John Lennon: Το πρότυπο του ροκ σταρ

• Από τον Γιάννη Πετρίδη, Ελευθεροτυπία, Βιβλιοθήκη, Σάββατο 9 Οκτωβρίου 2010

Σαράντα χρόνια μετά τη διάλυση των Beatles συνεχίζει να υπάρχει το αναπάντητο ερώτημα για το ποιος από τους John Lennon και Paul McCartney είχε τη μεγαλύτερη συμμετοχή στη διαμόρφωση της επιτυχίας των Beatles. Ο John Lennon ήταν αυτός που μετέτρεψε την πρώτη του νεανική μπάντα, τους Quarrymen που είχε φτιάξει το 1957, σε Beatles.

Οταν γνωρίστηκαν με τον McCartney, ο John ήταν 18 και ο Paul μόλις 16 και χρειάστηκε αρκετό κουράγιο ο πατέρας του για να επιτρέψει στους νεαρούς να κάνουν πρόβες με το συγκρότημα σ' ένα από τα δωμάτια του σπιτιού τους. Ο Harrison έγινε ο κιθαρίστας των Quarrymen και ο φίλος τού Lennon, Stuart Sutcliffe συμπλήρωσε το συγκρότημα που από το 1960 πήρε το όνομα The Beatles.

Από το 1960 και για τρεις χρονιές στη σειρά, οι νεαροί Beatles, που είχαν πια στη σύνθεσή τους ως ντράμερ τον Pete Best, μετά την αποχώρηση των υπόλοιπων Quarrymen, έκαναν κάθε χρόνο μέχρι το 1962 εμφανίσεις στο Αμβούργο προκαλώντας των προβληματισμό των γονιών τους, αφού διάλεξαν σε τόσο νεαρή ηλικία να παρατήσουν τις σπουδές τους για τη μουσική.

Ο ξαφνικός θάνατος του Stuart Sutcliffe το 1962 και η εμφάνιση του Ringo Starr στο προσκήνιο, στη θέση του Pete Best, οδήγησε στην οριστική μορφή των Beatles, που από την πρώτη στιγμή, όπως άλλωστε δήλωσε κατά καιρούς και ο ίδιος ο McCartney, είχαν για αρχηγό τους τον Lennon, κυρίως λόγω της ηλικίας του, που τον βοηθούσε να παίρνει πιο γρήγορες αποφάσεις σε μια δύσκολη φάση μέχρι να καθιερωθούν ως συγκρότημα.

Από τότε που ξεκίνησαν, συνέβησαν πολλά, και ο καθένας τους απέδειξε με διάφορους τρόπους την αξία του. Ακόμα και η παρουσία των George Harrison και Ringo Starr ήταν καταλυτική για την εικόνα του συγκροτήματος, όχι μόνον από πλευράς εμφάνισης, αλλά και ουσιαστικά. Δεν αποκλείεται μάλιστα, αν συνέχιζαν σαν συγκρότημα, ο Harrison να είχε ενεργότερο ρόλο και μεγαλύτερη συμμετοχή στα τραγούδια των δίσκων τους, ενώ και ο Ringo με τους προσωπικούς του δίσκους απέδειξε ότι ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής.

Εβδομήντα χρόνια μετά τη γέννησή του και τριάντα μετά τον θάνατό του, στις 8 Δεκεμβρίου του 1980, δεν πρέπει να υπάρχει αμφισβήτηση για το ότι ο Lennon ήταν αυτός που ανέδειξε, με τα πρώτα τους τραγούδια, τους Beatles σε παγκόσμιο φαινόμενο την περίοδο 1963-64.

Σε τραγούδια όπως τα She Loves You, Ι Want Το Hold Your Hand, που συνέβαλαν τα μέγιστα στη δημιουργία της λεγόμενης μπιτλομάνιας, είχε μεγαλύτερη συμμετοχή ο Lennon από ό,τι τα υπόλοιπα μέλη του γκρουπ.

Βέβαια στην πορεία ο McCartney είχε όλο και πιο ενεργό συμμετοχή στις συνθέσεις τους, ξεδιπλώνοντας το αστείρευτο, όπως αποδείχτηκε, ταλέντο του στο να δημιουργεί εντυπωσιακές μελωδίες στα πρότυπα των μεγάλων συνθετών των δεκαετιών '40 και '50. Η πίεση που δεχόταν το συγκρότημα στις συναυλίες του ήταν πολύ μεγάλη και οδήγησε τον Lennon σε μεγαλύτερη εξάρτηση από τα ναρκωτικά.

Είναι χαρακτηριστικό ότι όποιος παρακολουθούσε τις εμφανίσεις του συγκροτήματος την περίοδο 1964-65, δεν μπορούσε να ακούσει τα τραγούδια, αφού τα ουρλιαχτά από τα νεαρά κορίτσια που παρακολουθούσαν τις συναυλίες κάλυπταν συνήθως τον ήχο της μουσικής.

Αυτή η πίεση οδήγησε τον Lennon στο να εκφράσει τη απόγνωσή του μέσα από τους στίχους του τραγουδιού Help!, που πραγματικά εξέφραζαν την ψυχολογική του κατάσταση εκείνη την περίοδο, ζώντας σ' έναν εικονικό κόσμο, και συνεχίστηκαν με τις δηλώσεις του «Είμαστε δημοφιλέστεροι από τον Ιησού» και ανάγκασαν το συγκρότημα στην απόφαση να σταματήσει τις συναυλίες του, μετά την αντίδραση που προκάλεσαν στην Αμερική στους κύκλους της Κου Κλουξ Κλαν, μιας αντιδραστικής οργάνωσης, που ακόμα ήταν δυνατή, κυρίως στον αμερικάνικο Νότο.

Το 1967 και κάτω από την επίδραση του LSD, οι σουρεαλιστικοί στίχοι που έγραφε ο Lennon για το άλμπουμ Sgt. Peppers Lonely Hearts Club Band, έρχονταν σε αντίθεση με τα ερωτικά τραγούδια του Paul McCartney.

Ο σουρεαλισμός στους στίχους των τραγουδιών τους από τον Lennon συνεχίστηκε με το Magical Mystery Tour, που αν και ήταν αποτυχία ως φιλμ, έγινε πετυχημένο εμπορικά ως δίσκος χάρη σε τραγούδια όπως τα Fool On The Hill, Strawberry Fields Forever, Ι Am The Walrus, στα οποία απεικονίζεται η επιρροή του Lennon από τον Lewis Carroll και το βιβλίο του Through The Looking Glass.

Στην περίοδο 1968-69, μαζί με τη Yoko Ono κυκλοφορούν τρία άλμπουμ με πειραματική μουσική, Unfinished Music Νο. 1: Two Virgins, Unfinished Music Νο. 2: Life With The Lions και το Wedding Album.
Το 1969 κυκλοφορούν με τη Yoko το Live Peace In Toronto, με το όνομα Plastic Ono Band, και το τραγούδι Give Peace Α Chance, που εκφράζει την αντίθεση του Lennon για τον πόλεμο στο Βιετνάμ.

Τον Σεπτέμβριο του 1969 αποχωρεί από τους Beatles χωρίς να το αναγγείλει, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα στον McCartney να κυκλοφορήσει μερικούς μήνες αργότερα, το 1970, το πρώτο του προσωπικό άλμπουμ, αναγγέλλοντας παράλληλα τη διάλυση των Beatles.

Ο Lennon αργότερα θα δηλώσει ότι μετά τον θάνατο του μάνατζέρ τους Brian Epstein, ο έλεγχος του συγκροτήματος είχε όντως περιέλθει στον McCartney, αλλά ουσιαστικά το συγκρότημα είχε πάψει να υπάρχει και απλώς έκανε αδιάφορους κύκλους στο πουθενά.

Ακολούθησε το Imagine, που έγινε στη συνέχεια αντιπολεμικό σύνθημα, το Jealous Guy, που εξέφραζε την παραδοχή του για τον ζηλόφθονο χαρακτήρα του, και το Happy Xmas (War Is Over), του οποίου η μελωδία βασιζόταν σε παλαιότερο αμερικανικό τραγούδι και ήταν μία ακόμα προτροπή προς τον αμερικανό πρόεδρο Νίξον να σταματήσει τον πόλεμο στο Βιετνάμ.

Η υπόλοιπη δεκαετία του '70 μέχρι τη δολοφονία του τον Δεκέμβριο του 1980 πέρασε με την κυκλοφορία δίσκων που ικανοποιούσαν τις μουσικές ευαισθησίες του κατά καιρούς, χωρίς να έχουν τη μεθοδικότητα που είχαν οι κυκλοφορίες που έκανε ο Paul McCartney με τους Wings.

Ουσιαστικά ο μόνος δίσκος που κυκλοφόρησε ο Lennon μετά το Imagine, με την πρόθεση να γίνει επιτυχία, ήταν το Walls And Bridges, στο οποίο υπήρχε η συνεργασία του με τον Elton John στο Whatever Gets You Through The Night, την ίδια περίοδο συνεργάστηκαν με τον Elton και στη διασκευή τού Lucy In The Sky (With Diamonds).

Οι σχέσεις του με τη Yoko θα τον απασχολήσουν στη δεκαετία του '70 περισσότερο από τη μουσική του καριέρα και απλώς θα οδηγήσουν στο τελευταίο ουσιαστικά άλμπουμ του, που ήταν το Double Fantasy του 1980, ένα άλμπουμ που μας έδειχνε την προσπάθειά του να συμφιλιωθεί με το κατεστημένο σε κόντρα με τη μέχρι τότε σχεδόν επαναστατική πορεία του σε όλο το φάσμα της κοινωνικής του ζωής.

Δεν είναι εύκολο να συγκρίνει κανείς από μουσικής πλευράς τον John Lennon με τον Paul McCartney. Για όσους είναι φίλοι της μουσικής των Beatles, αυτό είναι αδύνατο, γιατί ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον.

Σίγουρα όμως ο Paul δεν ήταν επαναστάτης στην κοινωνική συμπεριφορά του, ακτιβιστής και δηλωμένος εχθρός του πολέμου χωρίς να σκέφτεται το κάθε κόστος που είχε στην καριέρα του, όπως ο John.

Η σοβαρότερη αντίδρασή του σε κοινωνικό επίπεδο ήταν το ότι είναι δηλωμένος χορτοφάγος και το επίτευγμά του, ότι κατάφερε να τον θέλουμε ακόμα και όταν έγινε 64 ετών όπως τραγουδούσε το 1967. Σε κάθε περίπτωση, οι δυο τους είναι η πιο πετυχημένη δυάδα συνθετών των τελευταίων 100 χρόνων.