Γενέθλια «Zoom». Η μπουάτ που άλλαξε το ελληνικό τραγούδι

Η Λίνα Νικολακοπούλου έχει πολλές αναμνήσεις από το «Ζουμ». Ξεχωρίζει «δύο μεγάλες προσωπικές χαρές. Την πρώτη την ένιωσα στο Γυμνάσιο, όταν με συνόδευσε η μητέρα μου να δούμε τη Μοσχολιού και τον Καλογιάννη στον «Συνοικισμό Α'» του Μούτση. Η δεύτερη όταν κάναμε με τους Βουτσινά, Παντελιδάκη, Κραουνάκη και Πρωτοψάλτη τα τραγούδια του Μπρέγκοβιτς. Γινόταν πανζουρλισμός...»

Στον «Σείριο» του Χατζιδάκι, Β. Λέκκας, Ελλη Πασπαλά, Ηλ. Λιούγκος.

Τέτοιοι χώροι «δεν παλιώνουν ποτέ». Ακόμα κι αν έχουν περάσει 40 ολόκληρα χρόνια από τη μέρα που άνοιξαν. Το «Ζουμ», για να γιορτάσει φέτος τα 40ά του γενέθλια, παρέδωσε την ευθύνη της διοργάνωσης στη Λίνα Νικολακοπούλου. Κι εκείνη έθεσε ως πρώτο στόχο «να υπάρχει διαρκής ζωή σ' αυτό τον μικρό χώρο».

Η σεζόν θα ξεκινήσει για το «Ζουμ» το τελευταίο δεκαήμερο του Νοεμβρίου με ένα σταθερό σχήμα για τις Παρασκευές και τα Σάββατα: η Μελίνα Τανάγρη και το «Τρίφωνο» (Ερωφίλλη, Δημήτρης Υφαντής, Νίκος Κουρουπάκης) θα ανταλλάσσουν ρεπερτόριο, θα ταξιδεύουν στους Ευρωπαίους τροβαδούρους και θα επιδιώκουν ένα πρόγραμμα με άποψη, υπό τη μουσική διεύθυνση του Γιώργου Ζαχαρίου, αλλά και με τη συμμετοχή του «Διδύμου» (των νέων μουσικών Ιάσονα Γρηγορίου και Γιάννη-loud- Πετειναρά, που συνεργάστηκαν με την Τανάγρη στον νέο της δίσκο).

Το ίδιο σχήμα θα επιστρέφει, όμως, στη σκηνή της Κυδαθηναίων και Δευτερότριτα για μια πιο συμπυκνωμένη εκδοχή του προγράμματός του ώστε να χωρά κι ένας guest που θα εναλλάσσεται κάθε μήνα και θα ανήκει στην πρόσφατη ή παλαιότερη ιστορία του χώρου. Ο Γιάννης Κότσιρας θα κάνει την αρχή και ο επόμενος guest θα είναι ο Μανώλης Μητσιάς. Αυτά τα προγράμματα θα ξεκινούν και θα τελειώνουν νωρίς (8.30-10.30 μ.μ.) ώστε «να μπορεί κάποιος να 'ρθει όπως θα πήγαινε ένα σινεμά και μετά να προλάβει το μετρό», εξηγεί η Νικολακοπούλου.

Στην εβδομαδιαία ατζέντα του χώρου, ειδική θέση θα έχουν, όμως, και οι Τετάρτες που θα αφιερώνονται στην ποίηση, αρχής γενομένης από τον Τάσο Λειβαδίτη, με τη σκυτάλη μετά στον Νίκο Καρούζο κι ύστερα «ποιητές που αγαπήσαμε. Ελληνες και ξένοι. Κι ο Καβάφης κι ο Βρεττάκος κι ο Πεσόα. Θέλω, πολύ υποκειμενικά, να φωτιστούν ποιητές που με βοήθησαν να αρχίσω να ξεκλειδώνω τη γλώσσα της ποίησης». Κι ακόμα «θα 'θελα εκεί να γονιμοποιηθούν κάποιες επαφές. Π.χ. έχω επιθυμήσει να ακούσω τη φωνή της Μάγιας Λυμπεροπούλου ή της Ρένης Πιττακή. Είναι πολύ χρήσιμο να ξέρουμε ότι υπάρχουν τέτοιες φωνές ανθρώπων, που έχουν θητεύσει στο θέατρο». Ο Λευτέρης Γρίβας, μπαντονεονίστας του κουιντέτου TANGartO, αλλά και το «Τρίφωνο» θα είναι παρόντες υπέρ «του αυθορμητισμού να ειπωθεί ένα τραγούδι με μία κιθάρα κι ένα ακορντεόν...»

Στο «Ζουμ» έδωσα τον πρώτο μου στίχο στη Δήμητρα Γαλάνη. Ηταν σε μουσική του Σπανού», θυμάται η Λίνα Νικολακοπούλου

Ειδικά σ' αυτές τις ποιητικές Τετάρτες επιμένει η Νικολακοπούλου. Εξηγεί: «Συνήθως η χαρά της επικοινωνίας μέσω του ποιητικού λόγου γίνεται σε συγκεκριμένους χώρους, που επισκέπτονται μόνον όσοι αγαπούν την ποίηση. Απευθύνομαι περισσότερο στα νέα παιδιά: να ανοιχτεί μια πόρτα και όποιος θέλει, να έχει γεύσεις. Κι αν δεν τον κερδίσει κάποιος ποιητής, να μη θεωρεί εαυτόν χωρίς κουλτούρα...»

Αυτό είναι, όμως, και θέμα μνήμης του χώρου: «Οι μπουάτ ήταν φυτώρια πολιτισμού. Κάποτε στο "Ζουμ" έρχονταν παιδιά με ποιήματα στις τσέπες. Η απλούστερη διαδικασία ήταν να πάει ένας νέος και να πει "ρίξτε μια ματιά στο ποίημά μου" κι αυτό να μελοποιηθεί. Αν μπορέσω να φέρω μερικούς καλούς συνθέτες και κάποιους ποιητές, ίσως να κοιτάξουνε ποιήματα νέων ανθρώπων...».

Ευχές και μια υπόσχεση

Πολλά ακόμα εύχεται η Νικολακοπούλου για τον χειμώνα που έρχεται:

* «Είπα για τη Μαρινέλλα; Θα ευχόμουν, εφόσον θα το ήθελε κι η ίδια, να μας κάνει τη χαρά και την τιμή να μας επισκεφτεί. Το λέω με συστολή...».

* «Θα ευχόμουν κι άλλοι από όσους πέρασαν κατά καιρούς από το "Ζουμ", όταν ξεμπερδέψουν με τις αγωνίες για τις τωρινές τους εμφανίσεις, να δουν αυτή την προοπτική με χαρά. Να 'ρθουν, να γίνει κάτι πολύ ζωντανό. Δεν τους καλώ να στηρίξουν εμένα, αλλά να τιμήσουμε τις ωραίες στιγμές και τις παρέες που μας χάρισε το ελληνικό τραγούδι. Να υπογραμμιστεί ότι όλα αυτά δεν έχουν πάψει να ισχύουν».

* «Θα ήθελα να δοθεί ένα γενναίο σήμα εμπιστοσύνης στους μικρούς χώρους, στις εναλλακτικές προτάσεις και στα νέα παιδιά, ώστε να δημιουργηθεί η καινούργια δυνατότητα, όπως αυτή που δόθηκε και σ' εμάς όταν ξεκινούσαμε. Φέτος, άλλωστε, με την οικονομική κρίση νομίζω ότι ο κόσμος θα αναζητήσει την εγγύηση μιας μικρότερης κλίμακας και μιας πιο χειροποίητης ψυχαγωγίας. Και το "Ζουμ" είναι παράδειγμα της μακροβιότητας, που μπορεί να έχει ένας χώρος, όταν διατηρεί τον στόχο του».

Μια βασική υπόσχεση δίνει η Νικολακοπούλου. «Θα κοιτάξουμε», λέει, «να είναι όλα τόσο χαρούμενα, γοητευτικά και ζωντανά που να μη μας πειράζει που δεν καπνίζουμε». Κι αυτό το υπόσχεται μια καπνίστρια. *

ΣΑΡΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ

Η βραδιά που έπιασαν τον Μανώλη, η στροφή της Μαρινέλλας και η «άνοιξη» του Μάνου

«Σαράντα χρόνια! Σαν να μην πέρασε μια μέρα...». Ο Γιάννης Χρονόπουλος, ιδιοκτήτης του «Ζουμ», επιστρέφει ωστόσο στο 1969. Και μας ταξιδεύει στις αναμνήσεις του.

* Η ΠΡΕΜΙΕΡΑ Ανοίξαμε με την Πόπη Αστεριάδη. Την προηγούμενη χρονιά εμφανιζόταν σ' ένα μικρό χώρο με τον Γιάννη Πετρόπουλο. Πήγα, τη βρήκα, συνεννοηθήκαμε, έφτιαξα το «Ζουμ» και το 1969 ξεκινήσαμε.

* Ο ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ Τις μπουάτ τις είχε εμπνευστεί ο Αλέκος Πατσιφάς. Ο Τάκης Λαμπρόπουλος ήταν, όμως, που επενέβη για το πιο έντεχνο-λαϊκό ύφος. Εκείνος μας έκανε το 1970 και το «προξενιό» με το σχήμα Δήμος Μούτσης-Δήμητρα Γαλάνη-Μανώλης Μητσιάς-Βούλα Σαββίδη-Κωστής Χρήστου. Ηταν κι η «Columbia» από πίσω κι έγινε πανικός. Κάθε βράδυ τρεις παραστάσεις: 8-10, 10-12, 12-2 π.μ.

* Η ΜΟΣΧΟΛΙΟΥ Πάντα έπαιζε ρόλο το θέμα του ρεπερτορίου. Το 1972 φέραμε τη Μοσχολιού. «Μα είστε με τα καλά σας; Τι θα κάνει αυτή στην Πλάκα;», μας έλεγαν. Είχε ηχογραφήσει, όμως, με τον Καλογιάννη τον «Συνοικισμό Α'» του Μούτση. Ολη εκείνη τη χρονιά, λοιπόν, έλεγε τα τραγούδια από τον δίσκο και γινόταν χαμός. Και σε όσους της ζητούσαν τη μεγάλη επιτυχία της με τον Ζαμπέτα, απαντούσε: «Τον "αλήτη" τον άφησα στην... παραλία»!

* ΧΟΥΝΤΑ Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνο το βράδυ του '73, που πιάσαν τον Μητσιά. Παίζαμε τη «Ρωμιοσύνη» του Μίκη, που απαγορευόταν. Ηρθαν και τον περίμεναν να βγει, όχι από την κεντρική είσοδο της Κυδαθηναίων, αλλά στην πίσω πόρτα της Φαρμάκη. Κι εμάς μας σφραγίσανε το μαγαζί για 20 μέρες.

* «ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ 'Η ΤΑΝΚΣ» Οταν το δήλωσε ο Μίκης στους δημοσιογράφους, ήταν στο «Ζουμ», (σ.σ. Ο Μίκης έκανε την περιβόητη δήλωση, που ξεσήκωσε τότε την Αριστερά εναντίον του, εν όψει των εκλογών του Νοεμβρίου του '74 κι ενώ από τον Ιούλιο είχε σχηματιστεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή).

* ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Καθημερινή, Σαββατοκύριακο ή γιορτή, για εμάς ήταν το ίδιο. Ελάχιστοι έκαναν τότε κράτηση. Ξεκινούσαν κι έρχονταν στην Πλάκα, όπου ήταν μαζεμένοι όλοι οι καλλιτέχνες. Δεν έβρισκαν θέση σ' εμάς; Πήγαιναν στον «Ζυγό». Δεν έβρισκαν κι εκεί; Πήγαιναν στη «Διαγώνιο»...

* ΔΙΑΡΚΕΙΑ Δύο-δυόμισι ώρες το περισσότερο κράταγε το πρόγραμμα. Εμείς δεν ήμασταν ποτέ ξενυχτάδικα. Ακόμα και με τη Μαρινέλλα ή τον Μητροπάνο, 12.30 είχαμε κλείσει. Γι' αυτό ούτε και με την απαγόρευση του ωραρίου είχαμε ποτέ πρόβλημα.

* ΤΟ ΠΟΤΟ.Η τιμή ήταν φιξ. Ηταν π.χ. 100 δραχμές - ούτε 90 ούτε 110. Κι αυτό ήταν πολύ σοβαρό θέμα. Ηξερε ο άλλος τι να υπολογίσει. Και δεν προλάβαινε να μεθύσει...

* ΤΟ ΚΟΙΝΟ Και τότε και τώρα το κοινό ήταν ίδιο: και νεολαία και μεγαλύτεροι.

* ΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ Δεν υπάρχουν πια φοιτητές, που έγραφαν ποιήματα και τα έδιναν στους συνθέτες. Αυτό τότε ήταν κανόνας. Ερχονταν με τα χαρτιά στην τσέπη και τα έδιναν στους συνθέτες: στον Σπανό, στον Λοΐζο...

* ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ Η Μαρινέλλα άλλαξε τους χώρους: ήθελε φώτα, καλύτερους εξαερισμούς, ηχητικά. Κι ο Νταλάρας το ίδιο. Ηταν κι οι δύο σκληροί στις διαπραγματεύσεις. Εκεί που έπαιρναν μια δραχμή, σου 'λεγαν «θα πάρω μισή, αλλά θέλω αυτό». Το ίδιο κι η Χαρούλα. Μετά έγιναν όλοι απαιτητικοί.

* ΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ Ολο το καλό ελληνικό τραγούδι στην Πλάκα γράφτηκε, ανεξάρτητα από εποχές. Κι οι τάσεις: Μαρινέλλα-Χατζής -που ήταν κάτι το ανεπανάληπτο- ξεκίνησαν μια τάση τότε. Κραουνάκης-Νικολακοπούλου-Πρωτοψάλτη, άλλη... Πάντα έκανα νέες δουλειές. Πίστευα ότι ορισμένοι έχουν άστρο.

* Ο ΣΕΙΡΙΟΣ (1987-1989). Ο δεύτερος μεγάλος κύκλος του «Ζουμ». Εφερε ο Χατζιδάκις όλους τους καλλιτέχνες, που είχαν περάσει από τη δισκογραφική του κι άλλους ακόμα. Τι να πρωτοθυμηθώ; Σαββόπουλο, Πανούση, Κατσιμιχαίους, Πυξ-Λαξ, Θαλασσινό, Αρβανιτάκη, Ρος Ντέιλι; Μυσταγωγία..

* Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΑΚΑ Εμείς τη γλιτώσαμε, γιατί είχαμε άδεια που έγραφε «Μπουάτ-κέντρο διασκεδάσεως», ενώ όσοι είχαν άδεια που έγραφε «Μπαρ» έκλεισαν. Τελικά διασωθήκαμε 4-5, ενώ όσο περισσότερες μπουάτ υπήρχαν τόσο καλύτερα ήταν για όλους. Ερήμωσε η περιοχή. Μακάρι να ξαναδώσουν τέτοιους χώρους στην Πλάκα γιατί είναι κρίμα.

* ΦΩΝΗ ΚΑΙ... ΜΠΟΥΤΙ Τότε τα ονόματα ήταν διαχρονικά, τώρα για μια νύχτα. Δεν έχουν σχέση οι παλιοί τραγουδιστές με τους νέους. Τότε δεν έβγαζαν το μπούτι για να τραγουδήσουν...

* ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Για μένα τελείωσαν οι μεγάλοι χώροι. Κάθε χρόνος, που θα περνάει, θα γυρίζει ο κόσμος στους μαζεμένους χώρους.

* ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ Μεγάλωσα και δεν μπορώ να θυμηθώ κι όλους όσοι πέρασαν από το «Ζουμ». Ανέφερα ήδη μερικούς. Πέρασε ο Μίκης Θεοδωράκης με την ορχήστρα του, η Μπέλλου, η Βιτάλη, ο Θέμης Ανδρεάδης, η Μαρίζα Κωχ, ο Κούτρας, η Γλυκερία, ο Μπιθικώτσης, ο Λιδάκης, ο Σαββόπουλος, η Βίσση, ο Μητροπάνος, οι Φατμέ κι όταν έχασα ένα κομμάτι του «Ζουμ» και μου έμεινε το «μικρό», Ζούνη, Μουτσάτσου, Αλκαίου, Παπάζογλου, Αγαμοι Θύται, Κότσιρας, Πλέσσας, Πασπαλά, Raining Pleasure... Παναγία μου, κάποιους θα έχω ξεχάσει.

*ΤΙ ΔΕΝ ΘΑ ΞΕΧΑΣΩ Η βραδιά που έπιασαν τον Μανώλη, ξεχνιέται; Το ρεσιτάλ της Μαρινέλλας μου 'χει μείνει. Κι ο Χατζιδάκις, δεν το συζητάμε.

Πρώτη φορά ορχήστρα

«Οταν πρωτοεμφανίστηκα στο τραγούδι, ήταν ακόμα η ωραία εποχή των μπουάτ. Το 1969, μαζί με τη Γαλάνη και τον Μητσιά, κάναμε την πρώτη μεγάλη αλλαγή: μέχρι τότε οι μπουάτ λειτουργούσαν με μια κιθάρα κι ένα πιάνο. Εμείς στο "Zoom" εγκαταστήσαμε μια στέρεη ορχήστρα, που έπαιζε τόσο καλά ώστε κάποιος περαστικός νόμιζε ότι άκουγε δίσκο. Ο Καρνέζης έπαιζε μπουζούκι, ο Βαρδής κιθάρα, ο Γκοβόστης ντραμς κ.ά.». Ετσι περιέγραφε ο Δήμος Μούτσης σε ένα κείμενό του στην «Ε» το 2001, την πρώτη μουσική καινοτομία που έζησε ο χώρος της Κυδαθηναίων. Εμελε να ζήσει πολλές ακόμα...

Της ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 17 Οκτωβρίου 2009