Τραγούδια με χρόνια στην πλάτη τους...

• Από τον Κώστα Ζουγρή, Βιβλιοθήκη, Σάββατο 23 Οκτωβρίου 2010

Η διακυβέρνηση της χώρας μας μετά τη Μεταπολίτευση σίγουρα στο μέλλον θα αποτελέσει αντικείμενο ψυχανάλυσης, για διάφορους λόγους. Οσοι κατάφεραν να κατακτήσουν την εξουσία, χρησιμοποίησαν τα ίδια χιλιοειπωμένα τεχνάσματα, και τα κατάφεραν.

Δεν είμαι βέβαια ο κατάλληλος για να αναλύσω το πώς και γιατί, άλλωστε αυτό δεν είναι μόνον ελληνικό φαινόμενο, οι περισσότεροι κάτοικοι του πλανήτη μας είναι επιρρεπείς στο να πέφτουν θύματα των, συχνά ψευδών, υποσχέσεων των πολιτικών, οι οποίοι προσδοκούν να κατακτήσουν την εξουσία μέσω της νόμιμης εκλογικής διαδικασίας.

Φέτος όμως, στη χρόνια αδιαφορία της κρατικής μέριμνας για το δημογραφικό μας πρόβλημα και την πάγια τιμωρία όσων ακόμα τολμούν να κάνουν παιδιά, ήλθε να προστεθεί ο διωγμός των ηλικιωμένων, με μείωση των αποδοχών τών ήδη συνταξιούχων και επιμήκυνση της ηλικίας για να βγει κάποιος στη σύνταξη, γεγονός που μοιραία θα οδηγήσει πολλούς από τους νεαρούς ...των 60-85 ετών σε απόγνωση. Δεν αναφέρομαι σε μεγαλύτερες ηλικίες, γιατί σε αρκετές περιπτώσεις αυτοί ίσως υπάρχουν μόνο στα χαρτιά των συνταξιοδοτικών οργανισμών.

Ο διωγμός των ηλικιωμένων, που σε πολλές περιπτώσεις εργάστηκαν 40-50 χρόνια για να κατακτήσουν αυτό που τους στερεί η σημερινή κυβέρνηση, δηλαδή την ανταπόδοση των εισφορών που κατέβαλαν επί σειρά ετών, μέσω της σύνταξης, πέραν του ότι δεν είναι ηθικός, και ίσως και παράνομος, έγινε απλώς για να μην μπορούν διάφοροι να συνταξιοδοτούνται στα 40-50 τους χρόνια και παλαιότερα, σε διάφορους οργανισμούς, οι γυναίκες στα 35.

Είναι αυτονόητο ότι αυτοί που συμφώνησαν να παρθούν αυτά τα μέτρα, δεν περιμένουν να ζήσουν από τη σύνταξή τους. Για τους περισσότερους άλλωστε έχουν προνοήσει οι γονείς τους, οι θείοι τους, οι παππούδες τους και στη χειρότερη περίπτωση, οι παλαιοί συνάδελφοί τους, που ψήφισαν για τον δικό τους τρόπο συνταξιοδότησης.

Το μόνο θετικό είναι το ότι τα τραγούδια που έγραψαν διάφοροι συνθέτες, δεν χρειάστηκε να πάρουν άδεια από το ΔΝΤ και έτσι δισκογραφήθηκαν γραμμένα από συνθέτες που δεν έβλεπαν τους ηλικιωμένους σαν τον αδύναμο κρίκο.

Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου στο άλμπουμ του 2000 Βραχνός Προφήτης, σαν σύγχρονος προφήτης τραγουδούσε: Καλή γριά μου, γίνε, γίνε κοριτσάκι και στα αγριολίβαδα τρέξε να κρυφτείς.

Ηλιος πυρπολητής κι ανάλαφρο αεράκι μαζί σου παίζουν το παιχνίδι της ζωής.

Αλλιώς τα περιμέναμε κι αλλιώς μας ήρθαν, λένε αναστενάζοντας στον τόπο μου οι γριές.

Αρκετά νωρίτερα, το 1986, στην επιτυχία του Για το καλό μου, ο Γιάννης Μηλιώκας ήταν ακόμα πιο σαφής:

Είδα να κόβουν την μπουκιά για την μπουκιά μου, ρούχα να φτιάχνουν απ' τα ρούχα τα παλιά μου, για το καλό μου.

Είδα τη μάνα μου να κλαίει απελπισμένα, είδα το γέρο μου να φεύγει για τα ξένα, για το καλό μου.

Από τους πιο γνωστούς γέρους στο ελληνικό τραγούδι Ο γερο-νέγρο Τζιμ του Μάνου Λοΐζου, σε στίχους του Γιάννη Νεγροπόντη, από τα Νέγρικα του 1975, με ερμηνεύτρια τη Μαρία Φαραντούρη:

Ο γερο-νέγρο Τζιμ σ' ολόκληρο το Χάρλεμ, ε... γερο-νέγρο Τζιμ, κορνέτα δεύτερη δεν είχε σαν εσένα.

Το τραγούδι Δύο παλικάρια απ' τ' Αϊβαλί γράφτηκε το 1972 από τον Απόστολο Καλδάρα, σε στίχους του Πυθαγόρα, και χάρισε μία μεγάλη επιτυχία στη Χαρούλα Αλεξίου:

Δυο παλικάρια απ' τ' Αϊβαλί μπήκαν στο στέκι του Μπαλή και δεν αφήσανε γυαλί στο ράφι.

Για τη ζημιά στο μαγαζί δώσαν στον γέρο τον Μπαλή έναν τουρβά ασήμι και χρυσάφι.

Ο Παύλος Σιδηρόπουλος, το 1971, τραγουδούσε για τον Γερο-Μαθιό, ως μέλος του ντουέτου Δάμων και Φιντίας, μαζί με τον Παντελή Δελληγιαννίδη: Ξαπλώνει η νυχτιά μες στ' άγρια βουνά κι ο γερο-Μαθιός καπνίζει σκυφτός.

Κοιτάει γελαστός το λίγο του βιος κι αράζει απαλά σιμά στη φωτιά.
Με πλούσια μαλλιά και γένια μακριά ο γερο-Μαθιός μοιάζει άγιος σωστός.
Ψηλά στα βουνά πάν' χρόνια πολλά που ζει μοναχός αυτός κι ο Θεός.

Το 1918 έγραψε ο Αττίκ Τα καημένα τα νιάτα. Τότε, ο γέρος χαμογελούσε, έστω και μελαγχολικά, σήμερα, το χαμόγελο είναι σπάνιο στις μεγάλες ηλικίες.

Το 2000 ο Θάνος Ανεστόπουλος έγραφε για τα Διάφανα Κρίνα ένα ακόμα τραγούδι με ποιητικές προεκτάσεις, Γράψαμε τραγούδια που μιλούσαν για τη θλίψη ο τίτλος του και στον στίχο αναφέρει:

Ενας γέρος που μένει, μοναχός να προσμένει.
Σ' έναν θάνατο αργό, να φανεί δυνατός.

Ενας, ένας που φεύγει, τι 'ναι αυτό που απομένει;
Ενας άθλιος σκοπός, ένας γελοίος ρυθμός.

Ο Πυθαγόρας έγραψε στίχους για το Ετσι είν' η ζωή παππούλη, του Γιώργου Κατσαρού, με ερμηνευτή τον Γιάννη Καλατζή:

Ενας γέρος περπατάει πικραμένος και βαρύς και στον ώμο του κρατάει το φορτίο της ζωής.
Κάθε πόνος και φασούλι και γεμίζει το σακούλι και το φορτωνόμαστ' ούλοι, οι αφέντες και οι δούλοι, έτσι είν' η ζωή, παππούλη.

Στην ελληνική ποπ της δεκαετίας του '70 ξεχώρισαν Τα παραμύθια της γιαγιάς (1972) από τους Νοστράδαμος και το Η γιαγιά (1970) του Γιώργου Ρωμανού. Στην ίδια περίοδο, οι Poll τραγουδούσαν για το χάσμα των γενεών στον Γέρο.

Αυτοί που εμπνεύστηκαν τα νέα όρια ηλικίας στις συντάξεις, προφανώς θα είναι οπαδοί του Ζαμπέτα και θα ξεχωρίζουν τον Πενηντάρη:

Οταν έφτανες πενήντα την παλιά την εποχή σε φωνάζαν όλοι γέρο, άντε και καλή ψυχή. Τώρα όμως στα πενήντα είσαι άπιαστο πουλί, έχεις πείρα στην αγάπη, έχεις τέχνη στο φιλί.
Ο πενηντάρης, ο πενηντάρης είναι ένας νέος της εποχής κυκλοφοράει σαν εικοσάρης, κι είναι ωραίος σαν εραστής.

45 χρόνια πριν, ο Roger Daltrey με το συγκρότημα των Who τραγουδούσε το My Generation του Pete Townshend εκφράζοντας την ελπίδα να πεθάνει πριν γεράσει. Δύο χρόνια αργότερα, το 1967, στο άλμπουμ των Beatles Sgt. Peppers Lonely Hearts Club Band ο Paul McCartney εξέφραζε τον προβληματισμό του αν θα τον ήθελε η αγαπημένη του όταν θα έφτανε τα 64.

Αντιθέτως, ο Frank Sinatra από πολύ νωρίς είχε συμφιλιωθεί με τα γεράματα, σύμφωνα με τραγούδια όπως τα September Of My Years, It Was Α Very Good Year, How Old Am Ι?, Last Night When We Were Young και September Song, όλα από το άλμπουμ τού 1965, χρονιά που ο Frank γινόταν 50 ετών, September Of My Years.

Το συγκλονιστικό τραγούδι των Παλιών εραστών (La Chanson Des Vieux Amants) του Jacques Brel είναι από τα σημαντικότερα τραγούδια τού μεγάλου βέλγου ποιητή και συνθέτη.

Ο Neil Young από νωρίς έκανε συστάσεις σε μικρούς και μεγάλους μέσα από τραγούδια του, όπως το Old Man.

Αλλα τραγούδια σχετικά με το θέμα: Old And Wise-Alan Parsons Project, Help The Aged-Pulp, Touch Of Grey-Grateful Dead και βέβαια το Τοο Old Το Rock Ν Roll, Τοο Young Το Die των Jethro Tull, που έγινε και στα ελληνικά με τον Διονύση Σαββόπουλο, με τίτλο Γέρος για ροκ, νέος για θάνατο.

Ελάχιστοι είναι οι καλλιτέχνες που τραγούδησαν ότι θέλουν να μεγαλώσουν, από τις λίγες εξαιρέσεις, οι Beach Boys με τα When Ι Grow Up (Το Be Α Man) και Wouldn't Be Nice.

Ο Tom Waits, από την άλλη πλευρά, είναι ξεκάθαρος, Ι Don't Wanna Grow Up· λογικό βέβαια για όποιον ζει στην Ελλάδα, όπου οι ηλικιωμένοι είναι σχεδόν καταδικασμένοι.