Hip - Hop: Από τ' αλώνια στα σαλόνια

Τις πρώτες ιδέες μας τις έβαλαν η Μπρίτνεϊ, η Μπιγιονσέ, ο Τζάστιν Τίμπερλεϊκ, ο Ζέι Ζι. Μετά ήρθε το σόου «So you think you can dance» και άναψε μεγάλες φωτιές. Χιλιάδες νεαροί αλλά και μικρά παιδιά, αφού εξαντλήθηκαν κάνοντας πρόβες εμπρός στους καθρέφτες του σπιτιού, πήραν τους γονείς από το χέρι και απαίτησαν να μάθουν χιπ χοπ. Η μία μετά τις άλλες οι σχολές χορού στην Αθήνα υποκλίνονται στη νέα μόδα που χτύπησε την πόρτα μας κάπως ετεροχρονισμένα. Ο -κάποτε- προκλητικός χορός των νεοϋορκέζικων γκέτο έχει μπει στα σαλόνια. Αντί για τον δρόμο, τον χορεύουν πια σε αίθουσες με παρκέ, στερεοφωνικά και μεγάλους καθρέφτες.

Τα παιδιά του χιπ χοπ αγαπούν τα φαρδιά παντελόνια -ενίοτε «περίτεχνα» φορεμένα ώστε να φαίνεται το εσώρουχο-κάνουν συλλογή από μπαντάνες και κορδέλες για το κεφάλι, φορούν μπλουζάκια με αφηρημένα ή και ακατάληπτα σχέδια. Εχουν την τηλεόραση κολλημένη στο MTV. Αδημονούν για τα σεμινάρια που δίνουν ξένοι χορευτές στην Αθήνα. Θεωρούν υψηλή τέχνη τα γκράφιτι. Ονειρεύονται τη στιγμή που θα καταφέρουν την πρώτη «στροφή» με το κεφάλι. Κάνουν το «κομμάτι» τους σε πλατείες, κλαμπ, στα πάρτι των σχολών χορού. Εχουν σίγουρα στο ιστορικό τους κάποια εξάρθρωση καρπού ή αστραγάλου. Και αν τους ζητήσεις να σου περιγράψουν το «άπιαστο» όνειρο, θα σου απαντήσουν με τρεις λέξεις: «χορευτής του Τζάστιν (Τίμπερλεϊκ)».

*«Ολα στην Ελλάδα γίνονται με είκοσι χρόνια καθυστέρηση» λέει ο Κρις Στάμις, από τους γκουρού του χιπ χοπ στην Ελλάδα. Το χιπ χοπ είναι μια μετεξέλιξη του μπρέικντανς, το οποίο πρωτοεμφανίστηκε στις συνοικίες του Μπρονξ της Νέας Υόρκης τη δεκαετία του '70. Πρόκειται για ένα μουσικό είδος που συνοδευόταν από μια εξαιρετικά έντονη νεανική κουλτούρα. «Τα τέσσερα στοιχεία που συγκροτούν το χιπ χοπ κίνημα είναι οι ραπ καλλιτέχνες, οι djs, ο χορός και τα γκράφιτι».

• Μεγάλη, όμως, είναι και η χορευτική γκάμα του χιπ χοπ.

«Υπάρχει το popping, με κινήσεις γρήγορες και απότομες, το πιο απαλό locking, με άνετο ύφος αλλά και μεγάλη ταχύτητα, και το electric boogie, όπου οι χορευτές έχουν ρομποτικό ύφος. Εχει πολλές αναφορές στην παντομίμα και οι κινήσεις του κάνουν το σώμα να μοιάζει σαν να το χτυπάει ρεύμα». Η κάθε σχολή βέβαια χρησιμοποιεί ευφάνταστους τίτλους και επινοεί τα δικά της είδη. Η έμπνευση είναι ανεξάντλητη. Αναζητώντας το μάθημα που θα σας ταίριαζε περισσότερο, θα ακούσετε για hip hop old school, hip hop new school, hip hop lyrical, street dance, newstyle hip hop, freestyle pop, hip hop r'n'b. Οσο για τις τιμές, ξεκινούν από 30 ευρώ και φτάνουν έως και τα 100 ευρώ μηνιαίως -ανάλογα φυσικά με τη συχνότητα των μαθημάτων.

«Αυτό που κάποιοι ονομάζουν χορό r'n' b, είναι μια από τις μεγαλύτερες παρεξηγήσεις. Ενας χορός ελληνικής εφεύρεσης. Σαν να λέμε ποντιακό μπαλέτο ή θρακιώτικη τζαζ. Δυστυχώς, αν είσαι άσχετος στην Ελλάδα, κινδυνεύεις να πετύχεις, επισημαίνει ο Κρις Στάμις. «Μας αρέσει το στυλάκι, το ύφος αλλά κανείς δεν γνωρίζει τη φιλοσοφία του. Για παράδειγμα, τα φαρδιά παντελόνια στην Αμερική τα φορούσαν κυρίως για δύο λογούς: ο πρώτος ήταν επειδή σαφέστατα είναι πολύ πιο άνετα στις περίτεχνες κινήσεις. Ο δεύτερος ήταν ότι επρόκειτο για φτωχά παιδιά, που δεν είχαν χρήματα για ρούχα και φορούσαν τα παντελόνια των αδερφών ή των μπαμπάδων τους. Τώρα πια στη Γλυφάδα παίρνεις ένα φαρδύ, τρέντι παντελόνι με 150 ευρώ», λέει ο ίδιος, ο οποίος όχι μόνο διδάσκει σε οκτώ (!) σχολές, αλλά είναι εξαιρετικά δραστήριος με ό,τι σχετίζεται με το χιπ χοπ. Χορευτής, χορογράφος και δάσκαλος χορού breaking τα τελευταία 18 χρόνια, παρακολουθεί όλα τα ξένα περιοδικά, διοργανώνει σεμινάρια, ταξιδεύει στην επαρχία και, μαζί με τη Ρέα (χορογράφο του «So you think you can dance»), εκπαιδεύει νέους χορογράφους.

Οντως, στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές ακόμα μουσικές μόδες έχουμε διαλέξει την πιο ανάλαφρη πλευρά του χιπ χοπ, ενώ ο τρόπος που διδάσκεται στα παιδιά είναι συχνά ελλιπής, επιπόλαιος. Εξ ου και πυροδοτούνται πολύ συχνά κόντρες μεταξύ χορευτών, δασκάλων, ειδικών. Κόντρες που αφορούν το πόσα χρόνια ο καθένας έχει ζήσει στο εξωτερικό -κάτι σαν πιστοποιητικό γνησιότητας- τα σεμινάρια που έχουν παρακολουθήσει, το πόσο αυθεντικό είναι το χιπ χοπ που διδάσκουν.

Αμφιθυμία, επίσης, επικρατεί όταν η κουβέντα φτάνει στις επιπτώσεις του τάλεντ σόου «So you think you can dance»: Οι χορευτές που έλαβαν μέρος στο σόου είναι ανακουφισμένοι, γιατί μέσα σε μία νύχτα έγιναν από μαθητές δάσκαλοι: το κασέ τους ανέβηκε, η ζήτησή τους αυξήθηκε, βρήκαν τρεις και τέσσερις δουλειές ο καθένας, είδαν ακόμα και σχολές που παραδοσιακά περιορίζονταν στους λάτιν χορούς ή το μπαλέτο να προσθέτουν μαθήματα χιπ χοπ. Οι ιδιοκτήτες των σχολών τούς χρησιμοποιούν ως «κράχτες». Και οι γονείς αναρωτιούνται αν άνθρωποι που έχουν για μοναδικό πτυχίο τα δέκα λεπτά τηλεοπτικού χρόνου είναι ιδανικοί δάσκαλοι για τα παιδιά τους.

*«Προβληματίστηκα αρκετά για να διαλέξω δάσκαλο. Συμμερίζομαι την ανησυχία των γονιών και γνωρίζω πως ο χορός διαμορφώνει χαρακτήρες, συμβάλλει στην πειθαρχία, την ομαδικότητα, την κοινωνικότητα των παιδιών» λέει η Μαίρη Σταμέλου, ιδιοκτήτρια της σχολής «El corazon» στον Γέρακα, στην οποία το μάθημα του χιπ χοπ διδάσκει ο Κωνσταντίνος, πρώην παίκτης του «So you think you can dance».

«Ολα αυτά δεν μπορείς να τα αφήσεις σε τυχαία χέρια. Δυστυχώς, όμως, ζούμε σε μια χώρα όπου δεν υπάρχουν αναγνωρισμένα πτυχία στον χορό. Αρα όλα εξαρτώνται από την υπευθυνότητα του καθενός».

Τάξεις γεμάτες κορίτσια, νιάτα και ομορφιά. Ανετα μπλουζάκια, φαρδιά παντελόνια, αθλητικά παπούτσια, η μουσική στη διαπασών.

Υπάρχει, ωστόσο, και η άλλη πλευρά: «Το 90% από αυτούς που διδάσκουν δεν έχει ιδέα. Είναι πρώην άνεργοι, δάσκαλοι αεροβικής, νεαροί χορευτές της τζαζ που φόρεσαν φαρδιά παντελόνια, κουνήθηκαν στους ρυθμούς της χιπ χοπ μουσικής και βαφτίστηκαν χορευτές του χιπ χοπ. Μετά έμαθαν πέντε ακροβατικά κι έγιναν δάσκαλοι. Κάποιοι από αυτούς έρχονται τελευταία και μου λένε: Δεν μας μαθαίνεις μερικά κόλπα να διδάξουμε χιπ χοπ;», λέει ο Κρις Στάμις.

*Τι συνέβη, όμως, και οδηγηθήκαμε στη μανία του χιπ χοπ; Η Νάνσυ Λεμονίδου, που διατηρεί τη σχολή «Sundance» στα Μελίσσια έχει την εξήγηση:

«Η μόδα του οφείλεται σε τρεις λόγους: πρώτον, στα μουσικά κανάλια και το Ιντερνετ, που μας έφεραν σε άμεση επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο. Δεύτερον, στο γεγονός ότι σύσσωμη η μουσική βιομηχανία έχει τάσεις προς το χιπ χοπ και την r'n'b. Είναι σαφές πως μουσική και χορός πάνε χέρι χέρι. Ο,τι ακούς χορεύεις. Τη δεκαετία του '80, που ακούγαμε Μαντόνα, χορεύαμε ποπ. Από την Μπρίτνεϊ Σπίαρς και μετά αρχίσαμε να αναθεωρούμε. Διαπιστώσαμε ότι δεν είναι άσχημο να βλέπεις μια ξανθούλα να χορεύει μια μουσική που μέχρι προ τινος θεωρούνταν βίαιη. Ετσι, πολύ γρήγορα, η μουσική από γκετοποιημένη έγινε έως και χαριτωμένη. Ο τρίτος λόγος -που σχετίζεται μόνο με την ελληνική πραγματικότητα- είναι η τηλεόραση, που βοήθησε να ξεκαθαρίσουμε τι είναι τέλος πάντων το χιπ χοπ και να πεισθούν πια οι μπαμπάδες ότι τα αγόρια που χορεύουν δεν είναι γκέι».

Η πιτσιρικαρία, πάντως, ψήφιζε σόου δαγκωτό! «Α, βέβαια. Κάθε φορά που τους λέγαμε πως η σχολή θα βάλει πούλμαν για να πάει στο σόου τρελαίνονταν» συνεχίζει η Ν. Λεμονίδου. «Και επειδή οι γονείς χρησιμοποιούσαν τη γνωστή απειλή "δεν θα πας αν δεν έχεις διαβάσει", τελείωναν τα μαθήματα δύο μέρες πριν.

*Οπως, λοιπόν, άλλαξαν τα μυαλά των γονιών, με τον καιρό άλλαξαν η νοοτροπία και τα όσα λανθασμένα είχαν παγιωθεί σχετικά με τον χορό. «Ξεκινώντας, ας παραδεχθούμε πως οι Ελληνες όχι μόνο δεν χορεύουν, αλλά μιλούσαν απαξιωτικά για τον χορό. Στη χώρα μας θεωρούσαμε μέχρι πολύ πρόσφατα πως οι άνδρες είναι αρκετά "αρσενικά" όταν πηγαίνουν στο γήπεδο κι ότι ο χορός είναι μόνο για τα γυναικόπαιδα» λέει ο Γιώργος Σαγιάς, υπεύθυνος της σχολής «Fred's» στο Παγκράτι. «Το τάνγκο και το χιπ χοπ, επειδή θεωρούνται πιο ανδροπρεπείς χοροί, πιο μάτσο, μας απενοχοποίησαν αρκετά την τελευταία πενταετία. Σκεφτείτε πως, τα πρώτα χρόνια, από τους 550 μαθητές της σχολής οι άνδρες έφταναν μετά βίας τους 50. Σήμερα έχουμε 60% γυναίκες-40% άνδρες».

Το μόνο βέβαιο είναι πως το χιπ χοπ είναι ο χορός της νεολαίας. Γι' αυτό και στις αίθουσες των σχολών σπανίως θα δείτε άτομα άνω των 25. Θα δείτε, όμως, όλα εκείνα τα παιδιά που ήθελαν να χορέψουν αλλά δείλιαζαν. «Πριν από μερικά χρόνια, όταν κάποιος ήταν άνω των 15 ετών δεν περνούσε ούτε απ' έξω από μια σχολή χορού. Πώς να ξεκινήσεις μπαλέτο σε αυτή την ηλικία; Και με τι μούτρα να συνυπάρξεις στο μάθημα με τα δεκάχρονα;» λέει η Ν. Λεμονίδου.

«Το πρώτο άνοιγμα στις μεγαλύτερες ηλικίες έγινε με την έξαρση των λάτιν χορών, πριν από περίπου 6-7 χρόνια. Ετσι, όταν το χιπ χοπ μας χτύπησε την πόρτα, το έδαφος ήταν αρκετά ώριμο. Καταλάβανε τα παιδιά πως δεν χάσανε το τρένο του χορού επειδή έτυχε οι γονείς να μην τα έχουν γράψει σε χορό από το νηπιαγωγείο».

Ολ' αυτά δεν σημαίνουν φυσικά πως είναι απλό να χορέψεις χιπ χοπ. «Ισα ίσα. Απαιτεί νιάτα και φυσική κατάσταση. Είναι όντως εξαιρετικά δύσκολα τα πρώτα βήματα, διότι το να κινείς μεμονωμένα σημεία του σώματος δεν είναι εύκολη δουλειά» λέει ο Γ. Σαγιάς.

«Ομως όλοι μπορούν να μάθουν να χορεύουν χιπ χοπ. Το ζόρικο είναι να αντέξεις τις 2-3 πρώτες εβδομάδες. Αλλά οι Ελληνες θέλουν να τα κάνουν όλα το συντομότερο δυνατόν: είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι κάθε Σεπτέμβριο γράφονται στα τμήματα του χιπ χοπ περίπου 100 μαθητές και τον Ιούνιο έχουν απομείνει περί τους 50». Πάντως, περισσότερο «ανθεκτικές» εμφανίζονται οι γυναίκες. «Είναι λογικό» λέει ο Κ. Στάμις.

«Ξετρελαίνονται με το χιπ χοπ, διότι τους αρέσει να επιδεικνύουν τη θηλυκότητά τους: το πρώτο μάθημα στη σχολή είναι η κίνηση των γοφών...»

• Της ΜΑΤΟΥΛΑΣ ΚΟΥΣΤΕΝΗ, Φωτ.: Χ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 7 - 08/02/2009