 |
 |
Με τον πόλεμο του 1940 βρίσκεται στο δικό της «χαράκωμα», προσπαθώντας με τη φωνή και την κιθάρα της να επουλώσει τις πληγές της ψυχής των τραυματιών. Παίρνει μέρος στον ΕΑΜικό αγώνα (στην Κατοχή κυκλοφορούσε με το ψευδώνυμο Ελένη Σοφιανοπούλου), παλεύοντας να εξασφαλίσει λίγο φαγητό για τους πεινασμένους, να μεταφέρει ένα πατριωτικό μήνυμα, να βοηθήσει κάποιον που κινδύνευε... Μέσα στη σκοτεινιά της Κατοχής, δε σταματά να τραγουδά, να εμψυχώνει... Οπως τότε, στο άλσος του Πεδίου του Αρεως, που τη χειροκροτούσαν δυο χιλιάδες άνθρωποι συνέχεια, επί δέκα λεπτά. Είχε ήδη «μπει» στην Οργάνωση και τα τραγούδια της δεν ήταν άσχετα με το αντιστασιακό της έργο. Ο κόσμος έπιανε τα μηνύματα, ακόμα και μέσα από «αθώους» στίχους. «Στη σαρανταπεντάχρονη τραγουδιστική μου σταδιοδρομία», έλεγε χρόνια αργότερα η Δανάη, «ποτέ άλλοτε δε θυμάμαι να τραγούδησα σε τόσο ενθουσιώδες κοινό, όσο στην Κατοχή. Βλήματα φονικά αποτελούσαν τα δημοτικά μας τραγούδια και οι διφορούμενες μαντινάδες. Είδα νέους να ζητωκραυγάζουν στο άκουσμα των κλέφτικων τραγουδιών μας. Ηλικιωμένους να κλαίνε από συγκίνηση με το "Ο Γερο-Δήμος πέθανε, ο γερο-Δήμος πάει...". Μου φιλούσαν τα χέρια, ζητούσαν περισσότερα τραγούδια, τα είχαν ανάγκη». Η τόλμη της να τραγουδήσει τη «Σαμιώτισσα» το 1942, στο «Αλσος» όπου εμφανιζόταν, τη φέρνει για μια ακόμη φορά αντιμέτωπη με τους κατακτητές. Με την κατηγορία της υποδαύλισης επαναστατικών διαθέσεων, φυλακίζεται από τους Γερμανούς και στη συνέχεια ζει την αγωνιώδη κούρσα της καταδίωξής της. Η καταδίωξή της συνεχίστηκε και μεταπολεμικά από τα Τάγματα Ασφαλείας. Ενα βράδυ στο «Αλσος» την κατέβασε κάτω μια παρακρατική οργάνωση με τα πολυβόλα. «Μου είπαν, εσύ είσαι Βουλγάρα, δεν πρέπει να τραγουδάς στην Ελλάδα». Με την ίδια λογική που της αποδόθηκε η «βουλγαρική ιθαγένεια», έκλεισαν τότε για την Δανάη και οι δίαυλοι επικοινωνίας της με το κοινό. «Με έκοψαν από το ραδιόφωνο, με έκοψαν από παντού», έλεγε, αργότερα, η μεγάλη καλλιτέχνιδα που για την αντιστασιακή της δράση, όπως άλλωστε η πλειοψηφία των αγωνιστών, έτσι και αυτή κυνηγήθηκε, ταλαιπωρήθηκε, «γεύτηκε» τις πίκρες, τη φυλακή και αργότερα, την περίοδο της στρατιωτικής δικτατορίας του 1967, την αυτοεξορία. Σε δύσκολους καιρούς, έχασε τον αγαπημένο της άντρα, συναγωνιστή της στο ΕΑΜ, Γιώργο Χαλκιαδάκη. Κατόρθωσε να ξανασταθεί στα πόδια της και να ξαναλειτουργήσει, μέσα από το τραγούδι.
- Στη Χιλή με τον Νερούδα
Το 1965, η Δανάη φτάνει για πρώτη φορά στη Χιλή, κοντά στην αδελφή της Μίρκα, καθηγήτρια, ειδικευμένη στο μεσαιωνικό τραγούδι. Η γνωριμία της με τον Πάμπλο Νερούδα και το μοναδικό πνεύμα του ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή της. «Με τη συνεργασία μας με τον Νερούδα», ανέφερε, «που περιλάμβανε και ένα καταπληκτικό έργο που το θεωρώ άθλο, την επιτυχημένη δηλαδή έκδοση ενός δίσκου με τραγούδια βασισμένα σε ποίηση Νερούδα και σύνθεση δική μου, που τα τραγούδησα στα χιλιανά - και ήταν η πρώτη φορά που μελοποιεί ποίηση του Νερούδα - μου δόθηκε η ευκαιρία να τον γνωρίσω καλύτερα σαν άνθρωπο». Η συνεργασία με τον κορυφαίο ποιητή έδωσε στη Δανάη την ευκαιρία, την έμπνευση να προχωρήσει στις μεταφράσεις του έργου του. Στο διάστημα της πρώτης εξάμηνης παραμονής της στη Χιλή, τελειοποιεί τις γνώσεις της στα ισπανικά και βοηθά αποτελεσματικά τον σπουδαίο Χιλιανό ελληνιστή Μιγέλ Καστίγιο Ντιντιέ να μεταφράσει στα Ισπανικά την «Οδύσσεια» του Νίκου Καζαντζάκη. Παράλληλα, πραγματοποιεί συναυλίες, μαγεύοντας Χιλιανούς, Αργεντινούς και Περουβιανούς με τη φωνή της, ενώ μετέχει σε επιστημονική ερευνητική αποστολή στη Γη του Πυρός και ασχολείται με τη Λαογραφία. Τρεις μήνες μετά την επιστροφή της στην Αθήνα, η χούντα των συνταγματαρχών γίνεται η αιτία να πάρει το δρόμο της αυτοεξορίας πλέον στη Χιλή, όπου θα μείνει έξι χρόνια. Ζει στο ρυθμό της πνευματικής ζωής της Χιλής και διορίζεται τακτική καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγκο, όπου διδάσκει στα ισπανικά Ελληνική Λαογραφία και Δημοτική Ποίηση. Μπολιάζοντας τα έργα του Νερούδα με αποδόσεις που έχουν την προσωπική της σφραγίδα, η Δανάη μετέφρασε το «Κάντο Χενεράλ» (11 τόμοι), που βραβεύτηκε σε διεθνή διαγωνισμό της Λιψίας. Την ίδια περίοδο, καταθέτει κι έναν ποταμό λογοτεχνικών, ποιητικών, λαογραφικών έργων και άρθρων της, που προβάλλουν την Ελλάδα, όπως το «Cantos de los Griegos», που περιλαμβάνει μεταφρασμένα στα ισπανικά γνωστά δημοτικά μας τραγούδια.
Με τη δικτατορία του Πινοσέτ ξαναγυρίζει στην πατρίδα. Από τότε αφοσιώθηκε στη μετάφραση και στην προσωπική της λογοτεχνική δημιουργία, «ένα είδος ποίησης - ρεπορτάζ, αλλά και πεζογραφίας». Μετέφρασε Ελληνες ποιητές στα γαλλικά και Λόρκα στα ελληνικά, ενώ πάντα ήταν παρούσα στα κοινά. Η Χιλή, ο λαός της, η ποίησή της, δεν έπαψαν ποτέ να τη συνοδεύουν. «Η Χιλή έγινε η δεύτερη πατρίδα μου. Και, βέβαια, ο Πάμπλο Νερούδα έγινε ο αγαπημένος μου φίλος. Ως την ώρα που κι εκεί τα τανκς ισοπέδωσαν τη Χιλή και τον Νερούδα», έλεγε. Η βράβευσή της με το παράσημο Orden Libertador Bernardo O' Higgins της Δημοκρατίας της Χιλής - απονέμεται σε εξέχουσες προσωπικότητες των Γραμμάτων, Τεχνών και Πολιτικής - είναι το «ευχαριστώ» του χιλιανού λαού για την προσφορά στον πολιτισμό τους, για τη διάδοση του έργου του Νερούδα, αλλά και της Γαβριέλας Μιστράλ, της Χιλιανής ποιήτριας που επίσης βραβεύτηκε με Νόμπελ. Για την προσφορά της στον αγώνα κατά τη γερμανική Κατοχή, της έχει απονεμηθεί Μετάλλιο με Δίπλωμα από την Πανελλήνια Ενωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης, για τα 50 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ.
Ανθρωπος προικισμένος με πολλά πνευματικά και ψυχικά χαρίσματα, η Δανάη Στρατηγοπούλου, σε όλη της τη ζωή, στάθηκε δίπλα στους αγώνες για το δίκιο του λαού μας, ενώ υπήρξε πάντα θερμή φίλη του ΚΚΕ. Η προσφορά της στον πολιτισμό ήταν αλληλένδετη με την αγωνιστική της δράση...
No comments:
Post a Comment