Τραγούδια που περιγράφουν ιστορίες

• Από τον Κώστα Ζουγρή

Πολλά τραγούδια γράφτηκαν έχοντας οι δημιουργοί τους στο μυαλό τους πραγματικά περιστατικά. Ετσι αποτέλεσαν μικρές ιστορίες, έστω και αν πολλά από αυτά δεν ξεπερνούν σε χρονική διάρκεια τα 3'. Στη συνέχεια, όχι τυχαία, αρκετά από αυτά έγιναν πετυχημένες κινηματογραφικές ταινίες, αφού η «δυνατή ιστορία τους» βοηθούσε τους σεναριογράφους να την αναπτύξουν και από ένα απλό τρίλεπτο τραγούδι να καταφέρουν να δημιουργήσουν μία ολοκληρωμένη ταινία.

Μερικά από αυτά τα τραγούδια αναφέρονται σε υπαρκτά πρόσωπα ή σε ανθρώπινους χαρακτήρες που έγιναν γνωστοί μέσα από κάποιο βιβλίο.

Τα αμερικανικά μπλουζ έχουν βέβαια κυρίαρχη θέση σ' αυτή την κατηγορία τραγουδιών, αφού συνήθως στηρίζονται σε προσωπικά βιώματα των ερμηνευτών τους ή σε περιγραφή πραγματικών γεγονότων.

Ο Johnny Cash ήταν ένας ερμηνευτής που πολλά τραγούδια του θύμιζαν μικρές ιστορίες. Το Legend Of John Henry's Hammer είναι η ιστορία ενός αμερικανού μαύρου εργάτη που κατάφερε να νικήσει ένα μηχανικά κατασκευασμένο σφυρί, πετυχαίνοντας με τα χέρια του καλύτερες επιδόσεις και διαφυλάττοντας έτσι τη δουλειά πολλών εργατών που κινδύνευαν να χάσουν από τις μηχανές τη δουλειά τους στην κατασκευή των σιδηροδρομικών γραμμών. Το Α Boy Named Sue ήταν ακόμα μεγαλύτερη επιτυχία για τον ίδιο τραγουδιστή και βασιζόταν σε ποίημα του Shel Silverstein που περιγράφει τις επιπτώσεις που είχε σε ένα νεαρό αγόρι η ιδέα των γονιών του να τον βαπτίσουν με ένα γυναικείο όνομα, όπως το Sue.

Ηταν 3 το πρωί, όταν ξύπνησε η Bobbie Gentry και σκέφτηκε να γράψει το Ode Το Billie Joe, εμπνευσμένη από την είδηση που είχε διαβάσει σε εφημερίδα της προηγούμενης μέρας, ότι ο Billie Joe McAllister έχασε τη ζωή του πέφτοντας από τη γέφυρα του ποταμού Tallahatchee στο Μισισσίπι. Για πολλά χρόνια οι κάτοικοι της τοπικής κοινωνίας, αλλά και σε άλλα μέρη της Αμερικής είχαν απορία για το ποιος ήταν ο λόγος γι' αυτή την αυτοκτονία. Το 1976 έγινε η ιστορία και κινηματογραφική ταινία, με πρωταγωνιστές τους Robby Benson και Glynnis Ο'Connor.

Το Gypsys, Tramps And Thieves ήταν μία μεγάλη επιτυχία για τη Cher το 1971, στην οποία η 16χρονη ηρωίδα του τραγουδιού περιγράφει τη ζωή της, τραγουδώντας ότι γεννήθηκε σε ένα βαγόνι ενός περιοδεύοντος θιάσου, στον οποίο η μητέρα της χόρευε και ο πατέρας της έκανε ό,τι μπορούσε, πουλώντας μπουκάλια με γιατροσόφια ή κάνοντας τον ιερωμένο. Η ίδια θα γνωρίσει έναν νεαρό 21 ετών στην περιοχή του Mobile, στον Κόλπο του Μεξικού, και θα τον κάνει μέλος του θιάσου. Ο πατέρας της, όμως, δεν ήξερε ότι είχε και σχέσεις μαζί του, διαφορετικά, σύμφωνα με το τραγούδι, ήταν ικανός να τον σκοτώσει.

Μερικά χρόνια αργότερα η Cher θα επιστρέψει στα τραγούδια-ιστορίες, με το Dark Lady, στο οποίο ένα μέντιουμ θα της πει «ότι κάποιο κοντινό σου πρόσωπο σε κοροϊδεύει». Επιστρέφοντας στο σπίτι της ξαφνικά συνειδητοποιεί ότι μυρίζει το ίδιο άρωμα που μύριζε και ο χώρος στον οποίο είχε επισκεφθεί το μέντιουμ. Αμέσως μεταβαίνει εκεί και ανοίγοντας την πόρτα βλέπει τον αγαπημένο της αγκαλιά με το μέντιουμ και βγάζοντας το όπλο που είχε μαζί της, πυροβολεί και σκοτώνει και τους δύο.

Το Billy Don't Be Α Hero κυκλοφόρησε και αυτό το 1974 -όπως το Dark Lady-, σε μια χρονική περίοδο που ο πόλεμος στο Βιετνάμ μόλις είχε τελειώσει, αλλά ήταν ακόμη στην επικαιρότητα. Πολλοί πίστεψαν ότι σ'αυτόν τον πόλεμο αναφέρεται το τραγούδι στο οποίο μια νεαρή γυναίκα ζητάει από τον αγαπημένο της να αφήσει τους ηρωισμούς και να επιστρέψει σπίτι τους, αλλά μάλλον ο αμερικανικός εμφύλιος ήταν ο πόλεμος που αναφέρεται στο τραγούδι. Ο Billy δεν άκουσε τις παρακλήσεις της και αυτή έλαβε τελικά ένα γράμμα στο οποίο οι αρχές την πληροφορούν για τον θάνατό του.

Στην εταιρία Motown συνήθιζαν να διασκευάζουν αρκετές φορές τραγούδια που είχαν ήδη κυκλοφορήσει από άλλους καλλιτέχνες της, χωρίς να γνωρίσουν την αναμενόμενη επιτυχία. Ενα από αυτά ήταν το Papa Was Α Rolling Stone, που αρχικά κυκλοφόρησε με τους Undisputed Truth γνωρίζοντας μέτρια επιτυχία και τέσσερις μήνες αργότερα με τους Temptations, των οποίων η ερμηνεία έγινε μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της δεκαετίας του '70. Στο τραγούδι αναφέρεται ως ημερομηνία θανάτου του πατέρα τού αφηγητή η 3η Σεπτεμβρίου· από σύμπτωση, αυτή ήταν η ημερομηνία που πέθανε και ο πατέρας του τραγουδιστή του συγκροτήματος Dennis Edwards, γι' αυτό για πολλές μέρες αρνούνταν να το τραγουδήσει, γιατί δεν ήθελε να ταυτίσει ο κόσμος τον πατέρα του με τον ήρωα του τραγουδιού.

Το In The Ghetto γράφτηκε από τον Mac Davis κι έγινε μεγάλη επιτυχία από τον Elvis Presley, ο οποίος κάνοντας μια στροφή στην καριέρα του μας τραγουδά για το δράμα μιας γυναίκας η οποία, σε απροσδιόριστη συνοικία στο Σικάγο, γεννά ένα παιδί που δεν έχει τη δυνατότητα να το αναθρέψει, με επακόλουθο αυτό το παιδί, που μεγαλώνει μέσα στη στέρηση, να γίνει ακόμη ένας οργισμένος απέναντι στην κοινωνία νέος.

Αν κάποιος ρωτήσει 10 άτομα που ήταν μεγαλύτεροι από 18 ετών το 1978 για το όνομα της ηρωίδας του τραγουδιού τού Barry Manilow Copacabana, σίγουρα οι περισσότεροι θα θυμηθούν ότι ήταν Lola. Η τραγική ιστορία της Lola και του Tony θα γίνει μιούζικαλ κι ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του αμερικανού τραγουδιστή.

Από τα πιο πρόσφατα τραγούδια - ιστορίες, είναι το Stan του Eminem, στο οποίο περιγράφεται η αποστολή μια σειράς επιστολών από έναν θαυμαστή στον δημοφιλή τραγουδιστή, ο οποίος αρνείται να απαντήσει τηλεφωνικώς ή με επιστολή, με συνέπεια ο απελπισμένος θαυμαστής να ρίξει μεθυσμένος το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαιναν αυτός και η έγκυος φίλη του από μια γέφυρα σε ποτάμι και να ευαισθητοποιήσει, λίγο αργά βέβαια, τον τραγουδιστή.

Περισσότερα από 30 χρόνια έχουν περάσει από τότε που ακούστηκε για πρώτη φορά η ιστορία του Hotel California από το συγκρότημα των Eagles και ακόμη δεν έχει αποσαφηνισθεί σε τι αναφέρεται, αν και οι περισσότερες απόψεις συγκλίνουν στο ότι πηγή έμπνευσης ήταν το ξενοδοχείο «Beverly Hills» στο Χόλιγουντ.

Στο Leader Of The Pack των Shangri-Las ο ήρωας του τραγουδιού σκοτώνεται όταν τρακάρει με τη μοτοσυκλέτα του γιατί μαθαίνει ότι οι γονείς της αγαπημένης του τής ζητάνε να τον χωρίσει.

Μερικά ακόμη σημαντικά τραγούδια που αφηγούνται ιστορίες είναι τα Mack The Knife-Bobby Darin, The Gambler-Kenny Rodgers, Cat's In The Cradle-Harry Chapin, Rocket Man-Elton John, Year Of The Cat-Al Stewart, Vincent-Don McLean, το οποίο αναφέρεται στον ολλανδό ζωγράφο Van Gong, Sloop John Β.-Beach Boys, Hurricane-Bob Dylan για τον πυγμάχο Rubin Carter (ο Dylan έχει γράψει άπειρα τραγούδια - ιστορίες), The River-Bruce Springsteen, Tie Α Yellow Ribbon 'Round The Ole Oak Tree-Dawn, Angie Baby-Helen Reddy, Lola-Kinks, Ι Heard It Through The Grapevine-Marvin Gaye, Cortez The Killer-Neil Young, The Last Time Ι Saw Richard-Joni Mitchell και αρκετά άλλα.

Στο ελληνικό τραγούδι αξίζει να αναφερθούν τα τραγούδια Ο Μπάμπης ο Φλου-Παύλος Σιδηρόπουλος και Σπυριδούλα, Η θανάσιμη Μοναξιά του Αλέξη Ασλάνη-Διονύσης Σαββόπουλος. Ο Σαββόπουλος έχει γράψει αρκετά ακόμα τραγούδια που αποτελούν αυτόνομες ιστορίες, όπως το Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο, γραμμένο για τον Νίκο Κοεμτζή, μικροκακοποιό, που σκοτώνει τρεις ανθρώπους και τραυματίζει έξι σε αθηναϊκό κέντρο και καταδικάζεται τρις εις θάνατον. Ο Κουταλιανός του Μάνου Λοΐζου, σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, αναφέρεται στον φημισμένο παλαιστή Παναγή Κουταλιανό (1847-1916). Από τις καλύτερες στιγμές του Στέλιου Καζαντζίδη, το τραγούδι Στα βράχια της Πειραϊκής, που περιγράφει το δράμα του Στέλιου που κοιμάται και ονειρεύεται πως την αυγή παντρεύεται με αυτήν που τον κατέστρεψε. Η θάλασσα έχει εμπνεύσει πολλά ελληνικά τραγούδια με ιστορίες. Από τα πιο σημαντικά, το Ταγκό της ψαροπούλας, που τραγούδησε το 1939 η Σοφία Βέμπο (Χ. Χαιρόπουλος, Αλ. Σακελλάριος, Χρ. Γιαννακόπουλος). Η ιστορία του Φάνη των αδελφών Κατσιμίχα και του Αχιλλέα από το Κάιρο του Κώστα Τουρνά κλείνουν αυτή την ατελείωτη παράθεση τραγουδιών που αποτελούν ιστορίες.

• ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Βιβλιοθήκη, Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου 2009