Στο ένα χέρι το armonico στ' άλλο χέρι το τσιγάρο

• Οι «Grupo Compay Segundo» του θρυλικού παππού της κουβανέζικης μουσικής Κομπάι Σεγκούντο, που έφυγε πριν από έξι χρόνια από τη ζωή, είναι γνωστοί στο ελληνικό κοινό.

«Οσο χαμογελάς στη ζωή τόσο εκείνη θα σου δίνει το καλύτερό της χαμόγελο», έλεγε πάντα ο Κομπάι Σεγκούντο στον γιο του, Σαλβαδόρ Ρεπιλάδο Λαμπράντα

Η φήμη τους βέβαια δεν έχει γεωγραφικούς περιορισμούς. Το όνομά τους είναι ταυτισμένο με την ιδέα που έχουμε οι Δυτικοί για την Κούβα. Οι μουσικές τους φτιάχνουν αντανακλαστικά κινηματογραφικές εικόνες που μυρίζουν καπνό πούρου και ρούμι, όπως στο ντοκιμαντέρ «Μπουένα Βίστα Σόσιαλ Κλαμπ» του Βιμ Βέντερς, που έβαλε το χεράκι του να γίνουν φίρμες παγκοσμίως οι ηλικιωμένοι βιρτουόζοι μουσικοί.

Το κουβανέζικο συγκρότημα έρχεται για δύο συναυλίες: σήμερα στην Κρήτη («Πολυχώρος Τεχνόπολης») και αύριο στην Αθήνα («Μπάντμιντον»), γιορτάζοντας τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ιδρυτή του. Μπορεί το πούρο του Κομπάι Σεγκούντο να έχει σβήσει, τα ηνία όμως έχει πάρει ο γιος του, Σαλβαδόρ Ρεπιλάδο Λαμπράντα (μουσική διεύθυνση και κόντρα μπάσο).

Οταν μιλάει γι' αυτόν, αποφεύγει τους συναισθηματικούς χαρακτηρισμούς και τον λέει με το όνομα που τον ξέρουμε όλοι... Κομπάι.

«Το Grupo Compay Segundo έχει στόχο να διατηρήσει τις μουσικές παραδόσεις στη συλλογική μνήμη του λαού μας και να διαδώσει τις αξίες της μουσικής. Χωρίς αυτές δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο μέλλον. Οι αξίες, όμως, της μουσικής αποτυπώνονται στους στίχους. Αλλιώς δεν μπορούμε να μιλάμε για αληθινό τραγούδι. Ο Κομπάι υπήρξε πρότυπο για ανθρώπους που ήθελαν να γνωρίσουν την Κούβα. Η εικόνα του ήταν απόλυτα συνδεδεμένη με την ομορφιά και τη μουσική της».

• Τι σας έλεγε ο πατέρας σας για τη δεκαετία του '20, όταν πρωτοξεκινούσε στη μουσική; Πώς ήταν η Κούβα τότε;

«Δινόταν μεγάλη σημασία στην αισθητική. Ο στίχος έπρεπε να γίνεται κατανοητός από όλους. Σήμερα πολλοί νέοι καλλιτέχνες παράγουν... θόρυβο. Χάνεται η ουσία της τέχνης. Ο Κομπάι έλεγε ότι τη μουσική πρέπει να την απολαμβάνουν όλοι: και αυτός που χορεύει και αυτός που ακούει. Μας διηγούνταν ότι όταν γνώρισε τον Sindo Garay και τον άκουσε να παίζει κιθάρα, αποφάσισε να γίνει μουσικός».

• Μπορείτε να μου πείτε μια πιο προσωπική σας ανάμνηση από αυτόν;

«Ηταν εργατικός, τίμιος και με αξιοθαύμαστη απλότητα. Ως πατέρας ήταν απλά εξαιρετικός. Θυμάμαι ότι στο σπίτι υπήρχε πάντα μια ατμόσφαιρα γεμάτη μουσική. Σε κάθε γιορτινή περίσταση, έπαιρνε την κιθάρα και τραγουδούσε. Σε ό,τι έκανε είχε ως αρχή το μέτρο. Ηταν πάντα τόσο ενεργητικός και ζωντανός. Μια φράση του θα μου μείνει χαραγμένη στο μυαλό: "Οσο χαμογελάς στη ζωή τόσο εκείνη θα σου δίνει το καλύτερό της χαμόγελο"».

• Πρέπει να είστε πολύ περήφανος για τα ρεκόρ του: ήταν ο μοναδικός ενεργός μουσικός στα 90 του και επίσης ο μοναδικός εν ζωή καλλιτέχνης που πουλούσε τόσους δίσκους παγκοσμίως σε αυτή την ηλικία.

«Το μεγαλύτερο ρεκόρ είναι ότι ήταν αγαπητός. Κάθε φορά που ταξίδευε και βρισκόταν σε ένα αεροδρόμιο, τον αναγνώριζαν και πολλές φορές δεν τον άφηναν να προχωρήσει. Συζητούσε και χάριζε χαμόγελα, χωρίς να κουράζεται. Νομίζω ότι αυτό είναι κάτι περισσότερο από ρεκόρ...».

• Σπάνια το γκρουπ σας συνεργάζεται με γυναίκες. Γιατί;

«Δεν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος. Η αλήθεια είναι ότι από την αρχή δεν υπήρχε η ιδέα για την παρουσία γυναικών στο γκρουπ. Υπάρχουν βέβαια πολλές αξιόλογες. Εχουμε προσκαλέσει μερικές στις συναυλίες μας, όπως την ντίβα του "Μπουένα Βίστα Σόσιαλ Κλαμπ", Ομάρα Πορτουόντο, την Ισπανίδα τραγουδίστρια φλαμένκο Μαρτίριο και, φυσικά, τη Σεζάρια Εβόρα».

• Είναι αλήθεια ότι κάθε Σάββατο δίνετε συναυλία σε ένα συγκεκριμένο μέρος;

«Ναι. Στο "1930 Compay Segundo" του "Hotel Nacional de Cuba". Ο χώρος έχει το όνομα του Κομπάι. Οταν έπαιζε ο ίδιος στο μαγαζί, γινόταν χαμός. Πολλές φορές έμενε κοινό έξω. Αποφασίσαμε να διατηρήσουμε αυτή τη συνήθεια. Τον κόσμο που έρχεται στο μαγαζί καλωσορίζει στην είσοδο ένα μπρούτζινο άγαλμα του Κομπάι. Στο ένα χέρι κρατάει το μουσικό όργανο που εφηύρε, το "armonico", και στο άλλο ένα πούρο habano».

• Στους Δυτικούς η μουσική σας αρέσει τόσο πολύ. Αναρωτιόμουν πώς νιώθουν οι νέοι της Κούβας. Συνήθως αμφισβητούν τις παραδόσεις τους, ακόμα και τις μουσικές.

«Συνεχίζουν να είναι λάτρεις των παραδόσεών μας. Είναι ενδεικτικό το ότι λειτουργούν πολλά πολιτιστικά κέντρα -που αυξάνονται συνεχώς- όπου οι νέοι ακούν κουβανέζικη μουσική και χορεύουν. Φυσικά τα καινούργια μουσικά ρεύματα φτάνουν στην Κούβα από όλο τον κόσμο. Οπως στις χώρες του εξωτερικού αγαπάνε τη δική μας μουσική, έτσι και στη δική μας αγκαλιάζουν τις νέες μουσικές τάσεις».

* Πληροφορίες: 28210 821400 και 210 8840600. Τιμές εισιτηρίων: Κρήτη 25 ευρώ προπώληση και 30 ευρώ στα ταμεία. Αθήνα 30 ευρώ και 25 ευρώ το φοιτητικό. Ωρα παραστάσεων: 9.30 μ.μ.

• Της ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 15 Ιουλίου 2009