Ο Φοίβος Δεληβοριάς, έτοιμος για οκτώ μεγάλες πρεμιέρες, σχολιάζει τα γεγονότα του Δεκεμβρίου και τα τεκταινόμενα στο τραγούδι
Eίχε διάθεση να συναντηθεί με άλλους συναδέλφους του. Οχι για τις εντυπώσεις της μαρκίζας. Ούτε για την κρίση της εποχής. «Ηθελα να βρεθώ με κάποιες προσωπικότητες που έχω ψηλά. Που έχουν κι εκείνοι κάτι μοναχικό στον δρόμο τους». Ετσι, ο Φοίβος Δεληβοριάς ετοίμασε οκτώ προγράμματα για τέσσερα Παρασκευοσάββατα στο Γυάλινο Μουσικό θέατρο, προκειμένου να κάνει αυτό που είχε επιθυμήσει. Σαν ένα φιλικό τζαμάρισμα με τραγουδοποιούς και τραγουδιστές. Είχε περάσει άλλωστε καιρός από τις συναντήσεις με τον Διονύση Σαββόπουλο, τον Ορφέα Περίδη και τον νεότερο Ζακ Στεφάνου. Ας δούμε τι λέει ο ίδιος για τις οκτώ πρεμιέρες, τις δυσκολίες του χώρου, τα γεγονότα των ημερών, τα δεινά του ελληνικού τραγουδιού.
Οι καλεσμένοι μου: Μπακιρτζής (δεν έχω χάσει ούτε μία παράσταση των Χειμερινών Κολυμβητών από το 1991. Μπήκα στο σύμπαν των τραγουδιών τους). Παύλος Παυλίδης (θαυμάζω τον ήχο του), Μάρθα Φριντζήλα (ο συνδυασμός θεάτρου, τραγουδιού και μουσικών πρότζεκτ είναι μοναδικός), Encardia (λένε με σύγχρονο και κεφάτο τρόπο τραγούδια ελληνόφωνα από την Κάτω Ιταλία), Νίκος Ξυδάκης (ο αριστοκράτης μας), Κωστής Μαραβέγιας (έφτιαξε πέρυσι μια ωραία μπάντα και έκανε το καλύτερο λάιβ της χρονιάς), Αρλέτα (τη θαύμαζα από μικρός, αλλά δεν κατάφερα να τη γνωρίσω. Μου άρεσαν πάντα η στάση, τα τραγούδια και η μοναχικότητα που υπερασπιζόταν φωτεινά), Μάρω Μαρκέλου (καινούργια τραγουδοποιός, 20 ετών με ταλέντο. Μόλις της έκανα παραγωγή). Αν τους προσέξεις θα δεις ότι είναι όλοι τους πρόσωπα που έχουν λειτουργήσει μοναχικά και μοιάζουν σαν πρίγκιπες. Δρουν σε ένα ανεπίσημο περιθώριο. Εκεί που βλέπεις όλον το χώρο να χει παρακμάσει και να κάνει κινήσεις πανικού, να ενδιαφέρονται για το λογιστήριο και όχι για το δημιουργικό κενό που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν θαρραλέα, αυτοί διαφοροποιούνται.
Λειτουργώ καλά με τη μοναξιά. Είμαι πολύ κοινωνικός αλλά τα πάω πολύ καλά και μόνος. Ειδικά καλλιτεχνικά μου άρεσε περισσότερο να λειτουργώ μοναχικά. Να βασίζομαι στους δικούς μου ρυθμούς παρά σε μεγάλες συντροφιές. Μοιάζουμε λοιπόν με όλους τους καλεσμένους μου. Θα συναντηθούμε, δεν θα επιβληθούμε.
Δεν βάζουμε μπροστά το παιχνίδι. Τέτοια φαινόμενα παρακμής σαν τα σημερινά δεν τα βλέπαμε συχνά. Νομίζουν πως αν κάποιος κινηθεί με βάση τα καλλιτεχνικά του κριτήρια, δεν θα βγάλει χρήματα επειδή είναι δύσκολη η εποχή. Κι όμως, μια εξαιρετική θεατρική παράσταση ξεχωρίζει, όπως και ένα καλό λάιβ.
Κρίση. Πρέπει να απαντήσουμε δημιουργικά. Οι φάσεις ακμής όπως αυτή του Χρηματιστηρίου ή της Ολυμπιάδας ήταν μια δοτή χαρά. Αυτά τα διαστήματα σε μπλοκάρουν περισσότερο από εκείνα που σφίγγεσαι, αλλά μπορείς να τα αντιμετωπίσεις με μεγαλύτερη φαντασία και εφευρετικότητα. Κι έναν σκηνοθέτη του σινεμά, περισσότερο τον αγχώνει και του δημιουργεί υπερβολές ένα μεγάλο μπάτζετ παρά κάτι που μπορεί να χειριστεί με φαντασία και δημιουργικότητα. Τα πρόσωπα που έχω καλέσει φέτος έχουν λειτουργήσει με τέτοιους τρόπους.
Το τραγούδι ατόνησε. Σε ορισμένα του σκέλη, όμως, υπάρχει δημιουργικότητα. Αυτό δείχνει ο δίσκος της Μόνικα. Νέο πρόσωπο, με ταλέντο και ωραία μουσική, που συναντιέται με παλιότερα ωραία πράγματα, τη μουσική του Χατζιδάκι αλλά και το σήμερα. Πέσανε όλοι πάνω της και μπορεί να είχε επιπτώσεις. Να την άγχωσε. Να την έκανε να νιώσει ότι χάνει την μπάλα. Αλλά δεν παύει να είναι ένα χαρμόσυνο γεγονός. Το υπόλοιπο τραγούδι περνάει έτσι κι αλλιώς κρίση. Το λαϊκό από τη δεκαετία του ’80. Ακουγες λαϊκά τότε και ακόμη κι αν δεν συμφωνούσες με την καψούρα του, έβλεπες ότι αυτός που τα γράφει έχει ένα μεράκι. Εξέφραζε κάτι. Μιλάω για το μέινστριμ λαϊκό, αυτό που ακούνε οι περισσότεροι. Μετά τα τέλη της δεκαετίας του ’80, άρχισαν να αναπαράγονται τα υβρίδια. Σαν τα τραγούδια του Καρβέλα και της λαϊκοπόπ. Επιδείξεις νεοπλουτισμού και κακού γούστου, που βόλευαν τα μεγάλα προγράμματα. Αλλά δεν ήταν έκφραση. Αντίστοιχα και το άλλο τραγούδι που ξεκίνησε από τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη, κι αυτό ατόνησε τρομερά. Δεν βρίσκεται στην άνθηση που γνώριζε πριν από δέκα – δεκαπέντε χρόνια.
Δεκαετία παρακμής. Στον στίβο που επικοινωνούμε όλοι μας, την τηλεόραση, την κοινή μας πραγματικότητα, παρακολουθούμε αρρωστημένο και διεφθαρμένο κλίμα, πλήρη ατιμωρησία, πτώση των αξιών, μια προκλητική αδιαφορία. Αυτό δεν μπορεί να μην περάσει στην έκφραση. Νομίζω ότι τώρα θα αρχίσει μια καλή περίοδος για τη δημιουργία. Η αρρώστια έγινε απ’ όλους αντιληπτή. Πριν από πέντε χρόνια, το κλίμα της Ολυμπιάδας κάλυπτε αυτή την αλήθεια. Κι αν κάποιος φώναζε, έμοιαζε γραφικός. Φωνές υπήρξαν, αλλά φαίνεται πως δεν ήταν η συνολική ανάγκη. Τώρα είναι ευκαιρία να διώξουμε την ατονία. Να ανάψουμε πάλι. Να πούμε κάτι αληθινό, κάτι που να έχει μια πνοή.
Να πάρουμε όλοι φωτιά. Οι νέοι είναι κάπως ατσούμπαλοι που ονειρεύονται περισσότερο την πραγματικότητα παρά τη βιώνουν. Στον χώρο της μουσικής και της τέχνης γενικότερα μπορούν να δώσουν μια ώθηση. Πηγαίνουν τα πράγματα λίγο πιο μπροστά. Ενα τέτοιο σημάδι αν φανεί, όλοι θα πάρουν φωτιά.
Δεν με ενδιαφέρει πού πηγαίνει ο ήχος. Υπάρχουν μαζικοί ήχοι. Η δεκαετία του ’90 έφερε τον ήχο του γκραντζ, του ’60 τον ηλεκτρικό ήχο. Ολα αυτά είναι μόδες που αγκαλιάζουν οι νέοι άνθρωποι, παρ’ όλα αυτά στα πέριξ της μόδας γίνεται πάντα κάτι διαφορετικό. Ξέρω όμως ότι όλη η τέχνη του τραγουδιού πηγαίνει στο άμεσο αίσθημα.
Μου αρέσουν οι «Ρόδες». Θεωρώ ότι είναι το μόνο σοβαρό χιπ– χοπ συγκρότημα στην Ελλάδα με μουσική φαντασία, χιούμορ και προκλητικότητα. Οι υπόλοιποι, ή μιλούν για αμαξάρες και γκόμενες ή για τους λιμενεργάτες στο Πέραμα. Οι «Ρόδες», ωστόσο, κάνουν το πολιτικό τραγούδι του σήμερα.
Πρωτοπορία το διαφορετικό. Μου αρέσει αυτό που μπορεί να φανεί στην υπερβολή της κοινωνίας ή στη μιζέρια της ή την ομοιογένειά της. Ο εκλεκτικισμός. Τα ιντερνετικά ραδιόφωνα, για παράδειγμα, μου αρέσουν πολύ. Είτε παίζουν R’n’B είτε μόνο τζαζ. Είναι ωραίο ότι άνθρωποι από διάφορα είδη μουσικής ψάχνουν τον αφρό.
Ο Δεκέμβριος μας ξύπνησε. Εκεί που σερνόμασταν όλοι στους καναπέδες και λέγαμε ποια τηλεσειρά θα κατεβάσουμε σήμερα ή να δούμε τα τελευταία επεισόδια του «Lost» ή του «Παρά πέντε», και συγχρόνως παρακολουθούσαμε στην τηλεόραση το σκάνδαλο Ζαχόπουλου ή τον Βουλγαράκη, κάτι έγινε. Βλέπαμε αλήθειες που μας έξυναν λίγο αλλά είχαμε το ίδιο απλανές βλέμμα. Τουλάχιστον αυτά τα Χριστούγεννα είχαν διαφορά. Οπου κι αν έβγαινα άκουγα ζωηρές συζητήσεις, ανθρώπους να διαφωνούν, να λένε την άποψή τους άφοβα, κάτι να γίνεται. Αισθάνθηκα πολίτης σε μια ζωντανή πόλη κι όχι σε μια πόλη που έχει απονεκρωθεί.
Δεν μπορώ την κακομοιριά. Τριαντάρηδες να μιλούν για μετριοπάθεια. Να θυμώνουν γιατί γκρεμίζεται ο τόπος. Είδαμε δάση να καίγονται, να εκμηδενίζεται η αξιοπρέπεια του πολίτη, πρόσωπα να εμπλέκονται τη μια μέρα στα σκάνδαλα ενός υπουργείου και ύστερα κάποιου άλλου. Διάφορους μπλεγμένους σε περίεργες υποθέσεις και να έχουν εκπομπές στην τηλεόραση. Για όλα αυτά αντιδρούσαμε σαν να ήταν φυσιολογικά. Σαν να έχει χαθεί εντελώς πια η ανθρώπινη υπόσταση από μέσα μας. Διαλύσανε τα πάντα, κάνουνε χρόνια πλιάτσικο και μιλούν γι’ αυτό που κάνουν τα παιδιά τους στον δρόμο; Βρήκα ωραία την αντίδραση των παιδιών που πήγαν στην ΕΤ προτείνοντας απλώς να ξυπνήσουμε.
Είμαστε η γενιά του καναπέ. Λυπάμαι όταν οι δικοί μου συνομήλικοι δείχνουν ότι είναι η γενιά του καναπέ. Μεγαλώσαμε βέβαια έτσι. Βλέπαμε συνέχεια τις ίδιες εκπομπές και σχολιάζαμε, διαβάζαμε πολύ, γιατί όλων οι μανάδες ονειρεύονταν golden boys τα παιδιά τους ενώ εμείς περνούσαμε την εφηβεία κλεισμένοι στα σπίτια βλέποντας την ίδια εκπομπή ή κάνοντας τηλεφωνικές φάρσες. Υπάρχει κάτι εντελώς μοναχικό σε αυτά. Ολα αυτά δημιούργησαν μια δηλητηριώδη μοναξιά και διάθεση φιλήσυχης ζωής. Καθαρά ευνουχισμός.
Τι παιδεύει έναν τραγουδοποιό; Να φτάσει στο βάθος. Αυτό απασχολεί όλους. Δεν νομίζω ότι η Μόνικα αυτή τη στιγμή πρέπει να ασχολείται με κάτι λιγότερο απ’ αυτό που ασχολούνταν ο Λέοναρντ Κοέν. Να βλέπει δηλαδή τι καίει πίσω από ένα καθημερινό γεγονός που παρατηρεί ή τα τελευταία γεγονότα. Τα ανθρώπινα συναισθήματα κάτω από μια πολιτική σύρραξη. Ή την αγάπη για τη ζωή κάτω από την αγωνία του θανάτου. Αυτά λυτρώνουν τον καλλιτέχνη που δεν φοβάται το σκοτεινό του δωμάτιο. Τη μοναξιά του.
- Της Γιωτας Συκκα, Η Καθημερινή, 01/02/2009
No comments:
Post a Comment