Saturday, July 12, 2008

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΜΠΑΡΤΟΚ ΣΕ ΙΔΑΝΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

Στο Φεστιβάλ Αθηνών
Κριτική Ν. Α. Δοντάς, Η Καθημερινή, 13/07/2008

Δέκα μέρες μετά το «Κουαρτέτο Μπρόντσκι» ένα ακόμα κορυφαίο σύνολο μουσικής δωματίου, το «Κουαρτέτο Μπάρτοκ», ερμήνευσε το νεανικό 1ο, αλλά επίσης το 3ο και το 5ο κουαρτέτο του διάσημου Ούγγρου συνθέτη, από τον οποίο δανείστηκε το όνομά του. Σοφά πράττοντας, το Φεστιβάλ Αθηνών αποφάσισε φέτος να μεταφέρει τις μουσικές εκδηλώσεις και τις παραγωγές όπερας σε αίθουσες του Μεγάρου Μουσικής, από κάθε άποψη καταλληλότερες.

Σε όσους ο Μπάρτοκ αποτελεί ακόμα επιτομή της πρωτοπορίας, οφείλει κανείς να υπενθυμίσει ότι το 1ο Κουαρτέτο του συμπλήρωσε πλέον έναν αιώνα ζωής, δηλαδή απέχει από εμάς όσο απείχε ο Μπετόβεν από τον Μπάρτοκ. Με άλλα λόγια, ο Μπάρτοκ έχει πάψει προ πολλού να είναι fringe, τα έργα του είναι απολύτως mainstream και επομένως καλώς παίζονται στις αντίστοιχες αίθουσες, όχι σε «εναλλακτικούς» χώρους. Σε κάθε νέα ακρόαση η αναμφίβολα συναρπαστική μουσική του γλώσσα δεν μας αποκαλύπτει ούτε περισσότερα ούτε λιγότερα από αυτήν του Μπετόβεν. Συνεπώς αξίζει ίδιας μεταχείρισης. Η ερμηνεία του «Κουαρτέτου Μπάρτοκ» δεν θα μπορούσε να διαφέρει περισσότερο από εκείνη του «Μπρόντσκι». Προφανές μέτρο σύγκρισης υπήρξε το 1ο Κουαρτέτο, όπου οι τέσσερις μουσικοί του «Μπάρτοκ» έπαιξαν με εμφανώς μεγαλύτερη εμπειρία. Τόσο αυτό όσο και τα άλλα δύο Κουαρτέτα φάνηκαν απόλυτα βιωμένα, με αποτέλεσμα οι πυκνώσεις και η ευελιξία στον διάλογο των τεσσάρων οργάνων να διακρίνονται από φυσικότητα. Δεν υπήρχε τίποτε βιασμένο, αλλά και τίποτε περιττό. Στην εμπειρία αποδίδει κανείς επίσης το πλήθος των διαβαθμίσεων στις ταχύτητες και στη δυναμική, με αποτέλεσμα τον διαρκώς παλλόμενο ήχο, όπως επίσης τις επιτυχημένες μεταβάσεις ανάμεσα στις ενότητες με διαφορετικό ρυθμό. Τον τόνο, σε ό,τι αφορά την αισθητική, προσδιόριζε ο Πέτερ Κόμλος, εξαιρετικό πρώτο βιολί από τότε που ιδρύθηκε το σύνολο, περισσότερο από μισό αιώνα νωρίτερα (1957). Ακρίβεια, τεχνική επάρκεια, αλλά επίσης τρυφερότητα και γούστο ήταν τα χαρακτηριστικά των δικών του παρεμβάσεων.

Οι «Τσιλιγκιριάν»

Ενα ακόμα κουαρτέτο του Μπάρτοκ, το 4ο, ακούστηκε στην ίδια αίθουσα το επόμενο βράδυ (26/6) από το «Κουαρτέτο Τσιλιγκιριάν». Η δική τους ερμηνεία ήταν σαφώς πιο νευρώδης και έντονη. Δεύτερο έργο στο πρόγραμμα ήταν το κουαρτέτο «Ο χαμένος θησαυρός» του Βρετανού Τζον Τάβενερ. Το ατμοσφαιρικό έργο συνδυάζει στοιχεία από τη μουσική παράδοση της Ορθοδοξίας και την τεχνική του δυτικού κουαρτέτου. Οι «Τσιλιγκιριάν» φάνηκε να κλίνουν περισσότερο προς τη δυτική παράδοση, καθώς η ερμηνεία υπολειπόταν σε αισθαντικότητα. Σαφώς επιτυχέστερη και εκφραστικά πιο γλαφυρή ήταν η ανάγνωση του 3ου Κουαρτέτου του Μπέντζαμιν Μπρίτεν με το οποίο ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα.

No comments: