Ρεσιτάλ ανησυχίας

• Της ΜΑΤΟΥΛΑΣ ΚΟΥΣΤΕΝΗ, Επτά, Κυριακή 16 Μαΐου 2010

Η χώρα δοκιμάζει τις οικονομικές της αντοχές και κάποιοι διοργανώνουν συναυλίες και παραστάσεις. Αλλοι μιλούν για πολυτέλειες αλλά χιλιάδες άνθρωποι (από τους επιχειρηματίες και τους εργαζόμενους μέχρι τους μουσικόφιλους), αγωνιούν. Πόσο δύσκολο θα είναι το φετινό καλοκαίρι;

Η προετοιμασία μιας συναυλίας δεν θέλει μόνο τεχνικούς πάνω στις σκαλωσιές αλλά και αξιόπιστες συναλλαγές σε ασφαλές οικονομικό περιβάλλον. Εξ ου και η φετινή ανασφάλεια των επαγγελματιών του χώρου.

Υπάρχει ανησυχία από τους ξένους καλλιτέχνες, και πώς αυτή εκφράζεται; Υπάρχουν οικονομικές συμφωνίες που κινδυνεύουν να τιναχτούν στον αέρα; Και ποιες περαιτέρω εγγυήσεις χρειάζεται ένα ξένο γραφείο για να στείλει τους πελάτες του στην Ελλάδα;

«Το γεγονός ότι η χώρα μας είναι πρώτο θέμα στα διεθνή δελτία δεν μπορεί παρά να θορυβεί εκείνους που έχουν συναλλαγές με Ελληνες», λέει ο Νίκος Λώρης, εκ μέρους της DiDi Music. «Φοβούνται μέχρι την τελευταία στιγμή για την ακύρωση των συναυλιών, για την ασφάλεια των καλλιτεχνών, για το ότι η διασκέδαση είναι άκαιρη σε στιγμές πρωτοφανούς κρίσης. Προχθές προσπαθούσαμε να εξηγήσουμε σε κάποιους ότι μπορεί να γίνονται διαδηλώσεις αλλά δεν πρόκειται κανένας να καταλάβει με τη βία το Κοινοβούλιο -όπως σχολίαζαν οι τηλεοράσεις τους. Φοβούνται πως θα έρθουν σε έναν ρημαγμένο τόπο».

Ανησυχούν και για τις εισπράξεις; «Οχι δα. Οι μεγάλοι σταρ έχουν τόσο ισχυρές δικλίδες ασφαλείας στα συμβόλαιά τους που το 90% των καλλιτεχνών εξοφλούνται πριν καν μπουν στο αεροπλάνο για να έρθουν. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πως όση κατανόηση και να δείχνουν είναι δύσκολο να επαναδιαπραγματευτείς τους οικονομικούς όρους ένα μήνα πριν από τη συναυλία, αφού το μεγαλύτερο μέρος της αμοιβής τους έχει ήδη αποσταλεί. Αντιθέτως, τα ελληνικά σχήματα πρέπει να εξαντλήσουν όσα περιθώρια έχουν. Οι αδερφοί Κατσιμίχα για παράδειγμα αποφάσισαν για τη συναυλία τους στο Terra Vibe (26 Ιουνίου) να ξεκινήσουν προπώληση με εισιτήρια των 11 και 13 ευρώ».

Πρόσωπα-εγγύηση

Βλέπουν άραγε και οι ξένοι με τον ίδιο τρόπο τα πράγματα; «Δεν μπορείς να παραβλέψεις ότι η κρίση είναι παγκόσμια. Κάποιες χώρες επηρεάζονται περισσότερο, κάποιες άλλες λιγότερο. Η εταιρεία μας "Pasion Turca" έχει έδρα την Τουρκία αλλά και την Ισπανία, οπότε έχουμε διπλό κίνδυνο», λέει ο Σινάν Ουφούκ Νεργκίς, αποκλειστικός ατζέντης των Pink Martini που στο παρελθόν συνεργάστηκε με έλληνες παραγωγούς για συναυλίες του Λούτσιο Ντάλα, της Λούρα, της ομάδας φλαμένκο του Αντόνιο Ναχάρο. «Σας πληροφορώ ότι η Ισπανία αυτή τη στιγμή έχει μεγαλύτερη ανασφάλεια από την Τουρκία, η οποία αντιμετώπισε ανάλογη οικονομική δυσπραγία πριν από πολλά χρόνια και σήμερα μοιάζει πιο προετοιμασμένη από πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Οι Ισπανοί, αντιλαμβανόμενοι την κρίση που πλησιάζει πήραν τα μέτρα τους: έχουν μειώσει το budget στα μεγαλύτερα φεστιβάλ. Οσο για τους δήμους, έκαναν περικοπές ή ακύρωσαν εντελώς τα καλλιτεχνικά τους προγράμματα. Το να πληρωθείς πια είναι μια επίπονη διαδικασία. Οι δε προπωλήσεις στην Τουρκία πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Είναι στο χειρότερο σημείο της δεκαετίας. Οπως καταλαβαίνετε, όλοι πλέον στρέφονται στα πρόσωπα εκείνα που ενέχουν τους λιγότερους κινδύνους. Το χειρότερο είναι πως σε τέτοιο κλίμα η προσπάθεια να συστήσεις νέους καλλιτέχνες δεν είναι απλώς ρίσκο αλλά μοιάζει με οικονομική αυτοκτονία. Θέλω να πιστεύω πως ένα δύο χρόνια θα διαρκέσει η κρίση για όλους μας. Στο μεταξύ, μη φαντάζεστε ότι υπάρχουν χώρες που μπαίνουν στη μαύρη λίστα από τα γραφεία παραγωγής. Ενδεχομένως να αντιμετωπίσετε μια σχετική παρακμή, αλλά είμαι αισιόδοξος».

Μέχρι τότε, η συμβουλή του είναι «προσοχή στα ανοίγματα»: «Δεν μου έχει τύχει να αναβάλω ή να ακυρώσω κάποια συναυλία, αλλά είμαι εξαιρετικά επιφυλακτικός στις κινήσεις μου. Εξετάζω όλες τις παραμέτρους, αλλά δυστυχώς αντιμετωπίζω ιδιαίτερα προβλήματα με τους νέους δημιουργούς, καθώς αυτή τη στιγμή μοιάζει να μην υπάρχει ελεύθερος χώρος γι' αυτούς». Στην Ελλάδα άραγε θα δίσταζε να στείλει τους καλλιτέχνες του; «Οχι βέβαια, και για του λόγου το αληθές στις 8 και 9 Ιουλίου οι Pink Martini θα ξανάρθουν. Η χώρα σας είναι σε βαθιά οικονομική κρίση, αλλά η ελληνική σόουμπιζ είναι πανίσχυρη εδώ και χρόνια».

Αλλωστε, όπως παραδέχεται και ο Νίκος Στεφανίδης, ιδιοκτήτης του «Principal» της Θεσσαλονίκης και παραγωγός, «οι φετινές παραγωγές είναι αποτέλεσμα παλαιότερων διαπραγματεύσεων. Τότε δεν θεωρούμασταν ακόμα χώρα υψηλού κινδύνου. Αυτό που θα κριθεί φέτος είναι το μέλλον μας. Οι φετινές μας επιδόσεις, το πόσες συναυλίες θα ακυρωθούν, πόσα γραφεία παραγωγής θα αντέξουν την κρίση, πόσα live θα πατώσουν, θα κρίνουν τα επόμενα καλοκαίρια και τη μελλοντική μας αξιοπιστία».

Ο συναυλιακός τουρισμός

Μια αξιοπιστία που αποκτήθηκε με δυσκολία. Επί χρόνια αναρωτιόμασταν γιατί η Ελλάδα δεν μπαίνει στο συναυλιακό χάρτη. «Κάποιοι έλεγαν ότι βρισκόμαστε μακριά και δεν βολεύαμε τις περιοδείες ή ότι δεν έχουμε ακόμα φτιάξει τη δική μας αγορά», προσθέτει ο Ν. Λώρης. «Σήμερα, κι αφού κάποιοι κόπιασαν κι επένδυσαν σε μεγάλα events, όχι μόνο μας υπολογίζουν αλλά είμαστε και ο βασικός σταθμός για την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Γιατί να αφήσουμε αυτή τη θέση στην Τουρκία ή τη Βουλγαρία;». Πλήγμα, πάντως, θα δεχτεί και ο «συναυλιακός τουρισμός», από τον οποίο οι έλληνες διοργανωτές περιμένουν πολλά. Σκεφτείτε πως 18.400 εισιτήρια για τους U2 έχουν πουληθεί στο εξωτερικό, από τη Σόφια μέχρι την Αυστραλία.

«Εδώ και περίπου ένα χρόνο ανησυχώ έντονα για την παγκόσμια οικονομική κατάσταση. Οσο παράδοξο και να ακούγεται αυτές τις μέρες που η Ελλάδα υποφέρει, σας πληροφορώ ότι οι υφέσεις ή οι οικονομικές καταστροφές συχνά είναι ευεργετικές για τη μουσική. Το τελευταίο διάστημα, δηλαδή από τότε που ξέσπασε η κρίση, έχω τις περισσότερες προτάσεις για εμφανίσεις», μας λέει ο Γκίλαντ Ατζμοντ. Παρά την καταγωγή του, ο διάσημος ισραηλινός μουσικός της τζαζ, συγγραφέας και ακτιβιστής, έχει εδώ και χρόνια ταχθεί -συχνά με ακραίες δηλώσεις- στο πλευρό των Παλαιστινίων. Πέρυσι είχε εμφανιστεί στο Μέγαρο Μουσικής. Φέτος, άραγε, θα πλησίαζε τη χώρα μας; «Θα ερχόμουν στην Ελλάδα ανά πάσα στιγμή και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Δεν έχω ακυρώσει ποτέ, καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας μου, ούτε μία συναυλία, παρ' όλο που περιοδεύω σε όλο τον κόσμο. Εχω την αίσθηση πως όταν αρχίζουν να στερεύουν τα χρήματα οι λαοί κόβουν από τα εξοχικά τους σπίτια, σταματούν να αγοράζουν αυτοκίνητα, αλλά οι συναυλίες είναι γεμάτες».

Την ανησυχία των ξένων, όμως, αντιμετώπισε φέτος για πρώτη φορά μετά από τόσα χρόνια στο τιμόνι του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας, η διευθύντριά του Βίκυ Μαραγκοπούλου. «Πρώτη φορά στη ζωή μου αντιμετωπίζω τη δυσπιστία των ξένων. Διαβάζουν καθημερινά ότι η Ελλάδα χρεοκοπεί και φοβούνται ότι θα έρθουν σε μια "διαλυμένη" χώρα ή ότι δεν θα πληρωθούν. Οταν με τους ξένους καλλιτέχνες έχεις επί χρόνια χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης, δεν μπορεί παρά να σε θορυβεί το να εισπράττεις δυσπιστία».

Κι αν οι ιδιώτες ετοίμασαν τις εκδηλώσεις τους μέσα σε κλίμα ανασφάλειας, φάνταζεστε πόσο δυσκολότερα είναι τα πράγματα για το Ελληνικό Φεστιβάλ, του οποίου η επιβίωση εξαρτάται από τα κρατικά ταμεία. Η ύφεση επηρέασε γι' άλλη μια χρονιά τις επιλογές της διοργάνωσης (ο προϋπολογισμός είναι μειωμένος, οι μεγάλοι σταρ, οι πολυπληθείς παραγωγές απουσιάζουν). Κι όμως, όσο πολλαπλασιάζονταν τα εμπόδια τόσο μεγαλύτερη γινόταν η κατανόηση από τους ξένους καλλιτέχνες. «Οι παραγωγοί μας δεν αντιμετώπισαν καμία δυσπιστία από τους ανθρώπους με τους οποίους διαπραγματευτήκαμε φέτος τιμές, ημερομηνίες αλλά και τρόπους πληρωμής. Ισα ίσα που υπήρξαν ιδιαιτέρως διαλλακτικοί», επιβεβαιώνει η Γιούλη Παπαθεοδώρου, διευθύντρια επικοινωνίας του Ελληνικού Φεστιβάλ. «Η ομάδα της Πίνα Μπάους για παράδειγμα -παρ' όλο που είναι Γερμανοί- δέχτηκε αδιαμαρτύρητα την οικονομική μας πρόταση αλλά και τον οικονομικό διακανονισμό που τους προτείναμε φέτος. Επίσης οι "Les arts Florissants", παρ' όλο που είχαμε συμφωνήσει για τρεις παραστάσεις του "Πυγμαλίωνα", δέχτηκαν για οικονομικούς λόγους να έρθουν τελικά για δύο». *