ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΚΡΑΟΥΝΑΚΗΣ : «Θεωρώ άχρηστο το υπουργείο Πολιτισμού»

• Ο γνωστός συνθέτης κάνει τον απολογισμό του καθώς μαζί με την ομάδα του Σπείρα Σπείρα συμπληρώνουν εφέτος δέκα χρόνια δημιουργικής πορείας

• συνεντευξη στον ΓΙΩΡΓΟ ΣΚΙΝΤΣΑ | ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 1 Νοεμβρίου 2009

«Αναρχοαυτόνομη» ομάδα της οποίας ο «αρχηγός» αμείβεται ως μισθωτός υπάλληλος, έχει μόνιμο στέκι και επιχειρεί να συνδυάσει στις παραστάσεις τη μουσική με το τραγούδι και τον λόγο. Ο Σταμάτης Κραουνάκης και η ομάδα του Σπείρα Σπείρα συμπληρώνουν εφέτος δέκα χρόνια δημιουργικής πορείας, τα οποία γιορτάζουν στο γνωστό τους στέκι, στην Αθηναΐδα, με την παράσταση «Festivalium» η οποία θα μπορούσε να είχε τον υπότιτλο «φθίνουσα πορεία Καραμανλή, τα χρόνια της φτώχειας», όπως σημειώνεται άλλωστε και στο πρόγραμμα. Ο ίδιος πάντως τη χαρακτηρίζει«σαν γλέντι σε φτωχογειτονιά. Σαν να αποφάσισαν οι άνθρωποι να βγουν από τα σπίτια τους, να φορέσουν τα καλά τους και να γλεντήσουν μαζί μας».

Κεράκια σε τούρτα δεν ξέρουμε αν σβήνει σε κάθε παράσταση, αλλά αυτό που γίνεται άμεσα κατανοητό από τη συνέντευξή του είναι ότι νιώθει υπερήφανος για τα παιδιά της ομάδας, χωρίς όμως κατ΄ ανάγκη να θεωρεί εαυτόν αυταρχικό πατέρα. «Αυτό που έκανε η ομάδα όλα αυτά τα χρόνια είναι να δημιουργήσει έναν πυρήνα, καλλιτεχνικό αλλά αυτοδιαχειριζόμενο, και να καταφέρει να επιβιώσει. “Ξεψάρωσε” το αίσθημα ότι μια ομάδα μπορεί να επιβιώσει χωρίς επιχειρηματία. Οι επιχειρηματίεςμάλισταμας ακολούθησαν. “Διέταξαν” να γίνουν αντίστοιχες ομάδες. Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Προ Σπείρας δεν υπήρχε μουσικό θέατρο. Δεν υπήρχαν καν τα Δευτερότριτα. Το κοινό πειθάρχησε ακόμη και στην ώρα έναρξης των παραστάσεών μας, που ήταν πιο νωρίς. Τα ωράρια των καλλιτεχνών έγιναν πιο ανθρώπινα». Συνήθως όταν συμπληρώνεται μια δεκαετία από ένα γεγονός έρχεται ένας πρώτος απολογισμός. Ερχονται οι αναμνήσεις και κυρίως η αποτίμηση: «Στην πραγματικότητα δεν είχα καμιά διάθεση να φτιάξω μια ομάδα η οποία να με ακολουθεί. Αυτό έγινε σχεδόν στιγμιαία εξ ανάγκης. Αποτέλεσε και αποτελεί δικιά μου ανάγκη απόσπασης από το δεδομένο μουκαι ανάγκη των παιδιών να τους εμπιστευτεί κάποιος. Η ανάγκη είναι μεγάλη δασκάλα. Και αυστηρή. Τα παιδιά ήταν αυτά που αποφάσισαν να παραμείνουν ενωμένα και να χρησιμοποιήσουν τη συμμετοχή τους στις παραστάσεις ως επάγγελμα. Και έτσι τους βρήκα τη δικηγόρο μου για να κάνουν την εταιρεία Σπείρα Σπείρα. Εγώ δεν ανήκω στην εταιρεία. Είμαι ο καλλιτεχνικός διευθυντής της και μισθωτός από τη Σπείρα».

- Ποιος κάνει τελικά κουμάντο;

«Το όλο “σύστημα” ελέγχεται από τα παιδιά. Τα παιδιά ελέγχουν απολύτως το οικονομικό κοντρόλ της ομάδας. Δεν θα ήθελα να έχω εγώ αυτή τη σχέση. Οτι δηλαδή εγώ “εκμεταλλεύομαι” τα παιδιά».

- Θα συνεχίσει η Σπείρα να υπάρχει;

«Δεν με τρομάζει το τέλος (σ.σ.: της ομάδας). Πρέπει να μένουμε κάπου επειδή μας αρέσει. Και αυτή τη στιγμή που μιλάμε από τον τρόπο που μπαίνουμε στην παράσταση εγώ είμαι ευτυχισμένος. Νιώθω ότι με τα παιδιά έχουμε μεγάλη ελευθερία πάνω στη σκηνή, συνεννοούμαστε με την ανάσα πλέον, με τα μάτια. Υπάρχει αυτή η ευτυχία της συνωμοσίας πάνω στο αποτέλεσμα».

- Μήπως, όπως και να ΄χει, πρέπει να κλείσει αυτός ο κύκλος;

«Γιατί να κλείσει αν έχει να πει πράγματα; Η Μάρθα Βούρτση μού είχε πει προσφάτως το εξής: “Φίλε, έχεις κάνει στρατό...”. Τι σημαίνει αυτό; Μια έτοιμη ομάδα να αντιμετωπίσει το οτιδήποτε».

- Δηλαδή εσείς είστε ο στρατηγός. Αρα δεν υπάρχει «αναρχοαυτόνομη ομάδα».

«Εχω μόνο τις υποχρεώσεις του στρατηγού. Διότι εγώ θα ξυπνήσω το πρωί και θα κινήσω όλες τις καταστάσεις για είναι τα πάντα έτοιμα. Εχουμε έρθει πλέον όλοι πολύ κοντά ».

- Υπάρχει σήμερα χώρος για να παρουσιάσετε κάτι άλλο; Κάτι έξω από τη Σπείρα;

«Οχι, δεν με ενδιαφέρει να δουλέψω σε μια μουσική σκηνή ή σε ανάλογο μέρος. Με ενδιαφέρει να έρθουν να δουλέψουν οι άλλοι μαζί μου. Και φυσικά δεν με ενδιαφέρει μια συνεργασία με γκραν φιρμ. Να έρθουν αυτοί να συνεργαστούν με τις συνθήκες που δουλεύουμε εμείς. Δεν μπορώ να παίξω με τον νόμο της πιάτσας».

- Δηλαδή;

«Δεν θέλω ένα περιβάλλονόπου τα καμαρίνια που έχουν οι γκραν φιρμ είναι πιο μεγάλα από τη σκηνή. Είναι ένα περιβάλλον αντικαλλιτεχνικό. Είναι κάτι ξαδέρφες κομμώτριες που παρατρέχουν,είναι κάτι συγγενείς που κάνουν τους μάνατζερ. Είναι μια τραγωδία το τι συμβαίνει γύρω γύρω. Αυτό είναι ένα περιβάλλον αντικαλλιτεχνικό. Φεύγει ο καλλιτέχνης από τον στόχο. Εχει επαγγελματικοποιηθεί ένας περίγυρος και είναι μεγάλη καταστροφή. Παλιά δεν τα είχαμε αυτά».

- Ποιος είναι ο στόχος σας;

«Είμαι πολύ κοντά αυτή τη στιγμή στα...τελικά μου. Το μουσικό θέατρο- πάντοτε αυτό γούσταρα- με ενδιέφερε πάντα περισσότερο από το τραγούδι. Στην ουσία σκηνοθετώ τον λόγο. Αυτή είναι η ουσία.Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να μπορεί το κοινό να ακούσει τον λόγο τραγουδισμένο ή μη και να του εντυπωθεί, από τον τρόπο που θα γίνει. Με τη διαφορά ότι και το μουσικό θέατρο χρειάζεται τα τοπ χιτ του.Αν δεν έχεις τοπ χιτ δεν δουλεύει τίποτα. Και εγώ είχα να πατήσω σε ένα ακλόνητο δικό μου ρεπερτόριο. Αλλά δεν επαναπαυτήκαμε. Πήραμε κομμάτια άλλων δημιουργών, κομμάτια από μιούζικαλ. Κοίταζα προ ημερών και... ανακάλυψα ότι το ρεπερτόριο της μελέτης μας είναι 500 τραγούδια».

- Είναι φορές που δίνετε την αίσθηση ότι έχετε περιχαρακωθεί πίσω από τη Σπείρα;

«Ακουσε να δεις. Αυτό το λένε εκείνοι που δεν μπορούν να με έχουν εύκολα. Από αυτούς που δεν με έχουν εύκολο να με αγοράσουν, από όλους αυτούς που αν δεν είχα το καταφύγιό μουθα με αγόραζαν λίγο πιο εύκολα απ΄ ό,τι το κάνουν τώρα».

- Από τον Λαζόπουλο στη Νόνικα Γαληνέα και πάντοτε «αγκαλιά» με τη Σπείρα.Μήπως τελικά αυτές οι συνεργασίες σας αποτελούν την πιο «εμπορική» εκδοχή σας και η Σπείρα την πιο εναλλακτική;

«Θα σου φανεί παράξενο, αλλά τελικά για μένα όλα είναι Σπείρα. Δεν τα διαχωρίζω. Απλά με τη Σπείρα έχω πάντα περισσότερο χρόνο!».

- Παρακολουθείτε την τρέχουσα μουσική πραγματικότητα; Ποια είναι η γνώμη σας;

«Ούτε κάτι μου λένε αυτά που ακούω ούτε με ερεθίζει κάτι ιδιαιτέρως. Εχει πολύ καιρό να με γοητεύσει κάτι, να με μαγέψει και να με οδηγήσει στην αγορά του».

- Γιατί συμβαίνει αυτό;

«Εχουν κλειστεί οι δημιουργοί στα κελιά τους. Εχει σταματήσει να υπάρχει η κοινωνική ανάγκη που να γεννάει το “τραγουδάμε μαζί”. Νιώθω ότι όλα έκλεισαν, δεν βάζει κανείς κόπο. Η τελευταία μεγάλη γενιά του τραγουδιού που πενηνταρίζει πέρασε φάση μεγάλη επιτυχίας. Θεωρώ όμως ότι αντί να προτιμήσει να παλέψει για το τραγούδι, πάλεψε εναγωνίως για την προσωπική της περιουσία. Και νιώθω ότι πήγαν όλοι να πάρουν διαμερίσματα ρετιρέ δίπλα στο Μαξίμου, χωρίς κανείς όμως να πάρει την απόφαση να μπει στο...παλάτι».

- Και αυτοί που μπαίνουν στο...παλάτι τι έχουν καταφέρει;

«Το θεσμικό δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Και θεωρώ άχρηστο το υπουργείο Πολιτισμού. Και απ΄ ό,τι καταλαβαίνω ο Παπανδρέου πάει να το συνενώσει με το Τουρισμού, που είναι και το πιο λογικό. Διότι το ΥΠΠΟ έχει καταντήσει να είναι τα τελευταία χρόνιαη χρηματοδότηση ενός επαίτη καλλιτέχνη που θέλει 30.000-40.000 ευρώ τον χρόνο για να κάνει την τέχνη του. Μη σώσει και τα πάρει».

- Σκληρό ακούγεται...

«Μη σώσει και τα πάρει. Να πάει να κάνει κάτι που θα έρθει ο κόσμος να τον δει,άρα και να του δώσει αυτά τα ευρώ που ζητάει. Με το εισιτήριο. Δεν έχω δει- και τα λεφτά που έχουν δοθεί για αυτά τα μεγάλα δημιουργήματα- κάτι μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια, από το πρώτο ΠαΣοΚ των ΔΗΠΕΘΕ ως τώρα,που να άφησε κάτι στον Πολιτισμό. Δεν είδα “Αξιον εστί”, δεν είδα “Ορνιθες”. Εχω βαρεθεί να βλέπω αντίγραφα των ξένων αναζητήσεων. Τα οποία επιχορηγούνται. Γιατί; Ελάχιστα από αυτά βγήκαν στο εξωτερικό και πήραμε μπράβο. Εγώ αν ήμουν ΥΠΠΟ θα έπαιρνα ποσοστό από τις παραστάσεις που θα επιχορηγούσα. Θα ήθελα να έχω μερίδιο από το κέρδος».

- Ποια θα ήταν η μουσική παράσταση των ονείρων σας που θα θέλατε να σκηνοθετήσετε;

«Αυτό δεν θα το αποκαλύψω...». Το «Festivalium» παρουσιάζεται στη μουσική σκηνή Αθηναΐς (Καστοριάς 34-36, Βοτανικός, τηλ. 210 3480.080), Τετάρτη (20.30), Παρασκευή, Σάββατο (21.30) και Κυριακή 20.30.