Η μυθολογία των σάουντρακ

Δύο συναυλίες στις 6 - 7 Φεβρουαρίου στο Μέγαρο

Λένε πως τη μισή της επιτυχία η ταινία «Τα σαγόνια του καρχαρία» την οφείλει στις δύο επαναλαμβανόμενες αρχικές νότες του βασικού θέματος που συνέθεσε γι’ αυτήν ο Τζον Ουίλιαμς. Οπως επίσης, η αριστοτεχνική σκηνή του φόνου στο «Ψυχώ» δεν θα ήταν η ίδια χωρίς τα εφιαλτικά έγχορδα του Μπέρναρντ Χέρμαν. Δύο ενδεικτικά παραδείγματα του πόσο μεγάλη υπόθεση είναι η μουσική υπόκρουση στο σινεμά. Ο γνωστός αρχιμουσικός Αλέξανδρος Μυράτ είναι κατηγορηματικός: «Αν σήμερα κάποιος μου έλεγε “θα διευθύνεις κινηματογραφική μουσική μέχρι το τέλος της ζωής σου”, θα δεχόμουν ευχαρίστως». Ο Αλ. Μυράτ δηλώνει «σινεφάγος» και το Σάββατο 6 και την Κυριακή 7 Φεβρουαρίου θα διευθύνει τη Συμφωνική Ορχήστρα του Μονάχου στο Μέγαρο Μουσικής, σε μια συναυλία με τον δελεαστικό τίτλο «Πάμε σινεμά;». Σολίστ στο πιάνο θα είναι ο Χρίστος Παπαγεωργίου, ενώ θα πρέπει να πούμε ότι δεν υπάρχει μεταπολεμική γερμανική ταινία χωρίς τη Συμφωνική Ορχήστρα του Μονάχου, που ιδρύθηκε το 1945 και συνέδεσε το όνομά της με περισσότερα από 500 φιλμ στη Γερμανία και δεκάδες άλλα της διεθνούς παραγωγής, όπως «Η σιωπή των Αμνών».

Μορικόνε, Φίλιπ Γκλας

Ο Αλφρεντ Νιούμαν, συνθέτης του μουσικού σήματος της 20th Century Fox, ο Μαξ Στάινερ και η μουσική του για το «Οσα παίρνει ο άνεμος», ο Τζον Ουίλιαμς, άρρηκτα συνδεδεμένος με τις ταινίες του Σπίλμπεργκ, ο Μορίς Ζαρ, ο Ενιο Μορικόνε, ο Αλέν Ντεπλά, που έντυσε τις σπονδυλωτές «Ωρες», ο Φίλιπ Γκλας, η δική μας Ελένη Καραΐνδρου και ο νεότερος Χανς Τζίμερ, που έντυσε μουσικά τους «Πειρατές της Καραϊβικής», είναι μερικοί από τους συνθέτες που θα ακούσουμε στο Μέγαρο.

Το ερώτημα προκύπτει αυτόματα: γιατί τέτοιες συναυλίες δεν συμβαίνουν πιο συχνά; Οπως μας είπε ο Αλ. Μυράτ, επειδή επικρατεί μια πολύ περίεργη κατάσταση με τα δικαιώματα των συνθέσεων αυτών. «Στην ουσία, οι τιμές για να πάρεις την άδεια είναι πολύ συχνά απαγορευτικές. Κάθε φορά που ερμηνεύεις ζωντανά ένα soundtrack, πρέπει να πληρώσεις δικαιώματα στους οργανισμούς εκείνους που έχουν αναλάβει τη φύλαξη των πνευματικών δικαιωμάτων των καλλιτεχνών. Στη Γαλλία, μάλιστα, λειτουργούν δύο τέτοιοι οργανισμοί. Στην Ελλάδα υπάρχει μόνο η ΣΟΠΕ, το τελευταίο μονοπώλιο στην ελεύθερη αγορά». Η ΣΟΠΕ είναι η Εταιρεία Προστασίας Συγγραφικού Δικαιώματος. «Είναι μια εταιρεία ιδιωτικού δικαίου, καθ’ όλα νόμιμη, με την οποία το Μέγαρο Μουσικής έχει και σύμβαση: μέρος των εισπράξεων των συναυλιών πηγαίνουν στη ΣΟΠΕ, η οποία έχει την τάση να διπλασιάζει τις τιμές όταν ζητάς, π. χ., ένα έργο του Τζον Ουίλιαμς, ενώ οι άνθρωποί της δεν καίγονται να σε εξυπηρετήσουν και είναι πολύ γραφειοκράτες. Γενικά, όσοι δούλεψαν γι’ αυτές τις δύο συναυλίες έκαναν υπέρβαση».

Δυσεύρετα

Πολύ συχνά, όμως, το πρόβλημα είναι και οι ίδιοι οι εκδότες - κληρονόμοι των δικαιωμάτων, «οι οποίοι χτυπούν τις τιμές. Π. χ., κάθε φορά που παίζεις Φίλιπ Γκλας, σου κοστίζει 2.000 ευρώ. Το κάθε κομμάτι. Ισοδυναμεί με ληστεία. Οπότε, η ερμηνεία 2-3 κομματιών ενός συνθέτη μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο δαπανηρή από το να στήσεις μια συναυλία. Κάτι ανάλογο ισχύει και με τα έργα του Μορίς Ζαρ, γι’ αυτό και, δυστυχώς, δεν θα ερμηνεύσουμε τον “Λώρενς της Αραβίας”».

Ενα άλλο πρόβλημα είναι ότι οι περισσότερες παρτιτούρες των κινηματογραφικών συνθέσεων... αγνοούνται. «Είναι στ’ αλήθεια δυσεύρετες», τονίζει ο Αλ. Μυράτ. «Το έργο του Τζον Ουίλιαμς είναι τεράστιο και στην αγορά κυκλοφορούν καμιά δεκαριά κομμάτια μόνο. Αφήστε που συχνά βρίσκεις τις συνθέσεις όχι στην αυθεντική τους μορφή, αλλά σε μεταγραφές. Εμείς, στο Μέγαρο, ό, τι ερμηνεύσουμε θα είναι στην πρωτότυπη μορφή του».

Οπως τονίζει ο Αλ. Μυράτ, «οι συναυλίες κινηματογραφικής μουσικής είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να εξοικειωθεί το ευρύ κοινό με τη συμφωνική μουσική – και συχνά πρόκειται για πολύ απαιτητική σύνθεση. Είναι το ιδανικό cross-over. Αλλά είναι Γολγοθάς να κάνεις τέτοιες συναυλίες».

• Του Ηλια Μαγκλινη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Σάββατο, 30 Iανoυαρίου 2010