραγματική δημιουργία. Αφού δεν υπάρχουν χρήματα, ας είμαστε τουλάχιστον δημιουργικοί. Είναι ο καιρός να ρισκάρουμε».

Πειραματισμός και μελέτη

- Σε πολλούς έχει καλλιεργηθεί η πεποίθηση πως η τζαζ και η κλασική είναι στατικές μουσικές, δεν εξελίσσονται...

• «Λάθος. Προσωπικά συνδύασα τον Ιγκόρ Στραβίνσκι με τον Ντίζι Γκιλέσπι. Ο Στραβίνσκι με μεγάλη τζαζ ορχήστρα! Κι αυτό, γιατί πολλά νέα παιδιά, παρά τις δυνατότητες που έχουν σήμερα να κατεβάζουν μουσική από το Ιντερνετ, ν' ακούν κάθε στιγμή κάτι διαφορετικό, δεν τον γνωρίζουν!»

- Πολλοί αμερικανοί τζαζίστες είναι λίγο εθνικιστές όσον αφορά την ευρωπαϊκή τζαζ. Ποια είναι η άποψή σας;

• «Από τη στιγμή που κάποιος εξερευνά, πειραματίζεται και μελετά, μπορεί να υπηρετεί ταυτοχρόνως και την ψυχαγωγία. Ν' αγγίξει την καρδιά, την ψυχή και το πνεύμα των ανθρώπων. Η μεγαλύτερή μου πρόκληση είναι να πηγαίνω πέρα από τα στιλ. Ετσι, δεν σκέφτομαι ευρωπαϊκά ή αμερικανικά, αλλά πώς να γράφω μουσική να εκφράζει την αιωνιότητα».

- Ο φίλος σας ο Τζο Ζάβινουλ ήταν έτσι.

• «Ημουν μαζί του στο σπίτι του στη Βιέννη 2-3 εβδομάδες πριν "φύγει". Λίγο νωρίτερα είχαμε βρεθεί στην Ουγγαρία όπου παίξαμε ακόμα μια φορά. Ημουν εκεί με τη δική μου μπάντα, εκείνος ήταν ήδη στη σκηνή και ανέβηκα πίσω του, χωρίς να με δει. Ολοι σταμάτησαν να παίζουν εκτός από τον Τζόζεφ. Με κοίταξε, έπαιξα την εισαγωγή από το "In a silent way", ένα δικό του κομμάτι που ήξερα πως του θύμιζε τον παππού και τη γιαγιά του, την παλιά Αυστρία, τον παλιό κόσμο γενικότερα. Ετσι ήταν εκείνος, γιόρταζε τη μουσική με τον δικό του σύγχρονο τρόπο».

- Τι θα παίξετε στην Αθήνα;

• «Δεν ξέρω ακόμα. Θα είναι σίγουρα κάτι που θα εξάπτει τη φαντασία και θα βοηθά τους ανθρώπους να συζητούν μεταξύ τους και να βρουν τη χαρά μέσα απ' αυτό».

• Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ, ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 7 - 15/03/2009