Υπόγεια ρεύματα: 'Η ανατρεπτική μουσική φόρμα είναι πολιτικό μήνυμα...'

• Επιμέλεια: ΘΑΝΟΣ ΜΑΝΤΖΑΝΑΣ, Η ΑΥΓΗ: 16/01/2010

Όλα ξεκίνησαν από ένα και μόνο τραγούδι του Θάνου Μικρούτσικου, το «Αυτούς Τους Έχω Βαρεθεί»... Ήταν το πρώτο που αποφάσισαν να διασκευάσουν τα Υπόγεια Ρεύματα χωρίς κάποιο ιδιαίτερο λόγο ή αιτία, απλά επειδή μια εσωτερική ανάγκη τους ώθησε να το κάνουν. Αυτό τους δημιούργησε τη διάθεση να κάνουν και το ίδιο και με άλλες συνθέσεις του κατ’ εξοχήν πολιτικοποιημένου δημιουργού της νεότερης ελληνικής μουσικής σκηνής.

Ζήτησαν την άδεια του Θάνου Μικρούτσικου ο οποίος, με τον ενθουσιασμό αλλά και την προθυμία να αγκαλιάζει οτιδήποτε καινούργιο του φαίνεται ενδιαφέρον που πάντα τον διακρίνουν, όχι μόνο τους την έδωσε αλλά και ενεπλάκη προσωπικά σε αυτή την απροσδόκητη αρχικά για τον ίδιο «επαναφορά» αρκετά ή και πολύ παλαιότερων τραγουδιών του στο σήμερα και την αισθητική του. Ήμασταν παρόντες πέρυσι στην πρώτη παρουσίαση στην Αθήνα της παράστασης «Τους Έχω Βαρεθεί!» με τον συνθέτη να βρίσκεται στη σκηνή δίπλα στο τετραμελές συγκρότημα, προσθέτοντας πολλά στις ενορχηστρώσεις των τραγουδιών με το χαρακτηριστικό του παίξιμο στο πιάνο, αλλά και συμμετέχοντας ερμηνευτικά.

Στη συνέχεια η παράσταση αυτή ταξίδεψε κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού σε αρκετά μέρη της χώρας μας με αξιοσημείωτα μεγάλη επιτυχία και τέλος ηχογραφήθηκε και ένας δίσκος με το ίδιο υλικό και τίτλο με αυτήν. Συζητήσαμε με τον τραγουδιστή και αναμφίβολη ηγετική φυσιογνωμία του γκρουπ - είναι και ο μόνος που έχει παραμείνει από την ιδρυτική πενταμελή σύνθεση τους - Γρηγόρη Κλιούμη και τον κιθαρίστα Κώστα Παρίσση για την εμπειρία της «αναπροσαρμογής» που επιχείρησαν σε ένα μεγάλο μέρος ενός τόσο σημαντικού και καταξιωμένου Έλληνα συνθέτη και μάλιστα με τη συνεργασία του αλλά και τις βαθύτερες αιτίες και λόγους που τους οδήγησαν σε αυτήν.

* Αισθανόσαστε μεγάλο το βάρος της σύγκρισης με τις αυθεντικές εκτελέσεις όταν ξεκινήσατε να δουλεύετε αυτά τα τραγούδια;

Όταν ένας συνθέτης ενορχηστρώνει τη μουσική του με τόσο πρωτοποριακό τρόπο και εισάγει ατονικά στοιχεία στο τονικό τραγούδι ήδη από τη δεκαετία του 70 ξέρεις ότι ουσιαστικά περιμένει από τους νεότερους να χειριστούν το υλικό του με την ανάλογη φαντασία και πειραματική διάθεση. Εξάλλου ξέραμε ότι όποιο και αν ήταν το τελικό αποτελέσματα πρόθεση μας ήταν να διασκευάσουμε πραγματικά κι όχι να επανεκτελέσουμε -όπως συνηθίζεται- τα τραγούδια του. Αυτό είναι αρκετά τίμιο από μόνο του για να μας απελευθερώσει απ' το άγχος της σύγκρισης...

* Πόσο διαφορετικά θα είχαν προκύψει τόσο οι παραστάσεις όσο και ο δίσκος χωρίς την παρουσία του ίδιου του Θάνου Μικρούτσικου;

Ο Θάνος με την πείρα αλλά αι την ευρύτατη μουσική του κουλτούρα κατάλαβε αμέσως την κατεύθυνση που ακολουθούσαμε και και με τις παρεμβάσεις του ενδυνάμωσε ακριβώς τον τρόπο μας όποτε αυτό χρειάστηκε χωρίς όμως να μας κάνει να αποκλίνουμε από την αρχική μας σύλληψη. Στις ζωντανές μας εμφανίσεις δε δίνει τεράστιο ειδικό βάρος με το κύρος και την πληθωρικότητα του, είναι αστείρευτη πηγή έμπνευσης επί σκηνής!

* Ποια διαφορά επίσης υπάρχει στο να προσεγγίζει αυτά τα κομμάτια που έχουν γραφτεί για μεγαλύτερα και αρκετά ποικίλα σε σύνθεση σχήματα ένα τυπικό γκρουπ με δύο κιθάρες, μπάσο και ντραμς;

Το ροκ έχει παρεξηγηθεί γενικά ως φόρμα στη χώρα μας από διάφορους ημιμαθείς που βαυκαλίζονται ότι είναι εκπρόσωποι του χωρίς να έχουν καμιά μουσική κατάρτιση να το υπηρετήσουν με αποτέλεσμα να έχουν καθιερώσει έναν πολύ «αποχυμωμένο» και ανέραστο ήχο για να παίζεται αυτό. Δεν έχουν σημασία τα ίδια τα όργανα άλλα ο ανατρεπτικός τρόπος με τον οποίο τα χειρίζεσαι...Τι άλλο είναι το ροκ εκτός από ανατροπή; Πρέπει να παρευρεθεί κανείς στις συναυλίες μας για να καταλάβει την πολυμορφική διάσταση που αποκτά το κλασικό σχήμα κιθάρες - μπάσο - τύμπανα μέσα από τη δική μας λογική.

* Πολιτικό είναι επίσης και ένα μεγάλο τμήμα του έργου π. χ. του Μήκη Θεοδωράκη αλλά και άλλων συνθέτων μας. Τι σας προσέλκυσε ιδιαίτερα στη δουλειά του Θ. Μικρούτσικου;

Αυτό που διαφοροποιεί τον Μικρούτσικο από τους υπόλοιπους πολιτικούς συνθέτες μας είναι ότι έκανε πολιτική με την ίδια τη μουσική του φόρμα πρώτα απ' όλα, πριν καν τον στίχο. Η φόρμα είναι από μόνη της πολιτικό μήνυμα όταν είναι ανατρεπτική, ανήσυχη, ενίοτε και αιρετική... Πρώτος από όλους στην Ελλάδα ο Μικρούτσικος εισήγαγε μια νέα μουσική γλώσσα, πολύ διαφορετική από αυτή του Θεοδωράκη ή του Σαββόπουλου που μέχρι τότε εξέφραζαν το πολιτικό τραγούδι.

* Τελικά η λόγια πλευρά της ελληνικής μουσικής που εκπροσωπεί ο Θ. Μ. έχει ασκήσει επάνω σας μεγαλύτερη, μικρότερη ή ισάξια επιρροή με τα πιο ροκ ακούσματα σας;

Οι μουσικές επιρροές μας δεν ήταν μόνο από τη ροκ σκηνή. Μεγαλώσαμε ακούγοντας Dylan, Rolling Stones, Jethro Tull αλλά και Σαββόπουλο, Χατζιδάκι, Μικρούτσικο και παραδοσιακά τραγούδια. Η εξέλιξη ενός καλλιτέχνη είναι το να ενσωματώνει και να αξιοποιεί στο έργο του όσο το δυνατό περισσότερες από τις φόρμες των παλαιότερων.

* Γιατί όμως πολιτικά τραγούδια σήμερα;

Γιατί αυτά τα τραγούδια είναι ποιήματα/κείμενα υψηλής αισθητικής με πολιτικά μηνύματα... Ένας άλλος λόγος είναι ότι στα δικά μας αυτιά ηχούν απίστευτα σύγχρονα. Από την άλλη πλευρά η σημερινή κοινωνία έχει σαφέστατα ανάγκη από πολιτικό λόγο με ισχυρή άποψη. Μην ξεχνάμε ότι, στον χώρο του πολιτισμού τουλάχιστον, στην Ελλάδα οι σοβαρές «καταθέσεις» βρίσκονται ακόμη στο περιθώριο. Παγκοσμίως είναι πολλοί οι καλλιτέχνες που εκφράζονται ξανά με ισχυρό πολιτικό λόγο όπως ο Manu Chao, οι System Of A Down ή οι ο Green Day. Πολιτικά τραγούδια λοιπόν γιατί ...υπάρχει λόγος σοβαρός!

* Και ποια η δική σας θέση για τα όσα πολιτικά και κοινωνικά συμβαίνουν γύρω μας πέραν από αυτά τα τραγούδια; Απογοητευμένοι ή όχι από το παρόν; Αισιόδοξοι ή μη για το μέλλον;

Σίγουρα ζούμε σε μία εποχή στην οποία ο ακραίος καπιταλισμός και νεοφιλελευθερισμός δείχνουν να έχουν ισοπεδώσει τα πάντα. Βιώνουμε καθημερινά τον χυδαίο ανταγωνισμό ως μότο ζωής. Η νεότερη γενιά πρέπει να βρει τον τρόπο και τις λύσεις για να γίνουν όλα πιο ανθρώπινα. Ο Δεκέμβριος του 2008 έδειξε πόσο σημαντική είναι αυτή η ανάγκη για να αλλάξουν τα πράγματα. Δεν είμαστε όμως απογοητευμένοι... Είμαστε σε εγρήγορση για να δώσουμε και εμείς τη μάχη μας εκεί που μπορούμε. Και αυτό γιατί πιστεύουμε ότι μπορεί να αντιστραφεί αυτή η ζοφερή πραγματικότητα και να δούμε πιο όμορφες ημέρες...

Προσωπικά το αποκαλούμε αυτό «λογική αισιοδοξία» και πρέπει να πούμε ότι δεν θα μπορούσαμε να το συμμεριζόμαστε περισσότερο ως στάση ζωής, άρα και πολιτικής...