Salsa: μάθημα πρώτον

Οσοι χορεύουν σάλσα το γνωρίζουν πολύ καλά. Το παν είναι ο καβαλιέρος, εκείνος από τον οποίο εξαρτάται αν θα αναδειχθεί ο χορός ή όχι. Ωστόσο, στο τριήμερο φεστιβάλ σάλσα που πραγματοποιήθηκε το προηγούμενο Σαββατοκύριακο στο κλειστό του τάε κβο ντο, υπερίσχυαν, συντριπτικά, οι γυναίκες.

Τόσες ντάμες μόνες τους να αναζητούν... καθοδηγητή, γιατί; «Ισως επειδή ο σάλσα είναι ο πιο ερωτικός χορός», μου λέει η κυρία Χριστίνα, μια ηλικιωμένη που χόρευε ακατάπαυστα το μεσημέρι του Σαββάτου, ανάμεσα σε δεκάδες άλλες, σαφώς νεότερες, γυναίκες. Δεν βρισκόταν και πολύ μέσα στον ρυθμό, είναι η αλήθεια, αλλά διέθετε περίσσια χάρη. «Δεν υπάρχουν ηλικίες στη σάλσα» εξηγεί χαμογελώντας.

Το 2ο Salsa Todo Latino Festival αποτελούσε μια τριήμερη αποθέωση του λατινοαμερικάνικου ρυθμού. Και σε εικοσιτετράωρη σχεδόν βάση. Το πρωί ξεκινούσε με μαθήματα χορού με διάσημους καθηγητές από το εξωτερικό αλλά και την Ελλάδα. Η διάταξη, γνωστή: Ο δάσκαλος μπροστά και οι μαθητές από πίσω να (πασχίζουν να) ακολουθούν τα βήματά του. Συνήθως η σάλσα χορεύεται σε κλειστή θέση, δηλαδή η ντάμα στέκεται απέναντι από τον καβαλιέρο και επαναλαμβάνει τις κινήσεις του. Αντιθέτως, ο χορός σε ανοιχτή θέση είναι όταν οι δυο τους βρίσκονται δίπλα-δίπλα και κάνουν τους ίδιους σχηματισμούς. Αυτό γίνεται συνήθως σε διαγωνισμούς και χορούς επίδειξης, ώστε να έχει τη δυνατότητα το κοινό να παρατηρεί τις κινήσεις.

Κρατήσεις από Χιλή

Τις νύχτες, τη σκυτάλη έπαιρναν επαγγελματίες χορευτές απ' όλο τον κόσμο -υπήρχε και έπαθλο 10 χιλιάδων δολαρίων για τον νικητή- ενώ είχαμε live και διάφορα πάρτι με dj' s. Αποκορύφωμα, η συναυλία του Μαρκ Αντονι, του σπουδαιότερου αυτή τη στιγμή τραγουδιστή της σάλσα. «Ταξίδεψαν περίπου 1.500 θεατές από το εξωτερικό για να τον δουν ζωντανά» λένε οι διοργανωτές. «Δεν παίζει συχνά στην Ευρώπη. Είχαμε κρατήσεις ακόμα και από τη Χιλή ή την Ιαπωνία».

Η σάλσα έχει αφρο-κουβανική καταγωγή και αναπτύχθηκε από τον ισπανόφωνο, κυρίως πορτορικανικής καταγωγής, πληθυσμό της Νέας Υόρκης στις δεκαετίες του '60 και του '70.

Στα περίφημα σον της Κούβας προστέθηκαν στοιχεία τζαζ ή αυτοσχεδιασμού και δόθηκε έμφαση στον κοινωνικό και πολιτικό στίχο. Στην πορεία ενσωμάτωσε ποικίλες επιρροές, από τη φανκ και τη ροκ αλλά και από τη βραζιλιάνικη μουσική, καθώς και μια ευρεία γκάμα μουσικών στιλ από χώρες όπως το Πουέρτο Ρίκο, η Δομινικανή Δημοκρατία και η Κολομβία.

«Ο σάλσα είναι σήμερα ο πιο δημοφιλής λατινοαμερικάνικος χορός» διαβεβαιώνει ο Βασίλης Σταματίου, ραδιοφωνικός παραγωγός που παίζει αποκλειστικά λάτιν. «Στις εκπομπές μου η σάλσα αποτελεί βασικό συστατικό, καθώς λειτουργεί ως σημείο αναφοράς αυτού που εγώ εννοώ "λατινικότητα"».

Αλλά και οι ιδιοκτήτες των νυχτερινών μαγαζιών στην Αθήνα υπολογίζουν πολύ σ' αυτή τη μουσική. «Όταν ο dj βάζει σάλσα, γεμίζει η πίστα» παραδέχονται. «Είναι ο χορός που θέλουν όλοι να χορέψουν». Το «Enzo De Cuba» στο Μπουρνάζι, το «Palenque» στο Γουδί και το «Fuego» στη Νέα Σμύρνη. Αυτά είναι τα τρία αθηναϊκά κλαμπ που παίζουν αποκλειστικά λάτιν. Φυσικά, σε πολλά άλλα ακόμα διοργανώνονται τακτικά τέτοιες βραδιές.

«Αν ως "latin" θεωρήσουμε όλη την γκάμα των ισπανόφωνων μουσικών ειδών και όχι μόνο τη σάλσα, θα έλεγα ότι χωρίς αμφιβολία το κοινό που ακούει αυτή τη μουσική έχει πολλαπλασιαστεί τελευταία» λέει ο Β. Σταματίου. Οι περισσότερες από δέκα σχολές χορού που λειτουργούν στην Αθήνα -κάποιες εκ των οποίων τις έφτιαξαν λατινοαμερικάνοι- τον επιβεβαιώνουν. Ο Γρηγόρης Τζανέτος διαθέτει φροντιστήριο ξένων γλωσσών στην Κάνιγγος. «Εδώ και έξι-εφτά χρόνια το ποσοστό των νέων που θέλει να μάθει ισπανικά έχει δεκαπλασιαστεί» επισημαίνει. «Δείτε, άλλωστε, πόσο έχουν αυξηθεί και τα προγράμματα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus με την Ισπανία».

Η Κάι Μόνου πέρασε όλο το τριήμερό της στις αίθουσες του τάε κβο ντο τις μέρες του φεστιβάλ χορεύοντας και ακούγοντας μουσική. «Εκανα γενικά χορό πολλά χρόνια. Σάλσα άκουσα πρώτη φορά σε ένα κλαμπ, εντελώς τυχαία. Ενιωσα αμέσως πως αυτό ακριβώς ήθελα να κάνω. Από εκείνη τη στιγμή άλλαξα εντελώς στιλ και κάθε βράδυ πηγαίναμε με την παρέα μου σε κλαμπ και χορεύαμε. Μετά από έναν χρόνο άρχισα να χορεύω σάλσα σε επαγγελματικό επίπεδο». Το πρωί βέβαια δουλεύει τηλεφωνήτρια σε μεγάλη εταιρεία στο Περιστέρι. «Αν θέλεις να πετύχεις κάτι καλό στον χορό, πρέπει η ζωή σου να περιστρέφεται γύρω από αυτόν. Δούλευα κάθε πρωί, αλλά ήταν τόση η επιθυμία μου να χορεύω τις νύχτες ώστε πήγαινα στην εργασία μου ξεθεωμένη».

Τρία στιλ

Τρία είναι τα βασικά στιλ: Το L.Α. salsa style έχει πιο πολλές ακροβατικές φιγούρες, ο καβαλιέρος σηκώνει συχνά την ντάμα ψηλά και τη στριφογυρίζει στον αέρα. Χορεύεται περισσότερο από τους επαγγελματίες. Και μοιάζει αρκετά με το New York style, που καθιέρωσαν οι λατίνοι μετανάστες. Είναι τα δύο πιο διαδεδομένα στιλ. Το αυθεντικό κουβανέζικο στιλ όμως είναι πιο απλό και, βέβαια, πιο λαϊκό.

Το γοητευτικό με τη σάλσα είναι που οι γυναίκες φορούν συνήθως ψηλοτάκουνα παπούτσια και όχι τα φλατ του χορού. Πρώτον, για να βρίσκεται η ντάμα στο ίδιο επίπεδο με τον καβαλιέρο και, δεύτερον, γιατί βοηθάει στις αλλαγές βάρους και τις φιγούρες.

Είναι η στιγμή αμέσως μετά από μια φιγούρα που πρέπει να ισορροπήσει η ντάμα. Τα τακούνια βοηθούν επίσης όταν η χορεύτρια περνάει, όπως λένε στη γλώσσα του χορού, από το ένα πόδι στο άλλο. Και μην ξεχνάμε και το θέμα της... εμφάνισης. Τα ρούχα, ανάλογα με το στιλ του χορού, είναι φανταχτερά και συνήθως στο τελείωμά τους, στους γοφούς, έχουν μεγαλύτερη άνεση ώστε να αναδεικνύεται η κίνηση.

Κι αν ζητούσαμε ένα top 5 των καλλιτεχνών της σάλσα; Ως οδηγό για τους πρωτάρηδες που θα ήθελαν να εντρυφήσουν στο είδος, ο Β. Σταματίου διαλέγει: «Τον Ρούμπεν Μπλέιντς, διανοούμενο και πολιτικό ακτιβιστή. Τον Γουίλι Κολον, μουσικό και παραγωγό με τεράστια επιρροή στην εξέλιξη του είδους. Τον κατ' εξοχήν πειραματιστή Έντι Παλμιέρι. Τον δημοφιλέστερο ερμηνευτή διαχρονικά, Εκτορ Λαβόε, και, φυσικά, τη Σέλια Κρουζ, μυθική περσόνα από την Κούβα, που η φήμη της ξεπέρασε κατά πολύ τα στενά όρια της σάλσα. Κι έναν έκτο: τον Τίτε Κιουρέτ Αλόνσο, που, χωρίς να παίζει κάποιο όργανο ή να τραγουδάει, συνέθεσε τα περισσότερα σπουδαία τραγούδια». *

• Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ φωτ.: ΕΛΕΝΗ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Επτά, Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 2009