Δύο χρόνια είχε να κάνει παραστάσεις στην Αθήνα ο Νίκος Πορτοκάλογλου, και επιστρέφει στη σκηνή κεφάτος, με καινούργιο δίσκο, και με όρεξη να μιλήσει για όλα: Για όσα τον έβγαλαν από την κατάθλιψη του και αποτελούν το υλικό της «Στροφής», του νέου του δίσκου που θα κυκλοφορήσει μάλλον τον επόμενο μήνα, για όσα είδε τον περασμένο Δεκέμβριο στους δρόμους της Αθήνας, για τον Ελληνα που έκανε βίωμα τις αρπαχτές σε όλα τα στάδια της ζωής του, για τον ελπιδοφόρο, όπως πιστεύει, Ομπάμα. Αλλά και για τη «Σβούρα», τον δίσκο της Βασιλικής Καρακώστα. Της νεαρής τραγουδίστριας που συμμετέχει στις παραστάσεις του στο «Κύτταρο» της οδού Ηπείρου.
— Δεν σας έχουμε συνηθίσει να κάνετε δίσκο σε άλλους.
— Πρώτη φορά στη ζωή μου κάνω δίσκο σε μια τραγουδίστρια. Στη Βασιλική, με εντυπωσίασε το ότι βάζει πάνω απ’ όλα τη μουσική και διαθέτει ένα σπάνιο μείγμα: γνωρίζει τα παραδοσιακά από τον παππού της και είναι ένα μοντέρνο κορίτσι.
— Πόσο διαφορετικό είναι να αρχίζετε ένα δίσκο απ’ ότι ένα πρόγραμμα;
— Συνήθως τελειώνω το στούντιο και μετά ασχολούμαι με μια παράσταση. Τώρα που τα κάνω παράλληλα, ξεβολεύομαι, αλλά νιώθω και τυχερός. Με συνεφέρει λίγο η έξοδος. Στο στούντιο μπορείς να γίνεις αυτιστικός.
— Υπάρχει μια αντίφαση. Οταν αγοράζει κάποιος ένα cd θέλει όλα να είναι καινούργια, ενώ σε ένα πρόγραμμα θέλει όλα τα παλιά.
— Αυτό ακριβώς είναι το μπέρδεμα που νιώθω τώρα. Eχοντας δύο χρόνια να παίξω στην Αθήνα θέλω να βγω και να παίξω όλα τα καινούργια. Αλλά όσες φορές μου έχει συμβεί, στη δεύτερη τρίτη παράσταση καταλαβαίνω ότι το παρακάνω.
— Οι καλλιτέχνες όταν λένε «και τώρα θα σας παίξω ένα καινούργιο τραγούδι» είναι σαν να απολογούνται και το κοινό σαν να βάζει νερό στο κρασί του.
— Από την άλλη αν δεν έχεις να πεις καινούρια, θεωρούν ότι τελείωσες. Μία από τις ωραιότερες συναυλίες που είδα το καλοκαίρι ήταν του Λέοναρντ Κοέν. Εκεί διαπίστωσα ότι τα τραγούδια του ήταν μοιρασμένα ισότιμα σε όλη του την πορεία του.
- Παράπονα
— Ελπίζω να είστε τυχερός στις εμφανίσεις σας, γιατί ειδικά φέτος η κατάσταση έχει ξεφύγει. Υπάρχουν πολλά παράπονα για κακομεταχείριση και αγένεια του κοινού, τόσο στις πίστες όσο και στις λεγόμενες μουσικές σκηνές.
— Κι εγώ έχω ενοχληθεί ως θεατής. Από την άλλη, τα δύο τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν κάποιοι χώροι πιο άνετοι. Στο «Κύτταρο» θα προσπαθήσουμε να μοιράσουμε τον κόσμο σε καθιστούς και όρθιους. Το στρίμωγμα το συνήθισε ο κόσμος. Το λάδωμα των 100 ευρώ για να μη σε πετάξουν στα χειρότερα τραπέζια είναι το καινούργιο. — Ε, δεν πιστεύω ότι είναι εν γνώσει των καλλιτεχνών. Με εκπλήσσει πάντως η εφευρετικότητα στους νέους τρόπους λαδώματος. Μου θυμίζει το καινούριο μου τραγούδι «Ο ξένος». Ενα παραλήρημα για όσα συμβαίνουν: «οργισμένος είμαι θεατής / στην πατρίδα της κομπίνας, της παραγραφής». Ενα τραγούδι με το οποίο ξανασυστήνομαι μετά τόσα χρόνια. Τέτοια έγραφα στο ξεκίνημά μου. Τραγούδια ταυτότητας, όπως το «υπάρχει λόγος σοβαρός που είμαι νέος χλιαρός». Εχουν μια δύναμη απελευθέρωσης.
— Μιλάτε για αρπαχτές.
— Το πλιάτσικο που βιώνουμε. Αυτή η ιστορία έχει διεισδύσει παντού. Πρόσφατα η κόρη μου πήγε να βγάλει δίπλωμα οδήγησης. Οταν τελείωσε τα μαθήματα, της είπε ο δάσκαλος: «οδηγείς μια χαρά, αλλά αν δεν πληρώσεις δεν το παίρνεις». Ηρθε η Θάλεια έξαλλη στο σπίτι κι εγώ έγινα ακόμη περισσότερο. Εκβιασμός.
— Τι αισθήματα σας δημιούργησε η κινητοποίηση των νέων παιδιών;
— Ανάμεικτα. Από τη μια, υπάρχει το «μπράβο» για την αυθόρμητη αντίδρασή τους «δεν πάει άλλο», με αφορμή τον φόνο του παιδιού, από την άλλη, αισθάνομαι ότι και εμείς πρέπει να συμπεριφερθούμε σαν μεγάλοι. Ταυτίζεται μαζί τους ο έφηβος εαυτός μου, αισθάνομαι όμως πως μέσα σε αυτή την τσαντίλα τους υπήρχε και το αίτημα προς τους γονείς και τους δασκάλους τους να γίνουν επιτέλους ενήλικες. Μεγαλώνοντας τα παιδιά μας, βλέπω πως από τον φόβο μη γίνουμε σαν τους μπαμπάδες μας, αυστηροί και απόμακροι, γίναμε λίγο σαχλαμάρες. Βαρέθηκα να ακούω το κλισέ «α, εγώ είμαι φίλος με τα παιδιά μου». Μα τα παιδιά δεν θέλουν φίλους, γονείς θέλουν. Είναι η ανικανότητά μας να αναλάβουμε τον ρόλο μας. Να βάλουμε όρια.
— Η έλλειψη ορίων ήταν η αιτία του θυμού τους;
— Αν σκεφθείς ότι οι δύο γονείς δουλεύουν πια από το πρωί ώς το βράδυ και προσθέσεις και την ενοχή για την απουσία τους, η έλλειψη ορίων καταλήγει σε ένα πλαδαρό πράγμα, που είναι αιτία θυμού για τα παιδιά. Πάρε για παράδειγμα ένα μικρό παιδί. Σου ζητάει απεγνωσμένα να του βάλεις όρια. Να του πεις να πάει να κοιμηθεί τη συγκεκριμένη ώρα. Αν το αφήνεις και ξενυχτάει, η κατάσταση γίνεται ανεξέλεγκτη. Το βλέπω σε σπίτια γνωστών, αφήνουν τα παιδιά να ρετάρουν μέχρι τα ξημερώματα και με χαμόγελο λένε στους φίλους: «έτσι είναι τα παιδιά». Ετσι είναι η ανικανότητά μας να του πούμε πήγαινε για ύπνο στις εννιά. Νιώθω τυχερός που είχα αυστηρούς γονείς και δασκάλους. Γιατί αυτοί μου έδωσαν την ευκαιρία να επαναστατήσω. Αυτό με βοήθησε να φύγω στα 20 από το πατρικό μου και να γίνω καλλιτέχνης. Ο Βέλτσος έβρισε τους φοιτητές του που πήγαν εκείνες τις ημέρες στο μάθημα. Τους είπε σπασίκλες. Αν οι δάσκαλοι και οι γονείς το παίζουν πιο επαναστάτες από τα παιδιά τους, τι επανάσταση να κάνουν εκείνα; Θα στραφούν στον νεοσυντηρητισμό για να τη σπάσουν στους μεγάλους.
— Εσείς σκεφτήκατε να κατεβείτε στις πορείες;
— Ναι. Τελικά δεν κατέβηκα. Ημουν κλεισμένος στο στούντιο. Επανήλθε όμως το παλιό ερώτημα: Αγώνας είναι η διαδήλωση ή η καθημερινή πάλη με το θηρίο; Το ωραίο με αυτή την ιστορία ήταν πως έγινε έξω απ’ όλα αυτά τα στερεότυπα. Ηταν αυθόρμητη αντίδραση, ερήμην όλων των κομμάτων. Στη δεύτερη φάση, άρχισε μια προσπάθεια οργάνωσης από τα κόμματα. Αυτός ήταν ο λόγος που αισθανόμουν παράταιρα να πάω και να παίξω στη συναυλία τους. Η Αριστερά έχει ένα ξύλινο και λαϊκίστικο λόγο. Παρά την προσπάθεια ανανέωσης σε επίπεδο ίματζ του Τσίπρα, δεν άκουσα μια διαφορετική κουβέντα. Δεν είδα ειλικρίνεια και πάθος να με πείσουν. Οπως έγινε στην Αμερική.
— Ο Ομπάμα σας πείθει;
— Οι Αμερικανοί μάς έβαλαν τα γυαλιά. Μας έδωσαν μάθημα δημοκρατίας. Στη μεγαλύτερη δύναμη του πλανήτη, έγινε πρόεδρος ένας μαύρος που είναι εκπρόσωπος του 12% του πληθυσμού, τον οποίο πριν από δύο χρόνια δεν τον γνώριζε κανείς. Κατάφερε και νίκησε την αντίπαλό του, την οικογενειοκρατία στο δημοκρατικό κόμμα, τη βαρβαρότητα του Μπους. Εδώ, οι πολιτικοί μας είναι αρχηγοί επειδή κουβαλούν το όνομα του παππού τους. Και οι βουλευτές ψηφίζονται γιατί γίνονται γνωστοί από την τηλεόραση.
- Η τεμπελιά μας
— Τι είναι αυτό που μας λείπει;
— «Η διάρκεια είναι πάθος», λέει σε ένα στίχο του ο Μιχάλης Γκανάς. Αυτό ακριβώς μου λείπει. Η συνέχεια. Εμείς για να ξεφύγουμε από τον οχετό της διαφθοράς θέλουμε μακρόπνοο σχέδιο ώς το 2050. Και να πάψουμε να θεωρούμε πως μόνο οι πολιτικοί είναι οι διεφθαρμένοι. Ολοι μας είμαστε. Από την πολεοδομία και την εφορία μέχρι τον εκπαιδευτή στη σχολή οδήγησης. Τίποτα δεν βλέπω μπροστά μου. Εκτός αν μας ξυπνήσει η χρεοκοπία. Η ελπίδα για μένα είναι όσοι δουλεύουν με πάθος. Από τον γιατρό μέχρι τον δάσκαλο που επιμένει, παρότι το σύστημα τον αποθαρρύνει. Ψάχνουμε εξηγήσεις και ιδεολογικά επιχειρήματα, καταλήγω όμως πως το κουκούτσι του προβλήματος είναι η τεμπελιά. Η τεμπελιά ντύνεται και με φιλοδοξίες και με την απληστία.
— Το σκάνδαλο του Βατοπεδίου τι σκέψεις σάς προκάλεσε;
— Βρέθηκε πάλι ένας τρόπος να φανεί μόνο το άσχημο πρόσωπο της Εκκλησίας. Και παλιότερα είχαμε άσχημα φαινόμενα με τον Χριστόδουλο. Η Εκκλησία είναι κι αυτή μια κοινωνία προσώπων με τους καλούς και τους κακούς, τους έντιμους και τους ανέντιμους. Μια μικρογραφία της κοινωνίας, όπως είναι όλο το Αγιον Ορος. Δεν είναι όλοι άγιοι εκεί ούτε όλοι διεφθαρμένοι. Το δύσκολο είναι να πιστέψουμε σε κάτι. Βγαίνει για παράδειγμα ο Αμερικανός πρόεδρος και θέτει στις προτεραιότητες του την υπερθέρμανση του πλανήτη και εμείς γκρινιάζουμε. Να το ύποπτο για μένα: Θέλεις, δηλαδή, από πάνω σου τον χειρότερο, γιατί έγινε οργανική σου ανάγκη το βρίσιμο. Σου τη σπάει το καλύτερο.
- Κατρακύλα
— Οι αναλογίες στην ελληνική πραγματικότητα ποιες είναι;
— Μετά την πενταετία που περάσαμε, όλοι κάνουμε τη σύγκριση με την εποχή Σημίτη. Ζούσαμε σε μια εποχή που υπήρχε μια προοπτική. Ηταν βέβαια και οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Ηταν η τελευταία φορά που ανέβηκε το ηθικό μας. Από κει και πέρα άρχισε η κατρακύλα. Τον Δεκέμβριο του 2008 φτάσαμε στο ναδίρ της αυτοεκτίμησης. Θυμήθηκα τα χρόνια της Μεταπολίτευσης, που εκτός από την ευφορία υπήρχε και η συνείδηση του «είμαστε 50 χρόνια πίσω». Αυτοί εδώ έχουν αναγάγει σε επιστήμη την αδράνεια. Ολη τους η προσπάθεια ήταν πώς θα αποκτήσει τις σωστές χειρονομίες ο Καραμανλής. Βλέπεις, όμως, ότι πέτυχε. Η μόνη που πήρε το ρίσκο να κάνει κάτι, η Γιαννάκου, έφαγε το κεφάλι της.
- Οταν αρχίζει το παρελθόν να είναι μεγαλύτερο από το μέλλον...
— Τι ελπίδα έχει σε όλα αυτά ένας μοναχικός τροβαδούρος;
— Ο χρόνος δείχνει πως είμαι συλλογικός. Στη δεκαετία του ’80 μας αντιμετώπιζαν με καχυποψία και συγκατάβαση. «Αυτά τα μοναχικά παιδιά που είναι έξω από το συλλογικό», λέγανε οι παλιότεροι που θεωρούσαν κτήμα τους τον χώρο. Μα αν η δύναμη προέρχεται από ένα κόμμα δεν υπάρχει το συλλογικό, αλλά το μαντρί.
— Σε κάθε δίσκο σας έχετε ένα κλίμα. Με τη «Στροφή» τι θέλετε να πετύχετε;
— Γράφοντας τα τραγούδια διαισθανόμουν ότι έμπαινα σε μια άλλη εποχή στη ζωή μου. Στροφή σημαίνει και αλλαγή πορείας, ότι ίσως βρήκες τοίχο, ότι μεγαλώνοντας έχεις χαράξει μια μεγάλη ευθεία. Είναι παγίδα αν βάλεις τον αυτόματο πιλότο στην ευθεία. Κάπου θα βρεις. Το να στρίψεις θέλει προσπάθεια, δουλειά. Αν είσαι στο βουνό χάνεις για λίγο τη θέα, τον κόσμο. Τα τελευταία χρόνια ήμουν ακριβώς σε τέτοια φάση.
«Το ξέρω πως όλα χαθήκανε τώρα / το ξέρω το κάστρο σου έχει καεί / το ξέρω πως ψάχνεις μιαν άγνωστη χώρα / μια χαρά καινούργια που κρύβεται εκεί / μετά το σκοτάδι, μετά τη σιώπη. / Κι όπως πάλι ανοίγει η παλιά πληγή / ο θυμός σε πνίγει για τα χρόνια που έχουν πια χαθεί». Μοιάζει με ψυχανάλυση.
— Οταν κάνεις αναδρομές στο παρελθόν και λες «αχ δεν έκανα αυτό», δεν έζησα αρκετά, έχασα μια ερωτική περιπέτεια ή αργότερα το μεγάλωμα του παιδιού μου, δεν είναι απλώς ότι βλέπεις κάποιες ρυτίδες στον καθρέφτη, αλλά ότι αρχίζει το παρελθόν να είναι μεγαλύτερο από το μέλλον. Σκαλίζοντάς το, βρίσκεις χαμένες ευκαιρίες.
— Υστερα από μια περίοδο κατάθλιψης αρχίζει κάτι καινούργιο;
— Η στροφή είναι ότι κάτι καινούργιο ξεκινά μετά την κατάθλιψη. Μια περίοδος που είχε και εφιάλτες. Είναι ένα δίσκος δυνατός, με ένταση, ρυθμό, γκάζια κιθάρες και πνευστά.
- Της Γιωτας Συκκα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 15/02/2009
No comments:
Post a Comment