«Νιώθω συνεπαρμένος που έρχομαι στην Ελλάδα, πρόκειται μάλιστα να παρουσιάσω και το νέο μου υλικό». Εντυπωσιακό να τ' ακούς αυτό από έναν 78χρονο «θρύλο της τζαζ». Οι «θρύλοι», όταν σ' αυτή την ηλικία αποφασίζουν να περιοδεύσουν, συνήθως παρουσιάζουν ένα ποτ πουρί από γνωστά κομμάτια του λαμπρού παρελθόντος τους. Ομως, ο Ορνέτ Κόλμαν που ακούγεται από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, λίγες μέρες πριν από την παρθενική του εμφάνιση στη χώρα μας (11 Ιουλίου, Παλλάς 9.30, εισιτήρια 40, 50, 80, 100 ευρώ), δεν είναι τυχαία περίπτωση. Ο άνθρωπος που άλλαξε τη γλώσσα της τζαζ επεκτείνοντας τη λογική του Τσάρλι Πάρκερ -που πρώτος είχε τολμήσει να σπάσει τις κλίμακες-, εγκαινιάζοντας έτσι τη σχολή που ονομάστηκε «free jazz» και αλλάζοντας ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο ακούμε μουσική, στα 78 του είναι ενεργός και δημιουργικός. Με την ευκαιρία, μάλιστα, του τελευταίου του δίσκου «Sound Grammar», τιμήθηκε πέρσι με το βραβείο Γκράμι για τη συνολική του προσφορά στη μουσική.
Η ποιότητα είναι η λέξη-κλειδί για τον κόσμο του Ορνέτ: «Από την εποχή που άρχισα να ολοκληρώνομαι ως άνθρωπος αυτό αναζητούσα, την ποιότητα στα ανθρώπινα όντα. Αλλά, δυστυχώς, το να είναι κανείς ζωντανός έχει ελάχιστη σχέση με την ποιότητα στις ανθρώπινες σχέσεις, με το τι κάνει, δηλαδή, κανείς για να γίνει πιο ουσιαστική η σχέση του με τον διπλανό του. Είναι δύσκολο αυτό, ιδιαίτερα σήμερα, εποχή παντοδυναμίας των ΜΜΕ, που παίρνεις τόσες πληροφορίες χωρίς τελικά να μάθεις τίποτα γι' αυτά που πραγματικά θα ήθελες. Αλλά, ό,τι και να είμαστε ως ανθρώπινα όντα, το πρώτο που οφείλουμε είναι να κάνουμε τη γη έναν καλύτερο τόπο για όλους και να χαιρόμαστε γι' αυτό που κάνουμε».
Ο Κόλμαν μεγάλωσε στη δεκαετία του '30 στο Φορτ Γουόρθ, μια μικρή πόλη του Τέξας κι εκεί ξεκίνησε παίζοντας σαξόφωνο σε μια μπάντα ριδμ εν μπλουζ. «Ηταν μια κλασική πόλη καουμπόηδων με γελάδια και νυχτερινή ζωή που δεν είχε τόση σχέση με τη μουσική. Είχα, όμως, την τύχη να συνεργαστώ με σπουδαίους μουσικούς και να μάθω για τον Τσάρλι Πάρκερ. Αρχισα να εξερευνώ το be bop μόνος μου και τότε είδα πως είχε την ίδια δομή με τη χορευτική μουσική που έπαιζα ώς τότε, οι νότες ήταν ίδιες, η ιδέα διαφορετική. Κατάλαβα πως στην πραγματικότητα μάθαινα για το στιλ της μουσικής και όχι για την ίδια τη μουσική. Το στιλ, μερικές φορές γίνεται πιο δυνατό από την ιδέα της μουσικής κι εγώ προτιμώ να υπηρετώ την ίδια τη μουσική παρά το στιλ. Ηθελα να καταλάβω τι είναι αυτό που έλεγαν «τζαζ». Ετσι έφτασα στην ιδέα των Harmolodics».Ο Κόλμαν συνέλαβε την έννοια μιας μουσικής έκφρασης πάνω και πέρα απ' οποιοδήποτε γνωστό στιλ, τζαζ, κλασική ή κάντρι εν γουέστερν. Στόχο του έκανε το πώς θα έβρισκε μουσικούς που χωρίς να είναι απαραίτητο να ξέρουν να διαβάζουν, να μπορούν να παίζουν το όργανό τους για τη δική τους ευχαρίστηση και να δέχονται την πρόκληση ν' ανοιχτούν στο πέλαγος της μουσικής. Το παίξιμό του ήταν ανορθόδοξο, η προσέγγισή του στην αρμονία ιδιαίτερη, τόσο που σε αρκετούς μουσικούς ηχούσε φάλτσος, έτσι δυσκολευόταν να βρει συνεργάτες. Αυτό έγινε πολύ αργότερα στο πρόσωπο του Πολ Μπλέι, ενός από τους πρώτους που αναγνώρισαν την ιδιοφυΐα του Κόλμαν. Η πρώτη του ηχογράφηση, το «Something Else: The music of Ornette Coleman» έγινε το 1958, στο Λος Αντζελες. Σ' αυτήν ο Κόλμαν σόκαρε τους πάντες παίζοντας μ' ένα πλαστικό σαξόφωνο! Την επόμενη χρονιά, όμως, υπέγραψε συμβόλαιο με την Atlantic που του έδωσε τη δυνατότητα να ηχογραφήσει μια σειρά από καθοριστικούς για την εξέλιξη της τζαζ δίσκους. Το σταθερό κουαρτέτο του Κόλμαν περιελάμβανε τότε τον τρομπετίστα Ντον Τσέρι, τον μπασίστα Τσάρλι Χέιντεν και τον ντράμερ Μπίλι Χίγκινς. Οι κριτικοί άρχισαν να μιλούν για τη γέννηση της αβανγκάρντ τζαζ, ενώ ένα καινούριο είδος που περιείχε όλα τα ώς τότε γνωστά στιλ τζαζ υπερβαίνοντάς τα, πήρε τ' όνομά του από τον ομώνυμο δίσκο του Ορνέτ Κόλμαν: Free Jazz!«Ακουγα, τότε», λέει ο Κόλμαν, «τόσα διαφορετικά είδη μουσικής να παίζονται από τις ίδιες νότες. Το εντυπωσιακό, βεβαίως, είναι πως αυτό ισχύει ακόμα και σήμερα. Η ποιότητα, όμως, μιας ιδέας τρέφει την επανάσταση των συναισθημάτων».
Πρωτοπόρος της free jazz
Ο Κόλμαν μεγάλωσε στη δεκαετία του '30 στο Φορτ Γουόρθ, μια μικρή πόλη του Τέξας κι εκεί ξεκίνησε παίζοντας σαξόφωνο σε μια μπάντα ριδμ εν μπλουζ. «Ηταν μια κλασική πόλη καουμπόηδων με γελάδια και νυχτερινή ζωή που δεν είχε τόση σχέση με τη μουσική. Είχα, όμως, την τύχη να συνεργαστώ με σπουδαίους μουσικούς και να μάθω για τον Τσάρλι Πάρκερ. Αρχισα να εξερευνώ το be bop μόνος μου και τότε είδα πως είχε την ίδια δομή με τη χορευτική μουσική που έπαιζα ώς τότε, οι νότες ήταν ίδιες, η ιδέα διαφορετική. Κατάλαβα πως στην πραγματικότητα μάθαινα για το στιλ της μουσικής και όχι για την ίδια τη μουσική. Το στιλ, μερικές φορές γίνεται πιο δυνατό από την ιδέα της μουσικής κι εγώ προτιμώ να υπηρετώ την ίδια τη μουσική παρά το στιλ. Ηθελα να καταλάβω τι είναι αυτό που έλεγαν «τζαζ». Ετσι έφτασα στην ιδέα των Harmolodics».Ο Κόλμαν συνέλαβε την έννοια μιας μουσικής έκφρασης πάνω και πέρα απ' οποιοδήποτε γνωστό στιλ, τζαζ, κλασική ή κάντρι εν γουέστερν. Στόχο του έκανε το πώς θα έβρισκε μουσικούς που χωρίς να είναι απαραίτητο να ξέρουν να διαβάζουν, να μπορούν να παίζουν το όργανό τους για τη δική τους ευχαρίστηση και να δέχονται την πρόκληση ν' ανοιχτούν στο πέλαγος της μουσικής. Το παίξιμό του ήταν ανορθόδοξο, η προσέγγισή του στην αρμονία ιδιαίτερη, τόσο που σε αρκετούς μουσικούς ηχούσε φάλτσος, έτσι δυσκολευόταν να βρει συνεργάτες. Αυτό έγινε πολύ αργότερα στο πρόσωπο του Πολ Μπλέι, ενός από τους πρώτους που αναγνώρισαν την ιδιοφυΐα του Κόλμαν. Η πρώτη του ηχογράφηση, το «Something Else: The music of Ornette Coleman» έγινε το 1958, στο Λος Αντζελες. Σ' αυτήν ο Κόλμαν σόκαρε τους πάντες παίζοντας μ' ένα πλαστικό σαξόφωνο! Την επόμενη χρονιά, όμως, υπέγραψε συμβόλαιο με την Atlantic που του έδωσε τη δυνατότητα να ηχογραφήσει μια σειρά από καθοριστικούς για την εξέλιξη της τζαζ δίσκους. Το σταθερό κουαρτέτο του Κόλμαν περιελάμβανε τότε τον τρομπετίστα Ντον Τσέρι, τον μπασίστα Τσάρλι Χέιντεν και τον ντράμερ Μπίλι Χίγκινς. Οι κριτικοί άρχισαν να μιλούν για τη γέννηση της αβανγκάρντ τζαζ, ενώ ένα καινούριο είδος που περιείχε όλα τα ώς τότε γνωστά στιλ τζαζ υπερβαίνοντάς τα, πήρε τ' όνομά του από τον ομώνυμο δίσκο του Ορνέτ Κόλμαν: Free Jazz!«Ακουγα, τότε», λέει ο Κόλμαν, «τόσα διαφορετικά είδη μουσικής να παίζονται από τις ίδιες νότες. Το εντυπωσιακό, βεβαίως, είναι πως αυτό ισχύει ακόμα και σήμερα. Η ποιότητα, όμως, μιας ιδέας τρέφει την επανάσταση των συναισθημάτων».
- Είναι λοιπόν οι μουσικοί, σκλάβοι του στιλ;
- Πώς σας φαίνεται η ποπ που προβάλλεται από τα ΜΜΕ;
Δημοσιότητα και χρήμα
- Υπάρχει διέξοδος;
- Τι είναι θεός για σας;
- Το «Sound Grammar» είναι ο πρώτος λάιβ δίσκος σας σε 20 χρόνια...
- Παίζετε όλα τα όργανα στις ηχογραφήσεις σας;
- Το 2007, πάντως, ήταν μια πετυχημένη χρονιά, αφού τιμηθήκατε με βραβείο Γκράμι.
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία / 7, 06/07/2008
No comments:
Post a Comment