Οι φίλοι του Στέλιου Καζαντζίδη

• ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ: Πέμπτη 27 Αυγούστου 2009

• Από τον Δημήτρη Ν. Μανιάτη, Φωτογραφίες Σκεύη Ερωτοκρίτου

Δεκάδες άνθρωποι όλων των κατηγοριών έχουν τον Στέλιο Καζαντζίδη θεό τους. Μοιραία, θα έφτιαχναν και τους ναούς του, σκέφτομαι και θυμάμαι το παράδειγμα του Έλβις. Όχι, ο Καζαντζίδης δεν ήταν απ’ το Μέμφις, δεν πέθανε από βαρβιτουρικά, ούτε αποσυρόταν στη δική του Graceland.

O Στέλιος είχε προικισμένο λαρύγγι, τραγούδησε τον πόνο, τον έρωτα, τον καημό, τη μετανάστευση (με άρτια τεχνική), τα έβαλε με τις δισκογραφικές εταιρείες, παράτησε τα λαϊκά κέντρα 34 χρόνων και απουσίασε απ’ τη δισκογραφία 12 χρόνια (1975-1987).

Α, και η μόνη βάρκα που χρησιμοποίησε ήταν αυτή στον Άγιο Κωνσταντίνο. Και όχι για να αλλάξει τα πράγματα στη χώρα του, αλλά για να επιδοθεί στην αγαπημένη ασχολία του, το ψάρεμα.

O Καζαντζίδης όμως δεν ήταν (απλά) άλλος ένας μεγάλος λαϊκός τραγουδιστής ανάμεσα στους πολλούς. Έγινε αντικείμενο λατρείας, αγαπήθηκε και περιείχε όλα εκείνα τα υλικά που συγκροτούν ένα μύθο.

Και αυτό επιβεβαιώνεται απ’ τους δεκάδες συλλόγους που φτιάχνονται προς τιμήν του σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό, κατορθώνοντας κάτι μοναδικό για Έλληνα καλλιτέχνη.

Oι σύλλογοι φίλων του Στέλιου Καζαντζίδη ξεπερνούν τους 25. Μερικοί απ’ αυτούς συγκροτήθηκαν όταν ακόμη ο μεγάλος τραγουδιστής ήταν εν ζωή (οι πρώτοι είναι της Αλεξανδρούπολης και της Πτολεμαΐδας), σήμερα ωριμάζει η ιδέα για δημιουργία ομοσπονδίας(!) των συλλόγων –με όλες τις δυσκολίες ενός τέτοιου εγχειρήματος–, ενώ και στο εξωτερικό (Γερμανία, Κύπρος, Αυστραλία) τα καταστατικά τίθενται στο τραπέζι.

Κι έτσι, πλάι στα δεκάδες μαγαζιά και τα σπίτια με τις φωτογραφίες και τους δίσκους του Καζαντζίδη, στα blogs και στο σύμπαν του Internet όπου ο τραγουδιστής έχει την εξέχουσα θέση του (διαβάστε ενδεικτικά το stelioskazantzidis.blogspot.com), τα στέκια των συλλόγων σε όλη την Ελλάδα γεμίζουν κόσμο και οι κουβέντες ανάβουν για το δικό τους είδωλο.

• MANIEΣ

Η πρώτη εικόνα δεν σηκώνει παρερμηνείες. Το κάθισμα του συνοδηγού στο αυτοκίνητο του κυρίου Χρήστου Κουτσάφτη έχει τη ζωγραφιά του Στέλιου Καζαντζίδη.

Συναντιόμαστε στη γέφυρα της Χαλκίδας και ο πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Στέλιου Καζαντζίδη Εύβοιας «Υπάρχω» μας μεταφέρει στο στέκι τού συλλόγου. Ακόμη και ο πεντάχρονος γιος του Μάριος-Αγγελής στην ερώτησή μου «τι ακούς;» μου απαντάει γελώντας «Καζαντζίδη!».

O δρόμος δεν είναι μακρύς μέχρι την οδό Καλαμά όπου στεγάζεται το «αρχηγείο» του συλλόγου – άλλοτε ταβέρνα «Αγγελής». Κάποια απ’ τα μέλη μάς υποδέχονται φιλόξενα και περνάμε την πόρτα της αίθουσας.

«Αυτή η νύχτα μένει», τραγουδάει ο Καζαντζίδης απ’ το δίσκο και τα τραπέζια με τα πιάτα στήνονται εν μέσω αμέτρητων φωτογραφιών, αφισών, εξώφυλλων δίσκων, πλακάτ με τη μορφή του λαϊκού βάρδου αλλά και άλλων λαϊκών καλλιτεχνών. Βρισκόμαστε στα ενδότερα ενός απ’ τους πιο δραστήριους συλλόγους για τον Στέλιο.

«Η ιδέα γεννήθηκε απ’ τις εκπομπές που έκανα –και κάνω– στα ραδιόφωνα της Χαλκίδας. Oι ακροατές ζητούσαν οκτώ στα δέκα λαϊκά τραγούδια να είναι του Καζαντζίδη, οπότε έριξα την ιδέα από μικροφώνου για την ίδρυση ενός συλλόγου προς τιμήν του.

O πρώτος που πήρε τηλέφωνο ήταν ο τωρινός αντιπρόεδρος του συλλόγου μας Γιώργος Τικταπανίδης και μου είπε: “Απαράδεκτο που μέχρι τώρα δεν το έχουμε κάνει”. Κάπως έτσι το 2003 ξεκινήσαμε και σήμερα αριθμούμε 300 μέλη», σημειώνει με αισιοδοξία ο πρόεδρος του συλλόγου Χρήστος Κουτσάφτης σε ένα τραπέζι που θυμίζει μυστικό δείπνο προς τιμήν του Καζαντζίδη.

Ποιες όμως είναι οι δράσεις του συλλόγου; «Η νεότερη και βασική μας πρόταση είναι να εισαχθεί στα πανεπιστήμια και στις σχολές κοινωνικών επιστημών το λαϊκό τραγούδι και ο ρόλος του Στέλιου. Παλιότερα είχαμε κάνει και πρόταση για να γίνει γραμματόσημο στα ΕΛ.ΤΑ. αλλά και τηλεκάρτα του OΤΕ ο αγαπημένος μας τραγουδιστής».

Ποιο ήταν όμως το πλαίσιο όταν φτιαχνόταν ο σύλλογος έξι χρόνια πριν; «Την εποχή εκείνη χανόταν το λαϊκό τραγούδι», προσθέτει ο κ. Κουτσάφτης και στη συνέχεια θυμάται πώς ήρθε σε επαφή με το φαινόμενο «Καζαντζίδης».

«Από παιδί άκουγα λαϊκό τραγούδι μέχρι που κάποια στιγμή πήγα στα “Νέα” και γνώρισα τον Πάνο Γεραμάνη, αφού ήμουν ακροατής του στο ραδιόφωνο και της εκπομπής “Λαϊκοί βάρδοι”. Το 1992, εκείνος με γνώρισε στον ίδιο τον Στέλιο, σε μια παρουσίαση του δίσκου “Βραδιάζει” στα γραφεία της Μusic Box.

Το σκέφτομαι και τρέμουν τα πόδια μου. Ήταν παρ’ όλα αυτά τόσο οικείος, τόσο κοντινός, που έπεσα απ’ τα σύννεφα. Συναντηθήκαμε πολλές φορές, αφού ερχόταν και στη Χαλκίδα συχνά λόγω του γκαρδιακού του φίλου απ’ το Λευκαντί, Τάσου Τσερόλα».

• ΤΑΥΤΙΣΕΙΣ

Για τον αντιπρόεδρο του Συλλόγου Εύβοιας, Γιώργο Τικταπανίδη, ο Στέλιος υπήρξε «δεύτερος πατέρας», όπως λέει με ένταση. «Ταυτίστηκα μαζί του και μέσα απ’ τα τραγούδια του με έκανε καλό άνθρωπο», ενώ ο λίγο μεγαλύτερος Νίκος Δήμου –ταμίας του συλλόγου– απ’ τη Δροσιά Εύβοιας συμπληρώνει: «Μεγαλώσαμε, κλάψαμε, γλεντήσαμε με τα τραγούδια του. Ήταν ό,τι πολυτιμότερο είχαμε στο λαϊκό τραγούδι».

Το κρασί ρέει, η συζήτηση ανάβει και ο κ. Τικταπανίδης θυμάται και τις πιο θλιβερές στιγμές. «Όταν πέθανε ο Στέλιος, κόντευα κι εγώ να πεθάνω. Έπαθα ζημιά στην καρδιά μου. Έτσι δεν έκλαψα ποτέ άλλοτε. Έχω θυμώσει μαζί του που δεν έζησε κι άλλα χρόνια, να κάνει μια συναυλία».

O Σύλλογος Εύβοιας ετοιμάζεται να συμμετάσχει αυτές τις μέρες στο καθιερωμένο τρισάγιο στον τάφο του στις 13 Σεπτεμβρίου, ενώ οι επαφές με τους άλλους συλλόγους της Ελλάδας πολλαπλασιάζονται με αμοιβαίες προσκλήσεις σε εκδηλώσεις και μπόλικη –αναλογική και ηλεκτρονική– αλληλογραφία.

«Γνωρίσαμε ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο με αφορμή τους συλλόγους. Παρ’ όλα αυτά, είμαστε μακριά από τη δημιουργία μιας πανελλήνιας ομοσπονδίας», μου λέει ο κ. Κουτσάφτης, ενώ ο Γεράσιμος Τσιβράς, μέλος του συλλόγου, σημειώνει με έμφαση: «O αγώνας που γίνεται είναι για την υπεράσπιση του λαϊκού τραγουδιού.

Αυτό το είδος δημιουργήθηκε μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αν και ο κοινωνικός στίχος προωθήθηκε και από άλλους τραγουδιστές (Πόλυ Πάνου, Καίτη Γκρέυ κ.ά.). O λαός βέβαια δημιουργεί την προσωπική του λατρεία και ο καλύτερος εκπρόσωπος του κοινωνικού στίχου είναι ο Στέλιος, γι’ αυτό είναι δικαιολογημένη μια τέτοια αγάπη στο πρόσωπό του. Εξάλλου, αυτός είναι που τραγούδησε για τη μάνα, τον αδερφό, τα εργοστάσια, τη μετανάστευση, τον έρωτα, μια σειρά από προβλήματα και αξίες που χάνονται σήμερα».

Προβοκάρω λίγο την κουβέντα: ο Καζαντζίδης κατηγορείται για «μίζερο ρεπερτόριο». Η παρέα γύρω μου είναι απόλυτη στις θέσεις της. «Δεν έχουν ακούσει το σύνολο του ρεπερτορίου του αυτοί που λένε τέτοια πράγματα», λέει ο κ. Τικταπανίδης, ενώ ο κ. Τσιβράς συμπληρώνει: «Αφού μιλάμε για λαϊκό τραγούδι, μιλάμε για βάσανα και πόνο. Τι θα τραγούδαγε; Αφού τότε πόναγε πραγματικά ο κόσμος».

• ΦΕΤΙΧ

Η λατρεία βέβαια για τον Καζαντζίδη δεν περιορίζεται στα όρια της Εύβοιας. Δεκάδες ακόμη σύλλογοι σε όλη την Ελλάδα ξεφυτρώνουν μήνα με το μήνα και συναγωνίζονται σε εκδηλώσεις και δραστηριότητες, επιτελώντας και έναν ευρύτερο κοινωνικό ρόλο.

O Σύλλογος Φίλων Καζαντζίδη δημιουργήθηκε στη Δράμα το 1999 με στόχο τη γνώση, τη διάσωση και τη διάδοση του έργου τού Στέλιου. Σήμερα ο σύλλογος μετράει 175 μέλη και ο γραμματέας του Παναγιώτης Χρόνης έχει το λόγο:

«Επειδή είμαστε ένας σύλλογος που φτιάχτηκε όσο ακόμη ο Στέλιος ήταν εν ζωή, τον αναζητήσαμε για να πάρουμε την άδειά του. Εκείνος μας έστειλε ένα ηχητικό μήνυμα που ενέκρινε και ευχαριστούσε για την προσπάθεια.

Μέχρι σήμερα έχουμε κάνει 13 εκδηλώσεις, σε μια πόλη με καζαντζιδικό κλίμα και πολλούς μετανάστες. Μάλιστα έχουμε κάνει –με τη βοήθεια και την υποστήριξη της Νομαρχίας Δράμας– μια ανάγλυφη προτομή του τραγουδιστή στο Πάρκο των Αγαλμάτων στη Νομαρχία», συμπληρώνει ο κ. Χρόνης.

Κοιτώνας το χάρτη και λίγο πιο κάτω απ’ τη Βόρεια Ελλάδα, ο Σύλλογος Φίλων Λαϊκού Τραγουδιού Βόλου «Στέλιος Καζαντζίδης» μετράει ήδη έξι χρόνια λειτουργία και δράση με 500(!) μέλη και κοινωνική και πολιτιστική πλευρά.

«Το καλοκαίρι του 2000 πήγαμε στο εξοχικό σπίτι του Στέλιου στον Άγιο Κωνσταντίνο. “Πού ήσασταν, ρε παιδιά, τόσα χρόνια;” μας είπε και ήταν λογικό αφού μας φαινόταν άπιαστο όνειρο να τον συναντήσουμε», θυμάται ο πρόεδρος του συλλόγου Στράτος Κουλαυτάκης.

O Σύλλογος Βόλου μπορεί να καυχιέται όχι μόνο για τη μεγάλη –και ανιδιοτελή– συμμετοχή των μελών του, αλλά και για την ευρύτερη κοινωνική συμβολή του με προσφορά χρημάτων –πολλές φορές– σε ιδρύματα του Βόλου (ορφανοτροφείο, γηροκομείο, φιλανθρωπικές οργανώσεις κ.ά.), ενώ τελευταία οργάνωσε εκδήλωση με λαϊκό τραγούδι στο Γηροκομείο του Βόλου.

O κ. Κουλαυτάκης θυμάται την πρώτη, δική του εμπλοκή με το φαινόμενο «Καζαντζίδης»: «Είναι τα βιώματά μου, νυχτερινό σχολείο, δουλειά στα μηχανουργεία, βάσανα. Με τα τραγούδια του τα βγάλαμε πέρα. Νιώθω ακόμη και σήμερα σαν να παίρνω ηρεμιστικό όταν τον ακούω.

Βεβαίως υπήρχαν και άλλοι μεγάλοι τραγουδιστές, όμως κανείς δεν είχε το χάρισμα της φωνής του αλλά και τη στάση ζωής του. Κάπως έτσι δημιουργήσαμε και το σύλλογό μας, άνθρωποι που μεγαλώσαμε και λατρέψαμε τα τραγούδια του κάποια στιγμή συναντηθήκαμε».

Κι αν σήμερα η δημιουργία ομοσπονδίας συναντάει δυσκολίες λόγω της ανομοιομορφίας των συλλόγων –κάποιοι είναι απλά καφενεία με υποτυπώδες καταστατικό–, υπάρχει για όλους ένας κοινός παρονομαστής: η φωνή και η υπόσταση του Καζαντζίδη. Του τραγουδιστή που «έσκαψε με το αλέτρι στην ψυχή μας», όπως μου είπε ο κ. Τικταπανίδης στη Χαλκίδα.

Κι αυτό είναι που μετράει.