Ο Λευτέρης, ως άλλος Σολομών, βρήκε λύση

• Το αρχαιότατο, ερωτικό ποίημα «Ασμα Ασμάτων» με την καίρια και τρυφερή του απόδοση στα νεοελληνικά από τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, είχε γνωρίσει κατά καιρούς διαφορετικές απόπειρες μελοποίησης, πάντα, όμως, αποσπασματικά.

Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος πλαισιωμένος από τη Ράια Μουζενίδου (όρθια αριστερά), τον συνθέτη Μάριο Στρόφαλη και την ηθοποιό και τραγουδίστρια Μαρούσκα Παναγιωτοπούλου

Από το 1985, όταν ο Παπαδόπουλος το είχε μεταφράσει για την παράσταση της Ειρήνης Παπά που, με τη σκηνοθεσία του Ανδρέα Βουτσινά και τη μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου είχε ενθουσιάσει το ιταλικό κοινό στο ιστορικό θέατρο «Φενίτσε» της Βενετίας, ποτέ μέχρι σήμερα δεν υπήρξε μια ολοκληρωμένη και ενιαία μελοποίηση.

Την επιχείρησε ο Μάριος Στρόφαλης για τη μουσική παράσταση που σκηνοθέτησε η Ράια Μουζενίδου στο «Δίπυλον». Και χθες κυκλοφόρησε (από τη Legend) και ο δίσκος με τα 27 τραγούδια, που ηχογραφήθηκαν ζωντανά στο θέατρο και ερμηνεύουν οι τρεις νέοι πρωταγωνιστές της παράστασης, Μαρούσκα Παναγιωτοπούλου, Αντονι Μπερκ και Αναστασία Μολυβδά.

Με μουσική ευαισθησία που, παραπέμποντας άλλοτε σε πιο δυτικότροπες μελωδικές γραμμές και άλλοτε σε λαϊκές μνήμες, συναντά την ερωτική τρυφερότητα των ποιημάτων, ο Στρόφαλης χρειάστηκε τρεις μήνες και τη συνδρομή του κουαρτέτου του (Β. Βεργωτής-ακορντεόν, Λ.Κοκολάνης-βιολί, Αλ. Στούνι-βιολί, Φ. Νικολοπούλου-βιολοντσέλο) για να ολοκληρώσει το έργο που του ανέθεσε ο ίδιος ο Λευτέρης Παπαδόπουλος. Ο τελευταίος, αναζητώντας τον κατάλληλο μελωδό γι' αυτά τα πολύ ιδιαίτερα ποιήματα, είχε ακούσει από διάφορες πλευρές γι' αυτόν τον «νεαρό συνθέτη, που αποδείχτηκε ένας από τους πιο ταλαντούχους νέους δημιουργούς». Ετσι ξεκίνησε το καινούργιο ταξίδι του ποιήματος...

Το «Ασμα Ασμάτων» γράφτηκε στα εβραϊκά μερικές εκατοντάδες χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού. Κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα ποιος ήταν ο δημιουργός του, αν και η εκδοχή που επικρατεί, το αποδίδει στον βασιλιά Σολομώντα. Για να μη χαθεί, οι Εβραίοι το ενέταξαν στην Παλαιά Διαθήκη και από 'κει το ανέσυραν Ιουδαίοι ελληνιστές και το μετάφρασαν γύρω στο 96 π.Χ. στα ελληνικά και στα λατινικά. Ακολούθησε η μετάφραση του βυζαντινού λόγιου Μιχαήλ Ψελλού (1018-1096). Στα νεότερα χρόνια μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Στη νεότερη ελληνική αποδόθηκε από τους Κ. Φριλίγγο, Γ. Ελιγιά, Ολ. Περάνθη και βέβαια από τον Γιώργο Σεφέρη (εκδόσεις «Ικαρος»).

Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος στη δική του απόδοση θέλησε να δώσει έμφαση στον ερωτισμό του ποιήματος. Πιο άμεση, λαϊκή και απέραντα ερωτική, η μετάφραση κυκλοφόρησε το 1994 από τον «Καστανιώτη» με την εικονογράφηση του Αλέκου Φασιανού, κάνοντας πλήθος επανεκδόσεων. «Εγώ ζητούσα να βρω τον άνθρωπο που θα μπορούσε να το μελοποιήσει έτσι ώστε το έργο να φτάσει τραγουδιστικά στον κόσμο», εξήγησε χθες ο Λ. Παπαδόπουλος. Κι αυτό βρήκε στον Στρόφαλη.

Ο Μάριος Στρόφαλης, δοκιμασμένος μουσικά, κυρίως στο θέατρο, είχε έρθει ξανά σε επαφή με το «Ασμα Ασμάτων» όταν από το Εθνικό Θέατρο του είχαν ζητήσει να το μελοποιήσει στην απόδοση του Σεφέρη. Αλλά εκεί «τα πράγματα ήταν τόσο ακαδημαϊκά, που δεν μπορούσα να σκεφτώ πώς αυτό μπορεί να γίνει τραγούδι». Τα κατάφερε με την απόδοση του Παπαδόπουλου και χθες ευχαρίστησε «τον Θεό-"πρόεδρο" όχι μόνο γιατί μου εμπιστεύτηκε το ποίημα αλλά και γιατί μου επιτρέπει να τον συναναστρέφομαι».

Εργο που ανταποκρίνεται πλήρως στα «ωραία που σκεφτόμουν ότι μπορούμε να κάνουμε όταν πρωτοέφτιαξα το "Δίπυλο"», χαρακτήρισε τη μελοποίηση η Ράια Μουζενίδου. Συνέστησε τη μοναχική ακρόαση διότι έτσι, η ίδια τουλάχιστον, απολαμβάνει όλες τις εικόνες και τα χρώματα της μουσικής προσέγγισης.

Η Μαρούσκα Παναγιωτοπούλου και η Αναστασία Μολυβδά ερμήνευσαν χθες μερικά τραγούδια με τον συνθέτη στο πιάνο. Εκλεισαν την παρουσίαση με το «ωραιότερο ερωτικό ποίημα όλων των εποχών» να δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό του με δύο γυναικείες φωνές που υπενθύμιζαν ότι «Είν' δυνατή σα θάνατος η αγάπη».

• ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ, Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2009