Η Ορχήστρα Χρωμάτων γιορτάζει τα 75χρονα του Θόδωρου Αντωνίου

Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 12 Μαΐου 2010

Στα 75χρονα του Θόδωρου Αντωνίου αφιέρωσε την πρόσφατη συναυλία της στο Μέγαρο Μουσικής η Ορχήστρα των Χρωμάτων υπό τον Μίλτο Λογιάδη (27/4/2010). Η εκδήλωση ξεκίνησε με την πρώτη παγκόσμια εκτέλεση της σύνθεσης «Moto perpetuo» για μεγάλη ορχήστρα (1995).

Τα 75χρονα του Θόδωρου Αντωνίου τίμησε η Ορχήστρα των Χρωμάτων, παρουσιάζοντας την κοσμική καντάτα «Νενικήκαμεν». Ο συνθέτης και η ποιήτρια Τούλα Τόλια δέχονται το χειροκρότημα του κοινού Ηταν ένα σύντομο, αυστηρά μινιμαλιστικό κομμάτι, βασισμένο σε ένα επίμονο ρυθμικό μοτίβο, το οποίο παραλάμβαναν διάφορες ομάδες οργάνων, άλλοτε διαδοχικά και άλλοτε συνδυαστικά, σε μορφή ερωταπαντήσεων. Ακολούθησε το τετραμερές «Κοντσέρτο για πιάνο» (1998), ένα από τα ωραιότερα έργα του συνθέτη. Κύριες αρετές του ήταν οι σαφώς διακεκριμένοι χαρακτήρες γραφής και η ισορροπημένη σχέση πιάνου και ορχήστρας. Το σολιστικό όργανο παραμένει εδώ γενικά χαμηλόφωνο και εσωστρεφές, με λιτή γραμμή και αυστηρές αρμονίες που θυμίζουν τζαζ δίχως ρυθμικό λίκνισμα ή «νυχτερινό» Μπάρτοκ. Η μουσική ρέει στοχαστικά, η ορχήστρα υφαίνει εμπρεσιονιστικά περιβάλλοντα, ενώ στο γ' μέρος το πιάνο απομονώνεται σε μακρύ, μινιμαλιστικής λιτότητας μονόλογο. Στο καταληκτικό μέρος, ρυθμοί και ταχύτητες ενισχύονται δυναμικά και με τραχύτητα, υπαινιγμοί μεσογειακών χορευτικών ακουσμάτων ζεσταίνουν την ατμόσφαιρα και το κοντσέρτο ολοκληρώνεται σε α λα «Ιεροτελεστία» αθροιστικά παροξυσμικούς τόνους. Το κοντσέρτο ερμήνευσε ο Τάσος Πάππας, αποδίδοντας τον ιδιότυπο, διφυή χαρακτήρα της σολιστικής παρτιτούρας με νηφάλιο πνεύμα και αντίληψη των στόχων του συνθέτη. Η βραδιά ολοκληρώθηκε με την κοσμική καντάτα «Νενικήκαμεν», για βαρύτονο, μεσόφωνο, αφηγητή, χορωδία και συμφωνική ορχήστρα. Συμμετείχαν ο βαρύτονος Τάσος Αποστόλου, η μεσόφωνος Αγγελική Καθαρίου, ο ηθοποιός Γιάννης Φέρτης, οι Χορωδίες ΕΡΤ και Δωματίου του Δημοτικού Ωδείου Πατρών. Το έργο ήταν παραγγελία της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας και της πόλης του Μονάχου για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου (1972) και διαθέτει ευανάγνωστα προγραμματικό/ιδεολογικό στίγμα. Με αφορμή το ιστορικό «Νενικήκαμεν» του Μαραθώνα και βασιζόμενος σε ποίηση Τούλας Τόλια και αποσπάσματα από Ηρόδοτο και Θουκυδίδη, ο Αντωνίου αποδίδει αφαιρετικά φόρο τιμής στον «μαχόμενο άνδρα», καταλήγοντας σε μια αποστροφή για τον πόλεμο. Ωστόσο, η γραφή εντάσσεται ξεκάθαρα στον μοντερνισμό της εποχής. Χαλαρή, αρθρωτή και πολυεπίπεδη, η δομή αρθρώνεται σε επάλληλα επεισόδια -μουσικά και μη- α λα Χρήστου, γίνεται ευρεία χρήση ηχητικών εκρήξεων (clusters) α λα Πεντερέτσκι, κυριαρχούν έντονες αντιθέσεις, υπάρχουν νησίδες έντονης θεατρικότητας, ενώ η θρηνητική κατακλείδα παραπέμπει σε «Πάθη». Ο Μίλτος Λογιάδης χειρίστηκε τα πολυπρόσωπα σύνολα με σιγουριά, ισορροπώντας λειτουργικά τις ογκώδεις ηχητικές εκπομπές και, ταυτόχρονα, εξασφάλισε τον απαιτούμενο χώρο για την επικοινωνιακή προβολή των θεατρικών στοιχείων.