Μια ζωή γεμάτη λέξεις

[...] Λίγο πριν από αυτήν τη μεγάλη γιορτή του τραγουδιού και του Λευτέρη, συναντηθήκαμε σπίτι του, δίπλα στην Ακρόπολη, και καθίσαμε να κουβεντιάσουμε στο μπαλκόνι του. Με έβαλε να κάτσω στην πολυθρόνα που αντίκριζε το θαύμα του Παρθενώνα την ώρα του δειλινού και σκεφτόμουνα πόσα υπέροχα δειλινά είχε ο ίδιος αποτυπώσει στους στίχους του. «Τι υπέροχη θέση!», του είπα για να μου απαντήσει: «Πολιτισμός θα πει πως όταν έρχεται κάποιος επισκέπτης στο σπίτι σου κι έχει ήλιο, τον βάζεις κάτω από την κληματαριά να μην τον χτυπάει το φως στα μάτια. Τον βάζεις στη σκιά. Αυτό είναι πολιτισμός. Δεν είναι η λογοτεχνία και οι Καλές Τέχνες, εκτός κι αν αυτά όλα σου μαθαίνουν να βάζεις τον επισκέπτη σου να κάθεται στην καλή καρέκλα».

Αν είναι έτσι, τότε σίγουρα οι στίχοι του Λευτέρη Παπαδόπουλου, μέσα στον χρόνο, έμαθαν σε πολλούς να βάζουν τους φίλους στην καλή καρέκλα, να ερωτεύονται χωρίς αναστολές, να θυμούνται, να θυμώνουν, να κρατούν τρυφερά στα χέρια αξίες και όνειρα.

Μια αφιερωματική συναυλία τι μπορεί να σημαίνει για έναν δημιουργό, όπως εσύ, που έχεις χορτάσει την αγάπη, την ανταπόκριση, τη δόξα, την αναγνώριση;

Αυτή είναι μια συναυλία που διαφέρει γιατί την οργανώνει η ΕΣΗΕΑ (σ.σ. Ενωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών) με το Υπουργείο Πολιτισμού και τον Δήμο της Αθήνας για τα πενήντα μου χρόνια στη δημοσιογραφία και τα πενήντα χρόνια στο τραγούδι, στα οποία συνεχίζω. Την πρωτοβουλία είχε ο Γιώργος Λιάνης, παλιός συνάδελφος, βουλευτής, υπουργός και έγινε αμέσως αποδεκτή από τους πάντες. Είναι μια συναυλία που μου δίνει μεγάλη συγκίνηση, διότι πιστεύω ότι αν κάποιος έχει τόση δα αξία ?μια μπουκιά αξία? καλό είναι να τη γεύεται ενόσω ζει. Τι να τα κάνεις τα αγάλματα εκ των υστέρων; Ενα κομμάτι, μάλιστα, από τα έσοδα θα διατεθεί για την αναδάσωση της Πάρνηθας γιατί με ματώνει το οικολογικό πρόβλημα.

Και, βέβαια, πού αλλού να χωρέσει μια τέτοια συναυλία παρά στο Ολυμπιακό Στάδιο...

Θέλω να σου πω κάτι που δεν το έχω πει ποτέ άλλοτε. Δεν έχουμε χώρους για μαζικές συναυλίες. Σκέψου ότι το κόστος αυτής της συναυλίας είναι ένα εκατομμύριο διακόσιες χιλιάδες ευρώ! Φαντάσου! Από πού θα μαζευτούν αυτά τα λεφτά όταν, μάλιστα, θέλεις να κάνεις μια συναυλία προσιτή στον κόσμο; Και να σκεφτείς ότι όλοι οι τραγουδιστές έρχονται δωρεάν για να ερμηνεύσουν τραγούδια που και οι ίδιοι αγαπούν. Μάλιστα, θέλησαν τόσοι πολλοί να συμμετάσχουν που αναγκάστηκα κάποιους να τους αποκλείσω για τεχνικούς λόγους. Για να μην υπερβούμε και τον χρόνο υπερβολικά. Κάποιοι έμειναν με το παράπονο, όμως...

Τι θα ακούσουμε;

Θα τραγουδηθούν τα πιο γνωστά και τα πιο αγαπημένα -δικά μου και των τραγουδιστών- τραγούδια. Και τι τραγουδιστές: Χάρις Αλεξίου, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Μελίνα Ασλανίδου, Γλυκερία, Γιάννης Κούτρας, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Δημήτρης Μητροπάνος, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, Γιάννης Πάριος, Αλκηστις Πρωτοψάλτη, Αντώνης Ρέμος, Διονύσης Σαββόπουλος, Πασχάλης Τερζής, Τάνια Τσανακλίδου, Μιχάλης Χατζηγιάννης. Τελικά διαλέξαμε 55 τραγούδια και ο καθένας θα πει τέσσερα! Η ορχήστρα, που θα διευθύνει ο Γιώργος Ανδρέου, αποτελείται από τους καλύτερους μουσικούς. Πέρα, δε, από τους τραγουδιστές, στη σκηνή θα ανέβουν και θα παίξουν ο Μίμης Πλέσσας, ο Στέφανος Κορκολής, ο Γιάννης Σπανός, ο μεγαλύτερος λαϊκός συνθέτης Χρήστος Νικολόπουλος και άλλοι. Θα υπάρξει και μια χορωδία από παιδιά των περιοχών που κάηκαν αυτές τις ημέρες. Πρόκειται για συναυλία και παράσταση ταυτόχρονα, ένα υπερθέαμα με οπτικό υλικό σε video wall, του οποίου τη σκηνοθεσία έχει αναλάβει η Ράια Μουζενίδου και την τηλεσκηνοθεσία ο Βασίλης Θωμόπουλος. Την επιμέλεια της καλλιτεχνικής όψης έχει αναλάβει ο Αλέκος Φασιανός, ο οποίος μάλιστα κάποια στιγμή θα βγάλει στο στάδιο 100 ποδηλάτες (όπως αυτοί στους πίνακες του) με φουλάρια.

Τόσα χρόνια, έχεις καλύψει χιλιόμετρα τραγουδιών -γύρω στα 1.200 τραγούδια! Σε αυτήν τη διαδρομή έχεις πει ή σκεφτεί ποτέ ότι οι στίχοι σου... κακοπέσανε ή ότι ήταν οι στίχοι σου που έσωσαν ένα τραγούδι ή κάτι παρόμοιο;

Πολλές φορές. Και μπορώ να σου πω ότι έχω περάσει και πολύ δυσάρεστα βλέποντας ότι κάποιοι στίχοι χαραμίστηκαν από μια κακή μουσική ή από κάποια μέτρια ερμηνεία. Γιατί το τραγούδι δεν γράφεται από δύο? γράφεται από τρεις: Τον μουσικό, τον στιχουργό και τον ερμηνευτή! Μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν τραγούδια τρίτης κατηγορίας τα οποία ανέδειξε ο μέγας Καζαντζίδης. Και για να είμαι απολύτως ακριβής, υπάρχει και τέταρτος στη δημιουργία ενός τραγουδιού: Η συγκυρία! Αν έγραφα το τραγούδι «Απονη Ζωή», που το ’63 έκανε πάταγο, σήμερα δεν θα το τραγούδαγε κανείς.

Υπάρχουν τραγούδια που για σένα αξίζανε καλύτερη μοίρα και αδικήθηκαν;

Σίγουρα, και, μάλιστα, για πολλά από αυτά φταίω κι εγώ. Κοίτα, εγώ γράφω στίχους για τραγούδι, δεν γράφω ποίηση. Πρόκειται για μια άλλη τέχνη. Στην ποίηση μπορείς να γράψεις ό,τι θέλεις. Στον στίχο πρέπει να είσαι κατανοητός, άμεσος, τετράγωνος και ευθύβολος. Το τραγούδι έχει χρόνο, διάρκεια και συνδέεται με τη μουσική. Για κάποια, λοιπόν, τραγούδια που δεν είχαν την ανταπόκριση που περίμενα φταίω κι εγώ. Αλλά τι να κάνω; Οταν είσαι 27 χρονών παιδί και όλα τα ραδιόφωνα μεταδίδουν τα τραγούδια σου και δεν έχεις το έρμα που απαιτείται -γιατί με τον καιρό κερδίζουμε εμπειρίες- εύκολα την... ψωνίζεις! Και τότε γίνεσαι... φιλολό! Κι όταν, όπως εγώ, έχεις σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο κι έχεις διαβάσει καντάρια βιβλία, θέλεις κάποια στιγμή να γράψεις και τραγούδια «άλλου επιπέδου». Ομως, αυτά δεν είναι τα καλά τραγούδια. Τα καλά τραγούδια είναι αυτά της ψυχής με την ψυχή. Κάποιες φορές, λοιπόν, έβαλα περισσότερη φιλολογία απ’ ό,τι χρειάζεται ένα τραγούδι. Και, βέβαια, υπάρχουν και οι περιπτώσεις να φταίει η μουσική ή να φταίει ο τραγουδιστής... Ή, πάλι, να φταίει η συγκυρία.

Πώς αντιδράς σε όσους, στην προσπάθεια τους να σε «ανεβάσουν», να σε «ανυψώσουν», σε αποκαλούν ποιητή και όχι στιχουργό;

Διαφωνώ τελείως. Υπάρχουν χιλιάδες ποιητές. Οποιος θέλει γράφει και τυπώνει ένα βιβλίο και αυτοαποκαλείται ποιητής. Υπάρχουν στιχουργοί που είναι εξαιρετικοί ποιητές, αλλά βλέπεις μόνον στην Ελλάδα, που διακρίνεται από σνομπισμό και γελοιότητα, βάζουν τους ανθρώπους σε κουτάκια. Η ποίηση και η στιχουργική είναι δύο διαφορετικές δουλειές. Αυτό δεν σημαίνει ότι η μία είναι καλύτερη από την άλλη. Με αποκαλούν ποιητή επειδή νομίζουν ότι με... προβιβάζουν! Διαμαρτύρομαι γι’ αυτό. Αλλωστε το σημαντικότερο επίτευγμα της ελληνικής λογοτεχνίας είναι το δημοτικό τραγούδι. Ολα στηρίζονται σε αυτό. Είναι το πιο ισχυρό όπλο μας. Ο Εζρα Πάουντ έλεγε: «Μακάρι να είχα τη δύναμη να γράφω τόσο δυνατά όσο δυνατό είναι ένα τραγούδι».

50 χρόνια τραγούδι και πενήντα χρόνια δημοσιογραφία. Θα μπορούσες να διαλέξεις ανάμεσα στα δύο αν έπρεπε;

Εγώ είμαι δημοσιογράφος. Ορθά κοφτά! Το τραγούδι είναι μεράκι. Διαλέγω τη δημοσιογραφία.

Γιατί;

Με τη δημοσιογραφία βγάζεις από τη φυλακή έναν άνθρωπο που είναι άδικα καταδικασμένος. Σώζεις μια γυναίκα που ξενοπλένει και την κυνηγάνε για χρέη. Βρίσκεις δουλειά σε έναν άνεργο. Υπερασπίζεσαι κάποιον ή κάποιους που έχουν την ανάγκη σου. Το τραγούδι λειτουργεί με ιαματικό τρόπο αλλά όχι άμεσα. Σε βοηθάει συν τω χρόνω να καταλάβεις το πρόβλημα. Είναι βραδύκαυστο, βέβαια, και μένει σε όλη σου τη ζωή. Το δημοσίευμα της εφημερίδας μπορεί να χάνεται την επομένη, αλλά παράγει το αποτέλεσμα τώρα.

Διάλεξε ένα τραγούδι που σε εκφράζει ως στάση ζωής;

Για μένα, το κυριότερο πράγμα στον κόσμο είναι ο έρωτας. Με τον έρωτα απελευθερώνεσαι. Τα δίνεις όλα. Γίνεσαι καλύτερος. Διαλέγω ένα τραγούδι που έγραψα για τη γυναίκα μου τη Ράια (Μουζενίδου), σε μουσική Χρήστου Νικολόπουλου, που τραγουδάει η Χαρούλα Αλεξίου: «Ολες του κόσμου οι Κυριακές λάμπουν στο πρόσωπό σου».

ΤΕΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ
PHOTO ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΛΕΚΑΚΗ, ΕΘΝΟΣ, 07/09/2009