ΑΤΤΙΚ - ΑΦΙΕΡΩΜΑ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ: PROTASIS
Νέες εκτελέσεις επιτυχιών του Αττίκ με τη Μαρία Κανελλοπούλου, τη Χρυσούλα Στεφανάκη, τη Νένα Βενετσάνου, τη Γωγώ Βαγενά, τον Μπάμπη Τσέρτο, τον Θάνο Πολύδωρα και τον Θέμη Ανδρεάδη. Στο ερώτημα (για όποιον, έστω, το θέτει) ποιο είναι το ζητούμενο από μια σύγχρονη εκτέλεση τραγουδιών μιας περασμένης εποχής, μιας άλλης κοινωνίας, απαντά (διά του έργου του) με σαφήνεια, πιστεύω, ο μουσικός υπεύθυνος της νέας αυτής εκδοχής, ο ενορχηστρωτής Δαυίδ Ναχμίας που, όπως διαβάζουμε, μελετά για αρκετά χρόνια το έργο του Αττίκ. Εξ όσων τουλάχιστον αντιλαμβάνομαι, η άποψη και η συμβολή τού ενορχηστρωτή κινείται στα όρια -και υπηρετεί την ανάγκη- μιας ευπρεπούς αναπαράστασης των παλαιών (πρώτων, δεύτερων) εκτελέσεων, όπως τουλάχιστον αυτές ακούγονται στους δίσκους γραμμοφώνου. Αυτό ορισμένοι το ονομάζουν «σεβασμό» στον συνθέτη. Ελάχιστες, δηλαδή, ή καθόλου, παρεμβάσεις στο ύφος, το στιλ, στα όργανα ή σε ό,τι άλλο, τελοσπάντων, συνιστά μια θεμιτή μουσική ή, γενικότερα, καλλιτεχνική παρέμβαση - κατάθεση, μια προσωπική ανάγνωση ενός υλικού που υποτίθεται πως ενδιαφέρει και συγκινεί τον δημιουργό που καταπιάνεται μ' αυτό. Ο ενορχηστρωτής είναι χωρίς αμφιβολία συνεπής, ορθογράφος, προσεκτικός, επιμελής και κυρίως προσηλωμένος σ' αυτό που θα ονομάζαμε γραφικότητα της παλαιάς ελαφράς μουσικής ψυχαγωγίας. Σε ό,τι αφορά τη διευθέτηση των μουσικών οργάνων, φαίνεται να έχει μια καλή εποπτεία. Στον τομέα όμως της καθοδήγησης των τραγουδιστών (που αποτελούν και τα σημαντικότερα και «κρισιμότερα» εργαλεία του) μάλλον δεν ισχύει το ίδιο. Εδώ δεν ασκείται ανάλογος έλεγχος, κάποτε, μάλιστα, τα πράγματα μοιάζουν να αφήνονται στην τύχη τους ή, καλύτερα, στον πατριωτισμό ή στο έλεος των τραγουδιστών που, άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο, μακράν του πνεύματος των τραγουδιών, μακράν και από το όποιο κάλλος τους, αναπαράγουν μια μεταγενέστερη, ήδη όμως παλαιομοδίτικη, κενή, ψευτορομαντική εικόνα της προπολεμικής «καλής» εποχής, αλλά όπως περίπου την αντιλαμβάνονταν οι μικροαστοί κομφορμιστές «γλεντζέδες» της πρώτης μεταπολεμικής εποχής. Χωρίς κάποια τωρινή, δική τους, στιλιστική, καλλιτεχνική, εντέλει πνευματική, αλήθεια. Τα παλιά τραγούδια μάς δείχνουν, ακόμα μια φορά, πόσο λίγο επαρκούν οι σωστές νότες, οι ορθογραφίες, οι καλλιφωνίες, οι καλές προθέσεις και τα άλλα τυπικά προσόντα του ωδείου.Εξαίρεση αποτελεί ο Μπάμπης Τσέρτος που, είτε λόγω βιωμάτων, είτε λόγω μελέτης, είτε ακόμη διότι δεν διστάζει να εκτεθεί, διατυπώνει μια ερμηνεία που ούτε μιμείται, ούτε παραπέμπει σε κάτι που είναι «ολιγώτερο» των πρωτοτύπων. Από τη Νένα Βενετσάνου που περιμέναμε, ίσως, τα περισσότερα, ελάβαμε, πιστεύω, τα λιγότερα: Στον τρυφερό λυρισμό του «Ζητάτε να σας πω» εσώρευσε μεγάλες ποσότητες στόμφου, επικού πάθους, για να μην πούμε ρωμαϊκού θριάμβου. Στο σατιρικό «Δεν σου πάει το πάχος, Δημητράκη» δεν επεφύλαξε καλύτερη τύχη ο Θέμης Ανδρεάδης: ευκολίες φτηνής επιθεώρησης. Η «ερμηνεία» του ίσως να ήταν καλύτερη αν είχε ακούσει ή τον ίδιο τον Αττίκ ή τον Τάκη Μηλιάδη στο ίδιο τραγούδι.Γενικώς οι καλλιτέχνες του δίσκου δεν είχαν, ως φαίνεται, απορίες για τον Αττίκ. Σ' αυτόν έχουν αναφερθεί δεκάδες σχολιαστές, εκφωνητές, μουσικοπαραγωγοί, συγγραφείς δημοσιογράφοι, κριτικοί κ.λπ. - όλοι υμνητικά - εδώ και πάνω από μισόν αιώνα. Οι αναφορές αυτές αποτελούν κατόπιν τα «τεκμήρια» για τους νεότερους μελετητές, ερευνητές και καλλιτέχνες. Εχει άραγε (όπως και άλλες προσωπικότητες) μυθολογηθεί, και πόσο; Ηταν πράγματι μεγάλος ή απλώς καλύτερος των συγχρόνων του; Γιατί καμιά φορά ένα «συγκλονιστικό» τραγούδι των παππούδων φαίνεται αστείο στους εγγονούς;
Νέες εκτελέσεις επιτυχιών του Αττίκ με τη Μαρία Κανελλοπούλου, τη Χρυσούλα Στεφανάκη, τη Νένα Βενετσάνου, τη Γωγώ Βαγενά, τον Μπάμπη Τσέρτο, τον Θάνο Πολύδωρα και τον Θέμη Ανδρεάδη. Στο ερώτημα (για όποιον, έστω, το θέτει) ποιο είναι το ζητούμενο από μια σύγχρονη εκτέλεση τραγουδιών μιας περασμένης εποχής, μιας άλλης κοινωνίας, απαντά (διά του έργου του) με σαφήνεια, πιστεύω, ο μουσικός υπεύθυνος της νέας αυτής εκδοχής, ο ενορχηστρωτής Δαυίδ Ναχμίας που, όπως διαβάζουμε, μελετά για αρκετά χρόνια το έργο του Αττίκ. Εξ όσων τουλάχιστον αντιλαμβάνομαι, η άποψη και η συμβολή τού ενορχηστρωτή κινείται στα όρια -και υπηρετεί την ανάγκη- μιας ευπρεπούς αναπαράστασης των παλαιών (πρώτων, δεύτερων) εκτελέσεων, όπως τουλάχιστον αυτές ακούγονται στους δίσκους γραμμοφώνου. Αυτό ορισμένοι το ονομάζουν «σεβασμό» στον συνθέτη. Ελάχιστες, δηλαδή, ή καθόλου, παρεμβάσεις στο ύφος, το στιλ, στα όργανα ή σε ό,τι άλλο, τελοσπάντων, συνιστά μια θεμιτή μουσική ή, γενικότερα, καλλιτεχνική παρέμβαση - κατάθεση, μια προσωπική ανάγνωση ενός υλικού που υποτίθεται πως ενδιαφέρει και συγκινεί τον δημιουργό που καταπιάνεται μ' αυτό. Ο ενορχηστρωτής είναι χωρίς αμφιβολία συνεπής, ορθογράφος, προσεκτικός, επιμελής και κυρίως προσηλωμένος σ' αυτό που θα ονομάζαμε γραφικότητα της παλαιάς ελαφράς μουσικής ψυχαγωγίας. Σε ό,τι αφορά τη διευθέτηση των μουσικών οργάνων, φαίνεται να έχει μια καλή εποπτεία. Στον τομέα όμως της καθοδήγησης των τραγουδιστών (που αποτελούν και τα σημαντικότερα και «κρισιμότερα» εργαλεία του) μάλλον δεν ισχύει το ίδιο. Εδώ δεν ασκείται ανάλογος έλεγχος, κάποτε, μάλιστα, τα πράγματα μοιάζουν να αφήνονται στην τύχη τους ή, καλύτερα, στον πατριωτισμό ή στο έλεος των τραγουδιστών που, άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο, μακράν του πνεύματος των τραγουδιών, μακράν και από το όποιο κάλλος τους, αναπαράγουν μια μεταγενέστερη, ήδη όμως παλαιομοδίτικη, κενή, ψευτορομαντική εικόνα της προπολεμικής «καλής» εποχής, αλλά όπως περίπου την αντιλαμβάνονταν οι μικροαστοί κομφορμιστές «γλεντζέδες» της πρώτης μεταπολεμικής εποχής. Χωρίς κάποια τωρινή, δική τους, στιλιστική, καλλιτεχνική, εντέλει πνευματική, αλήθεια. Τα παλιά τραγούδια μάς δείχνουν, ακόμα μια φορά, πόσο λίγο επαρκούν οι σωστές νότες, οι ορθογραφίες, οι καλλιφωνίες, οι καλές προθέσεις και τα άλλα τυπικά προσόντα του ωδείου.Εξαίρεση αποτελεί ο Μπάμπης Τσέρτος που, είτε λόγω βιωμάτων, είτε λόγω μελέτης, είτε ακόμη διότι δεν διστάζει να εκτεθεί, διατυπώνει μια ερμηνεία που ούτε μιμείται, ούτε παραπέμπει σε κάτι που είναι «ολιγώτερο» των πρωτοτύπων. Από τη Νένα Βενετσάνου που περιμέναμε, ίσως, τα περισσότερα, ελάβαμε, πιστεύω, τα λιγότερα: Στον τρυφερό λυρισμό του «Ζητάτε να σας πω» εσώρευσε μεγάλες ποσότητες στόμφου, επικού πάθους, για να μην πούμε ρωμαϊκού θριάμβου. Στο σατιρικό «Δεν σου πάει το πάχος, Δημητράκη» δεν επεφύλαξε καλύτερη τύχη ο Θέμης Ανδρεάδης: ευκολίες φτηνής επιθεώρησης. Η «ερμηνεία» του ίσως να ήταν καλύτερη αν είχε ακούσει ή τον ίδιο τον Αττίκ ή τον Τάκη Μηλιάδη στο ίδιο τραγούδι.Γενικώς οι καλλιτέχνες του δίσκου δεν είχαν, ως φαίνεται, απορίες για τον Αττίκ. Σ' αυτόν έχουν αναφερθεί δεκάδες σχολιαστές, εκφωνητές, μουσικοπαραγωγοί, συγγραφείς δημοσιογράφοι, κριτικοί κ.λπ. - όλοι υμνητικά - εδώ και πάνω από μισόν αιώνα. Οι αναφορές αυτές αποτελούν κατόπιν τα «τεκμήρια» για τους νεότερους μελετητές, ερευνητές και καλλιτέχνες. Εχει άραγε (όπως και άλλες προσωπικότητες) μυθολογηθεί, και πόσο; Ηταν πράγματι μεγάλος ή απλώς καλύτερος των συγχρόνων του; Γιατί καμιά φορά ένα «συγκλονιστικό» τραγούδι των παππούδων φαίνεται αστείο στους εγγονούς;
No comments:
Post a Comment