Monday, January 4, 2010

Ο μεταρρυθμιστής του μπουζουκιού


Μανώλης Χιώτης (1921-1970)

Ο μεγάλος «άγνωστος» του λαϊκού τραγουδιού. Ο ευγενής μάγκας. Ο εργασιομανής και γαλαντόμος. Ο δεξιοτέχνης του μπουζουκιού, ο καινοτόμος που το μετέτρεψε σε οκτάχορδο βάζοντας συχνά στοιχεία λάτιν και τζαζ. Ο συνθέτης αξέχαστων επιτυχιών, όπως «Απόψε φίλα με», «Ηλιοβασιλέματα», «Εσύ είσαι η αιτία που υποφέρω», «Απότομα», «Πάρε με στο τηλέφωνο», «Περασμένες μου αγάπες», «Το τελευταίο ποτηράκι».

Σαράντα χρόνια από τον θάνατό του κυκλοφορεί μια πρώτη βιογραφική προσέγγιση (εκδόσεις ΚΨΜ) έχοντας τίτλο το όνομά του και υπότιτλο «Ο μάγκας που έβαλε κολόνια στο τραγούδι» (φράση του Σταμάτη Κραουνάκη). Το βιβλίο υπογράφει ο Αντώνης Κασίτας, έμπειρος εικονολήπτης στην ΕΡΤ, φωτογράφος, αρθρογράφος και δημιουργός του ομώνυμου ντοκιμαντέρ που παίχτηκε το 2004 στη Θεσσαλονίκη (σε συνεργασία με τον αξέχαστο Πάνο Γεραμάνη και την Μπέλλα Μηλοπούλου).

Ο συγγραφέας αναπλάθει με μεράκι τη διαδρομή του Χιώτη βασιζόμενος κυρίως σε μαρτυρίες συνεργατών του. Παραθέτει αποσπάσματα από βιβλία ερευνητών του είδους και βιογραφίες λαϊκών δημιουργών (υπάρχει και μια εκτενής ανάλυση του πανεπιστημιακού Αλκη Ρήγου). Παράλληλα αναπαριστά με κριτικό βλέμμα τα πολιτικοκοινωνικά γεγονότα της Ελλάδας εκείνης της εποχής.

Η γέννηση του Χιώτη σε μαχαλά της Θεσσαλονίκης. Στα τρία του χρόνια βρίσκεται στο Ναύπλιο, γενέτειρα της μητέρας του, μαθαίνοντας βιολί. Δεκατετράχρονος έρχεται στην Αθήνα, μυείται στο μπουζούκι από τον μουσικό Σπιτάμπελο, τριγυρίζει σε διάφορα στέκια. Πρώτη του δισκογραφική εμφάνιση ως συνθέτης το '38 με το «Παλιά μου αγάπη». Τα δύσκολα χρόνια Κατοχής και Εμφύλιου. Το '46 το πρώτο του σουξέ, ο «Πασατέμπος». Η γνωριμία και συνεργασία του με τον δεξιοτέχνη του μπουζουκιού Δημήτρη Στεργίου ή «Μπέμπη», οι εμφανίσεις τους στο «Πιγκάλς», πρώτο πολυτελείας μαγαζί του είδους.

Οι καινοτομίες του στο μπουζούκι (εκτός από τις επιπλέον χορδές το μετατρέπει σε ηλεκτρικό όργανο). Η γνωριμία του με τους στιχουργούς Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, Χρήστο Κολοκοτρώνη, με τον νιόβγαλτο Στέλιο Καζαντζίδη, που τον βοηθάει στα πρώτα του βήματα. Η συνεργασία του με τον Μίκη Θεοδωράκη στο δίσκο «Επιτάφιος» σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου. Αχτύπητο «δίδυμο» σε κέντρα και δισκογραφία με τη Μαίρη Λίντα, δεύτερή του γυναίκα (η πρώτη ήταν η τραγουδίστρια Ζωή Νάχη). Τα ταξίδια του στην Αμερική, ο χωρισμός του με τη Λίντα, ο τρίτος του γάμος με την τραγουδίστρια Μπέμπα Κυριακίδου. Η αντίστροφη μέτρηση της καριέρας του τα χρόνια της χούντας, τα εμφράγματα, ο θάνατος τον Μάρτιο του '70.

Μνήμες γι' αυτόν καταθέτουν συνθέτες (Ζαμπέτας, Θεοδωράκης, Πάνου, Παπαϊωάννου, Νικολόπουλος), μπουζουξήδες (Κώστας Παπαδόπουλος, Γιάννης Σταματίου), τραγουδιστές (Μαίρη Λίντα, Τάκης Μπίνης) κ.ά. Ασπρόμαυρο φωτογραφικό υλικό διανθίζει τη βιογραφία με πλήρη δισκογραφία των τραγουδιών του Χιώτη στο τέλος.

No comments: