Η εμπειρία της μουσικής σε μια αθηναϊκή εκκλησία

Του Νικου Bατοπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 04/11/2009

ΣΥΝΑΥΛΙΑ. Παρατηρούσα την αγγλικανική εκκλησία του Αγίου Παύλου, στη Φιλελλήνων, λίγο πριν αρχίσει η συναυλία του περασμένου Σαββάτου. Μία χούφτα Αθηναίοι και λίγοι ξένοι είχαμε μαζευτεί, εκείνη την πρώτη κρύα βραδιά της σεζόν, για μία ξεχωριστή μουσική εμπειρία.

Ο Αγιος Παύλος, σαν βικτωριανό παρεκκλήσι στην αγγλική επαρχία, από τους παλιούς ναούς της πρωτεύουσας, χτισμένος επί Οθωνος, ήταν απέριττος και υπέροχα αξιοπρεπής μέσ’ την αθηναϊκή νύχτα, και περίμενε να υποδεχθεί τέσσερις άξιους μουσικούς που θα μας μυούσαν σε ήχους της Παλαιάς Μουσικής. Στα στασίδια του ναού, χωρίς να το καταλάβουμε, συνωστισμός. Βγήκαν μερικές πρόσθετες καρέκλες. Σιγή. Τα vitraux ήταν σκοτεινά, αλλά η ατμόσφαιρα υποβλητική.

Ο Δημήτρης Κούντουρας, ένας από τους πιο άξιους μουσικούς μας και ερευνητές της Παλαιάς Μουσικής, που ζει και διδάσκει στη Βιέννη, ανέλαβε και τον ρόλο του εισηγητή των υπέροχων συνθέσεων, όλες κοσμικές από τον όψιμο Μεσαίωνα, θαυμαστά ερμηνευμένες από τους τέσσερις μουσικούς.

Η σοπράνο Φαίη Αντωνέλου, που ζει στη Στουτγάρδη, ζέστανε τον χώρο με την εξαιρετική παρουσία της και συνόδευσε τις συνθέσεις που ερμήνευσαν ο Δημήτρης Κούντουρας (φλάουτο με ράμφος και διεύθυνση), Θύμιος Ατζακάς (ούτι) και Ανδρέας Λινός (βιέλα). Εκείνο που φάνηκε ότι ενθουσίασε το κοινό ήταν η εμπειρία να συμμετέχει σε μια δημόσια εκδήλωση που είχε ουσία, μελέτη, σεβασμό, χαμηλούς τόνους και ήθος. Πόσο συχνά έχουμε αυτή τη δυνατότητα στην Αθήνα;

Και έπειτα είναι η μουσική. Στην έλλειψη ποικιλίας μουσικών ακουσμάτων, η δυνατότητα να ακούσεις ζωντανά μουσική του ευρωπαϊκού Μεσαίωνα σε έναν ιστορικό και πνευματικό χώρο της Αθήνας του 19ου αιώνα, είναι μια ευκαιρία μουσικής διαπαιδαγώγησης. Υπήρχε αυτό το στοιχείο στη συναυλία, καθώς ο Δημήτρης Κούντουρας μας μιλούσε, σύντομα αλλά όσο χρειαζόταν, για τους μεγάλους συνθέτες - ποιητές του 14ου αιώνα. Τον Guillaume de Machaut (1300 - 1370) ή τον Francesco Landini (1325 - 1397), των οποίων τις υπέροχες μουσικές ακούσαμε συνοδεία παλαιών οργάνων και της καθαρής, βαθιάς φωνής της Φανής Αντωνέλου. Ηταν μια ήσυχη, γλυκιά απόλαυση να ακούει κανείς αυτές τις μεσογειακές μουσικές (με υπόγεια κανάλια με ελληνικούς, έντεχνους ήχους) από τέτοιους μουσικούς αφοσιωμένους στη μελέτη και την ποιότητα. Αλλά και τα σεφαραδίτικα τραγούδια, με τα οποία έκλεισε η βραδιά ήταν σαν μια περιδιάβαση στη Λεκάνη της Μεσογείου.

Ο Δημήτρης Κούντουρας έχει ιδρύσει (μαζί με τον Μάρκελλο Χρυσικόπουλο) το σύνολο Παλαιάς Μουσικής Ex Silentio και ήταν αυτή η παρουσία τους στον Αγιο Παύλο, που έφερε στην Αθήνα λίγο από την ποικιλία των ακουσμάτων που ακούγονται σε πλήθος χώρων σε όλη την Ευρώπη. Και στις εκκλησίες, βεβαίως. Στην Αθήνα, όμως, είναι σπάνιο.