«Άνοιξε το καπάκι και βγήκε ο ατμός...»

Ο ΘΑΝΟΣ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Του Παύλου Ηλ. Αγιαννίδη, ΤΑ ΝΕΑ: Δευτέρα 12 Ιανουαρίου 2009

«Μας διοικεί η πιο άχρηστη κυβέρνηση, αλλά ήταν και η στιγμή που άνοιξε το καπάκι και βγήκε ο ατμός» λέει ο Θάνος Μικρούτσικος για τα γεγονότα των ημερών. Στα οποία απαντά με μουσική...

«Όλα αυτά που έζησα στην Ελλάδα τους τελευταίους δύο μήνες, τα είδα από τη φωτεινή πλευρά τους και όχι από τη μαύρη που τα είδαν πολλοί», λέει στα «ΝΕΑ» με μια παράξενη- κατά αυτούς τους «κάποιους» ίσως- αισιοδοξία ο Θάνος Μικρούτσικος.

«Από την άλλη, δεν μπορώ να είμαι και αφελής ότι στο άμεσο μέλλον θα δω να χτίζεται κάτι φωτεινά. Θα το δουν ίσως μόνον τα παιδιά ή τα εγγόνια μου- γιατί απέκτησα και εγγονή».

Κάτι με την- προπωλημένη εβδομάδες πριν, για δεύτερη χρονιά- παιδική παράσταση (σε κείμενα της συζύγου του Μαρίας Παπαγιάννη) στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, κάτι με την αποψινή συναυλία, κάτι με το εξαιρετικό τραγούδι που έδωσε στον Δημήτρη Μητροπάνο, κάτι με τη διαρκή παρουσία με συναυλίες (όπως πρόσφατα στο «Σταυρός του Νότου») ο Θάνος Μικρούτσικος δίνει διαρκώς το «παρών» με μουσική.

• Σαν να μένεις, μέσα σε όλον αυτό τον ορυμαγδό εξελίξεων γύρω, ακλόνητος και αλώβητος μέσα στη μουσική...

Προσωπικά, μεταλλάσσομαι μεν συνεχώς αλλά σε επίπεδο αρχών, λειτουργώντας σε μια κοινωνία που γίνεται συνεχώς και πιο βάρβαρη, προσπαθώ είτε από τον χώρο του λεγόμενου «έντεχνου» τραγουδιού είτε από τον χώρο της «λόγιας, πειραματικής» μουσικής (δεν συμφωνώ με τους όρους, αλλά τους χρησιμοποιώ για να συνεννοούμαστε) να δημιουργώ νησίδες αναπνοής για μένα και όσους έχουν την ίδια εκτίμηση για τα πράγματα ή θέλουν να αμυνθούν στη βαρβαρότητα.

Άρχισα, όπως ξέρεις, να γράφω μουσική από τεσσάρων ετών και όταν πια ξεκίνησα να δημοσιοποιώ τη δουλειά μου είχα ήδη αρκετά πρόσωπα- κάτι που μπέρδεψε πολλούς. Εγώ όμως δεν αισθάνομαι ότι όταν κάνω ένα τραγούδι είναι ευκολότερο από το έργο μου «Κιγκλίδωμα Ι» για σοπράνο, αφηγητή, πιάνο και μαγνητοταινία, σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου, που παρουσιάζεται απόψε στο Μέγαρο Μουσικής. Είναι ίδιας πρόθεσης. Προσπαθώ να εκφραστώ με οποιονδήποτε τρόπο ενάντια στη χυδαιότητα που μας περιβάλλει. Μπορεί μάλιστα να είναι ένα έργο όπως αυτό του Ρίτσου που εκτελέστηκε πρώτη φορά το 1974 ή το «Η γη τσακισμένο καράβι» σε ποίηση του πολύ σπουδαίου Πατρινού ποιητή Γιώργου Κοζία (με παρεμβολές Γουίλιαμ Μπλέικ), που θα ακουστεί πρώτη φορά, ή η σουίτα για πιάνο «Καλημέρα σας κύριε Χατζιδάκι»- θα ακουστούν απόψε και δείχνουν πως η πορεία μου συνεχίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.

• Αυτό δηλαδή μετράει την σήμερον (αναστατωμένη) ημέραν; Η συνέπεια στην τέχνη;

Παρότι πιστεύω ότι στον καλλιτέχνη μετράει το έργο και όχι τα υπόλοιπα- για το κοινό, για την ανθρωπότητα, εννοώ-, παράδειγμα ο πεζογράφος Σελίν ήταν ναζιστής, εν τούτοις προτιμώ εκείνους που έχουν και στάση πολύ σημαντική και παρεμβατική στα πράγματα με καίριο τρόπο, όπως ο μακαρίτης ο Πίντερ. Τώρα, ας πούμε, διαπράττεται ένα συνεχές έγκλημα εις βάρος των Παλαιστινίων. Δεν μπορείς να μη μιλήσεις. Πρόσφατα ξεσηκώθηκαν οι νέοι. Δεν μπορείς να μη μιλήσεις...

• Αλήθεια, μια και μιλάμε για τους νέους, να περιμένουμε να συνεχιστεί αυτός ο ξεσηκωμός;

Ανεξάρτητα από το αν θα συνεχιστεί και πώς, άνοιξε μια ιστορία που έβραζε χρόνια. Όποιος την εξηγεί είτε με το κάψιμο 300 καταστημάτων, κάτι με το οποίο δεν συμφωνώ αλλά είναι παρενέργεια, είτε με το ότι άρχισε από την άδικη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου, δεν εκτιμά διόλου τα πράγματα. Ας σκεφθούμε ότι παραδίδουμε έναν κόσμο στη νέα γενιά κόβοντας τα όνειρά της, τα φτερά της, πρώτα απ΄ όλα με ένα εκπαιδευτικό σύστημα χωρίς φρεσκάδα, χωρίς φαντασία, χωρίς ζουμί. Τους λέμε μάλιστα, «κι εσύ μπορείς να γίνεις πλούσιος», δίχως να εξηγούμε ότι αυτό αφορά έναν, δύο, δέκα, είκοσι, πενήντα και όχι όλη τη νέα γενιά.

ΙΝFΟ: Έργα Θάνου Μικρούτσικου απόψε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Βασ. Σοφίας, τηλ. 210-7282.333), αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος», στις 20.30. Εισιτήρια: 25, 16 ευρώ και 6 το φοιτητικό.

Η συγκεκριμένη κυβέρνηση που μας διοικεί είναι η πιο άχρηστη από τη μεταπολίτευση και μετά, αλλά πιστεύω πως ήταν και η στιγμή που άνοιξε το καπάκι και βγήκε ο ατμός. Και επειδή δεν υπάρχει το αντίπαλον δέος, δεν υπάρχει οργανωμένη αντίδραση, πιθανότατα να συνεχιστεί με αυθόρμητο τρόπο αυτή η αντίδραση- και αυτός μπορεί να έχει τις παρενέργειές του.

Πάλη με τον αμείλικτο χρόνο

«Στα 40 χρόνια, από τότε που πρωτοδημοσιοποίησα τη δουλειά μου, μεταβλήθηκε μόνον η αιτία για την οποία γράφω μουσική», λέει ο Θάνος Μικρούτσικος:

Το ΄70 ήταν η διάθεσή μου να βοηθηθούν οι άνθρωποι να γίνουν περισσότερο κριτικοί απέναντι στην κοινωνία.

Το ΄80 ήταν η βουτιά στον εσωτερικό μου κόσμο, που ήθελα πια να τον γνωρίσω.

Το ΄90 ήταν να παλέψω με τον χρόνο που είναι αμείλικτος.

Σήμερα: μπορεί να έχουν αλλάξει οι αιτίες, αλλά παραμένω αθεράπευτα ρομαντικός.

«Δύο τραγούδια ασύμβατα»

Πρόσφατα δόθηκε έκταση σε μια ανταλλαγή απόψεων- έστω και σε έντονο ύφος- μεταξύ του Χρήστου Θηβαίου και του Θάνου Μικρούτσικου από τη μια και του Μάνου Ελευθερίου από την άλλη, ο οποίος έσπευσε να «υπερασπιστεί» την Πέγκυ Ζήνα. Κάτι που άνοιξε συζήτηση περί των δύο πλευρών του τραγουδιού...

«Το έχω πει εδώ και 15 χρόνια, αυτό είπα και τώρα: Από το ΄50 μέχρι τις μέρες μας τρέχουν παράλληλα δύο διαφορετικά είδη τραγουδιού» λέει ο Θάνος Μικρούτσικος. «Το ένα από τον Τσιτσάνη μέχρι τους σύγχρονους τραγουδοποιούς και τη Μόνικα ακουμπάει στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό, εκεί μέσα είναι και ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Κραουνάκης.

Το άλλο τραγούδι είναι το “ελαφρό”. Ο Μίκης σοφά είχε πει: το λαϊκό μας τραγούδι σε κάνει να θυμάσαι και το ελαφρό μας κάνει να ξεχνάμε. Είναι το ίδιο τραγούδι που επί χούντας και μετά ακουμπούσε στην κουλτούρα του μίνι ευδαιμονισμού («Ο Γιώργος είναι πονηρός κι αυτά που λέει μην τα τρως...») για να καταλήξει στο λαϊκοπόπ τραγούδι, που προβάλλεται σήμερα ασφυκτικά από τα ηλεκτρονικά μέσα. Σε αυτό το είδος του τυποποιημένου ελαφρολαϊκού μπορεί να υπάρχουν καλές φωνές και στον άλλο χώρο κακές, αλλά οι δύο χώροι είναι ασύμβατοι.

Δεν θα έρθω σε αντιπαράθεση με κανέναν από τους τραγουδιστές αυτού του χώρου, καθώς κάνουν διαφορετική δουλειά από τη δική μου. Κάποτε με ρώτησαν αν θα έκανα δίσκο με τον Αντώνη Ρέμο. Υπόθεση εργασίας, απάντησα.

Ούτε εκείνος θα ήταν πειστικός στο κοινό του ούτε εγώ. Αν σπάσει ο διάολος το ποδάρι του και γίνει κάποτε αυτή η συνεργασία, θα είναι απλώς εξαίρεση που θα επιβεβαιώνει τον κανόνα. Δεν τίθεται όμως εδώ θέμα ικανοτήτων κάποιων προσώπων, για να μην παρεξηγηθώ. Αν δεν είχαν και κάποιο ταλέντο όλοι αυτοί δεν θα μας απασχολούσαν. Και όσοι δεν είχαν έληξαν πολύ γρήγορα...»