Διάφανα κρίνα στο σκοτάδι

Κι αυτά...

Κρίνα εν απαρτία: Θ. Ανεστόπουλος, Τ. Μαχάς, Ν. Μπαρδής, Π. Ροδοστόγλου και Κ. Τσουκαλάς. Δούλευαν το άλμπουμ «Κι η αγάπη πάλι θα καλεί» παραπάνω από ενάμιση χρόνο

Τα Διάφανα Κρίνα επέστρεψαν. Οι εραστές της εσωστρέφειας και του έντονου συναισθηματισμού, το συγκρότημα με το ευλαβικά προσηλωμένο κοινό επέστρεψε με το άλμπουμ «Κι η αγάπη πάλι θα καλεί», αλλά και μια σειρά συναυλιών σε ολόκληρη την Ελλάδα, αρχής γενομένης από την Αθήνα (αύριο, Πολιτιστικό Κέντρο Ελληνικός Κόσμος, κτίριο 56, Πειραιώς 254, Ταύρος).

«Είναι δώδεκα τραγούδια σε μουσική δική μου και του Θάνου Ανεστόπουλου», μας λέει ο μπασίστας Παντελής Ροδοστόγλου, από τις πιο χαρακτηριστικές φυσιογνωμίες του γκρουπ. «Μας πήρε παραπάνω από ενάμιση χρόνο να το τελειώσουμε. Ποτέ άλλοτε δεν δουλέψαμε τόσο μεγάλο διάστημα για ένα άλμπουμ. Για πρώτη δε φορά βάλαμε παραγωγό, τον Χρυσόστομο Μουράτογλου. Μας έκανε καλύτερους και ως μουσικούς και ως δημιουργούς».

Δεκαεπτά χρόνια συμπληρώνουν φέτος τα Διάφανα. Κι αυτός είναι ο έβδομος δίσκος τους. Μελωδικά και ηλεκτρικά τραγούδια, φορτισμένα συγκινησιακά και με περίεργους τίτλους, όπως «Ενα σκιάχτρο που άρπαζε φωτιά» ή «Παράξενα νέα από κάποιο άλλο άστρο». «Εχει να κάνει με τα βιώματα των τελευταίων μας χρόνων», εξηγεί ο Παντελής. «Αλλά και υπαρξιακές αναζητήσεις. Αν η ψυχή σου πάλλεται τα πάντα μπορούν να γίνουν μουσική και στίχος. Οι ακροατές αναγνωρίζουν σε μας την αλήθεια».

- Φανατικοί ακροατές...

«Σκέφτομαι πως ακόμα κι ένα τραγούδι παραπάνω να πούμε σε μια συναυλία είναι σημαντικό για όσους έρχονται να μας δουν. Τους φαντάζομαι σαν μικρά παιδιά που παρακαλούν τη μητέρα τους να πει άλλο ένα παραμύθι ώστε να μη μείνουν μόνα τους στο σκοτάδι».

- Η εκκλησία και το κράτος είναι σκοτάδι;

«Ρίχνοντας μια ματιά στα βάθη της Ιστορίας θα δούμε ότι ανέκαθεν οι θρησκείες έκαναν "δουλειές" με τα κράτη. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως οι τρούλοι και ο διάκοσμος των εκκλησιών και των ανακτόρων πολλών χωρών της Ευρώπης, αλλά και του κόσμου ολόκληρου, είναι φτιαγμένοι από χρυσάφι που στάζει αίμα. Οσον αφορά τη χώρα μας, δυστυχώς, ένα μεγάλο κομμάτι της πολιτικής και κοινωνικής ζωής εκπροσωπείται από αμοραλιστές, ανθρώπους άξεστους κι επικίνδυνους, που έχουν αναρριχηθεί σε μηχανισμούς κάθε είδους εξουσίας για να ξεράσουν τον καιροσκοπισμό τους».

- Εκλέγονται όμως από τον λαό...

«Αναλογούν ευθύνες σ' ένα μεγάλο μέρος συμπολιτών μας, οι οποίοι δρουν και αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους με βάση μια κατάπτυστη ιδιοτέλεια και όχι το αληθινό ενδιαφέρον για τη ριζική αναμόρφωση της κοινωνίας με βάση το κοινό καλό».

- Μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα;

«Θα πρέπει να υπάρχουν συνταρακτικές μεταμορφώσεις στην ψυχή του λαού. Να γυρίσουμε την πλάτη σε επουσιώδη πράγματα, όπως ο τεχνοκρατικός τρόπος ζωής που στηρίζεται σε ένα απατηλό τέχνασμα. Μέσω μιας ανόητης ευμάρειας και των απρόσωπων οργασμών της καλλιτεχνικής φρενίτιδας δημιουργείται μια στείρα ευχαρίστηση που οδηγεί στην υποταγή».

* Είσοδος 20 ευρώ.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 28/11/2008

Χιπ χοπ που ξυπνά τις συνειδήσεις

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

«Πήρα ένα γράμμα από την κυβέρνηση την άλλη μέρα/ το άνοιξα και διάβασα αυτοί οι μαλάκες με θέλαν να καταταγώ ή κάτι τέτοιο/ Φανταστείτε εμένα να ασχολούμαι/ είπα ποτέ εδώ είναι μια χώρα που δεν έδωσε ποτέ σημασία σε έναν αδερφό σαν εμένα...».

Οι Public Enemy έγραψαν το 1988 το ιστορικό πια άλμπουμ για να «εκφράσουν την απόγνωση των μαύρων επί Ρίγκαν και νεοφιλελευθερισμού»

Το 1988 οι Public Enemy έστρωναν με το πολεμικό ραπ του «Black Steel In The Hour Of Chaos» τον δρόμο για το πιο επιθετικό άλμπουμ τους, το «It Takes a Nation Of Millions Το Hold Us Back». Είκοσι χρόνια μετά, οι Αμερικανοί ράπερ, που θέλησαν να κάνουν το χιπ χοπ μέσο επικοινωνίας όλων των καταπιεσμένων, έρχονται να το παίξουν ζωντανά σε ένα δίωρο σόου. Αύριο και την Κυριακή στο Gagarin και τη Δευτέρα στην Αποθήκη του Μύλου, στη Θεσσαλονίκη, ο Τσακ Ντι, ο Φλέιβορ Φλαβ και ο Προφέσορ Γκριφ θα σπείρουν με εμπρηστικούς στίχους και κοφτό βίαιο ρυθμό τις εξτρεμιστικές τους ιδέες.

«Ηταν το πρώτο μας άλμπουμ που απευθυνόταν σε όλο τον πλανήτη και όχι μόνο στις γειτονιές της Νέας Υόρκης», λέει ο ράπερ Τσακ Ντι, εξηγώντας γιατί σε αυτήν την περιοδεία επέλεξαν να γιορτάσουν τα είκοσι χρόνια του άλμπουμ. Με ένα εξώφυλλο, όπου οι Public Enemy ποζάρουν μέσα από τα σίδερα ενός κελιού, γεμάτο από σκληρές εικόνες της πραγματικότητας στα γκέτο και τις φυλακές, και με τραγούδια που κλέβουν την παράδοση της σόουλ και της φανκ για να δημιουργήσουν ένα νέο ριζοσπαστικό ήχο, το «It Takes Α Nation...» χαρακτηρίστηκε ως ένα από τα πιο επιδραστικά άλμπουμ της μουσικής σκηνής. «Πολιτικά παραμένει το ίδιο ρηξικέλευθο», εξηγεί ο Τσακ Ντι, «ενώ μουσικά είναι το πιο γρήγορο και άγριο χιπ χοπ άλμπουμ. Κανένας δεν ραπάρει τόσο σβέλτα στη σημερινή σκηνή. Εμείς τότε θέλαμε να γράψουμε το μπλουζ της εποχής μας, να συλλάβουμε την οδύνη, την απόγνωση των μαύρων σε μια περίοδο που ο Ρίγκαν και ο νεοφιλελευθερισμός έκαναν μια ακόμα έφοδο».

Οι Public Enemy δεν έχουν άδικο. Το «Bring The Noise» ξεκινάει με μια ομιλία του Μάλκολμ Χ για τη δύναμη της μαύρης κοινότητας, το «Black Steel...» διηγείται μια εξέγερση στις φυλακές, ενώ το «Don't Believe The Hype» έγινε ο ύμνος ενάντια στην προπαγάνδα των επίσημων μαζικών μέσων ενημέρωσης. «Θελήσαμε να ανοίξουμε τα μάτια των ανθρώπων», λέει ο Τσακ Ντι, «τώρα θέλουμε να τους τα κρατήσουμε ανοιχτά. Διαφέρουμε από τις υπόλοιπες μπάντες που σε κάθε συναυλία τους παίζουν το νέο άλμπουμ ελπίζοντας να πουλήσει κάτι παραπάνω».

Η θέση τους για την απελευθερωτική δύναμη της μουσικής παραμένει καίρια. «Η εξουσία και η μουσική είναι διαμετρικά αντίθετες. Η εξουσία τυφλώνει και καταπιέζει, η μουσική ξυπνάει συνειδήσεις και ενώνει τους ανθρώπους.» Και οι Public Enemy αυτό ακριβώς θέλουν. «Είμαστε ραπ ακτιβιστές, όχι πολιτικοί. Κοιτάμε την πραγματικότητα γύρω μας, δίνουμε τη δική μας ερμηνεία και πάνω από όλα προσφέρουμε ελπίδα», καταλήγει ο Τσακ Ντι.

* Αύριο και Κυριακή στο Gagarin και Δευτέρα στην Αποθήκη του Μύλου στη Θεσσαλονίκη. Εναρξη 9.00 μ.μ. Είσοδος 35 ευρώ.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 28/11/2008

Μάνου Ντιμπάνγκο: Το Soul Makossa ποτέ δεν πεθαίνει

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ

Πρώτο στοιχείο για το πώς θα κυλήσει το διήμερο Παρασκευής και Σαββάτου στο Gazarte, όπου και εμφανίζεται ο Μάνου Ντιμπάνγκο, το όνομα του παλιού του συγκροτήματος: African Jazz. Δεύτερο στοιχείο, το πασίγνωστο κομμάτι του «Soul Makossa». Χορός μέχρι τελικής πτώσεως, με άλλα λόγια. Και τρίτο, αυτό που μας λέει ο ίδιος ο Μάνου Ντιμπάνγκο από το τηλέφωνο. «Στις συναυλίες μου δεν παίζω για μένα, αλλά για το κοινό. Θέλω τη χαρά που νιώθω όταν βρίσκομαι on stage να τη μεταφέρω στον κόσμο».

«Νιώθω περήφανος που βλέπω σήμερα όλα αυτά τα μεγάλα ταλέντα της Αφρικής», μας λέει ο Ντιμπάνγκο, που άνοιξε από τη δεκαετία του '60 τον δρόμο σε πολλούς νέους Αφρικανούς

Καταλαβαίνουμε λοιπόν τι θα λάβει χώρα στο κλαμπ της οδού Βουτάδων, στο Γκάζι, τις δύο αυτές νύχτες. Κάποιοι βέβαια διατηρούν αμφιβολίες για την αξία τού Μάνου Ντιμπάνγκο. Μόνο το Soul Makossa άφησε εποχή, υποστηρίζουν. Δεν ξέρω αν έχουν δίκιο ή άδικο, ποιος μπορεί να το πει αυτό άλλωστε, ωστόσο πρόκειται για Αφρικανό καλλιτέχνη. Και μην ξεχνάμε πως συνήθως οι Αφρικανοί μουσικοί είναι γεμάτοι ρυθμό και ένταση. Κάτι που βγαίνει στις συναυλίες τους είτε είναι νέοι είτε εβδομηνταπεντάρηδες (!) όπως ο Μάνου Ντιμπάνγκο.

Τον ρώτησα, ευγενικά εννοείται, για το πώς και βρίσκεται ακόμα on the road. «Είμαι τυχερός γιατί η δουλειά μου αποτελεί ταυτόχρονα και το πάθος μου. Στη σκηνή νιώθω την απόλυτη ευτυχία. Και να σου πω το μυστικό που με κρατάει νέο; Περιτριγυρίζομαι πάντοτε από νεαρούς σε ηλικία μουσικούς».

Αυτό το αναγνωρίζουν όλοι. Άνοιξε το δρόμο σε πολλούς νέους καλλιτέχνες από την Αφρική. «Νιώθω υπερήφανος που βλέπω σήμερα όλα αυτά τα μεγάλα ταλέντα της Αφρικής» λέει. Γεννημένος στο Καμερούν, ξεκίνησε την καριέρα του τη δεκαετία του '50 από την κεντρική Ευρώπη και συγκεκριμένα την τζαζ σκηνή της Γαλλίας. «Το 1949 μετακόμισα στη Γαλλία. Ήμουν μόλις δεκαπέντε χρόνων. Αλλά εκείνη την περίοδο ήταν πολύ συνηθισμένο για τους Αφρικανούς να συνεχίζουμε τις σπουδές μας στην Ευρώπη».

• Τότε αρχίσατε να ακούτε τζαζ;

«Ακριβώς. Ήμασταν μετά τον πόλεμο και πολλοί Αμερικανοί τζαζ μουσικοί κατέφταναν στην Ευρώπη για συναυλίες. Έτσι είδα live πολλά από τα είδωλά μου, τον Κάουντ Μπέιζι, τον Τσάρλι Πάρκερ κ.ά. Ήταν όλοι τους πολύ διάσημα ονόματα. Αρχές δεκαετίας του ,50 ξεκίνησα να παίζω σαξόφωνο. Ασχολήθηκα και με το πιάνο, αλλά το σαξόφωνο με κέρδισε ολοκληρωτικά. Και στη δεκαετία του ,60 έγραφα πλέον τη δική μου μουσική».

Πέντε δεκαετίες καριέρας, λοιπόν. Και με μια ανεξάντλητη δισκογραφία. Και με πολλά διαφορετικά είδη μουσικής. Σόουλ, ρέγκε, fusing αλλά και afro jazz, φανκ μέχρι και spiritual. Χώρια τις συνεργασίες με καλλιτέχνες όπως ο Χέρμπι Χάνκοκ, ο Ντον Τσέρι και ο Μπιλ Λάσγουελ.

• Νιώθατε ποτέ πως γράφετε μουσική για κάποιο συγκεκριμένο κοινό; Το αφρικανικό, ας πούμε...

«Για μένα η μουσική αποτελεί παγκόσμια γλώσσα. Μπορώ να γράψω τραγούδια για μεγάλες μπάντες αλλά και συμφωνικές ορχήστρες. Ένας σωστός μουσικός πρέπει να είναι ευπροσάρμοστος. Από την πρώτη στιγμή, μικρός ακόμα στο Καμερούν, δεν ένιωθα πως έπαιζα αφρικανική μουσική αλλά, απλώς, μουσική».

• Ξένη μουσική ακούγατε τότε;

«Όταν ήμουν παιδί, άκουγα πολλούς εκκλησιαστικούς ύμνους γιατί η μητέρα μου συμμετείχε σε μια χορωδία. Μου άρεσε όμως να ακούω και αρκετή κλασική μουσική όπως Μπαχ και Μότσαρτ. Κάποτε ένας θείος μου μού έφερε για δώρο ένα μαντολίνο. Μέσω αυτού άρχισα να μαθαίνω μουσική. Αργότερα, άκουγα και κουβανέζικα τραγούδια, επειδή άρεσαν πολύ στον πατέρα μου. Έβρισκε ότι είχαν πολλές συγγένειες με τις κονγκολέζικες ρούμπες. Έτσι, καμιά στιγμή δεν μου φάνηκε η δυτική μουσική ως κάτι το ξένο. Αντιθέτως, μου έμοιαζε πολύ οικείος ήχος».

* GAZARTE Βουτάδων 32 - Γκάζι. Εισιτήρια (με ποτό): από 35 έως και 55 ευρώ*

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 28/11/2008

Λευτέρης Παπαδόπουλος: «Περιμένω από τους νέους να στύψουν τον κόσμο στα τραγούδια τους»

Της ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ

Τα πηγαία λαϊκά τραγούδια του Λευτέρη Παπαδόπουλου είναι κατ' εξοχήν «παντός καιρού». Ξεπέρασαν τις εποχές, τους πάσης φύσεως διαχωρισμούς κι αποτέλεσαν κοινή παρακαταθήκη. Είναι τυχαίο ότι είναι παρόντα σχεδόν σε κάθε μουσικό πρόγραμμα; Οτι το διπλό cd «Αφιέρωμα στον Λευτέρη Παπαδόπουλο-Θα πιω απόψε το φεγγάρι» (Legend), με τα 58 τραγούδια της ζωντανής ηχογράφησης των συναυλιών που έγιναν το 2006 στο Μέγαρο Μουσικής με τη Μαρινέλλα, τον Γιώργο Νταλάρα, τη Γλυκερία, αλλά και τον Κώστα Μακεδόνα, τη Μελίνα Ασλανίδου και του «Οναρ», είναι επί εβδομάδες στην κορυφή του ελληνικού τοπ;

Οι στίχοι του με μουσική των Θεοδωράκη, Πλέσσα, Καλδάρα, Ζαμπέτα, Ξαρχάκου, Λοΐζου, Κουγιουμτζή, Μούτση, Σπανού και Νικολόπουλου, δεν έπαψαν να τραγουδιούνται - ακόμα κι αν έπαψαν ν' ακούγονται από τα περισσότερα ραδιόφωνα και τις τηλοοράσεις. Οπως ο Λευτέρης Παπαδόπουλος δεν έπαψε να κάνει βόλτες στη γειτονιά του -και στη δική μας...

Πέντε εβδομάδες πρώτο στο ελληνικό τοπ-30 ένα cd με τραγούδια που γράφτηκαν και πριν από 45 χρόνια...

«Η "Απονη Ζωή" γράφτηκε πριν από 45 χρόνια ακριβώς. Αλλά δεν είναι περίεργο. Τα καλά τραγούδια νικάνε τον χρόνο».

• Από την αυλή της οδού Φωκαίας στην οδό Γουέμπστερ σήμερα, πόσα τραγούδια δρόμος είναι;

«Πάνω από 1.000. Αλλά δεν είναι μόνο τα τραγούδια, είναι τα βιώματα. Η οδός Φωκαίας ήταν η σκληρή βιοπάλη, η οικογένεια...».

• Εχετε πει ότι ουσιαστικά σ' όλα τα τραγούδια σας για την αυλή σας γράφατε...

«Ενα και μοναδικό τραγούδι έγραφα πάντα, για τη γειτονιά μου, για τους λαϊκούς ανθρώπους. Και τα κορίτσια, με τα οποία νταραβερίζομαι στα τραγούδια, είναι κορίτσια από λαϊκές οικογένειες. Κορίτσια που, για να δουν τον αγαπημένο τους, πλένονταν στη σκάφη με μια πλάκα πράσινο σαπούνι και μετά έκοβαν γιασεμιά και τα 'βαζαν στα στηθάκια τους να μυρίζουν ωραία. Είχε μια καθαρότητα όλο αυτό».

• Η στέρηση και η δυσκολία ήταν δηλαδή η κινητήριος δύναμη για τη δημιουργία;

«Αν πω ναι, θα είναι σαν να εύχομαι να 'χουμε δυστυχία για να μπορούμε να γράφουμε τραγούδια. Δεν εννοώ αυτό. Ανά πάσα στιγμή μπορεί κανείς να γράψει, αρκεί να 'χει μέσα του φωτιά. Και κάτι άλλο: ο Διαλεγμένος για να γράψει τα θεατρικά του έργα έβγαινε κάθε μέρα στον δρόμο κι άκουγε τι έλεγε ο ένας κι ο άλλος».

• Εσείς το κάνετε ακόμα αυτό;

«Κυκλοφορώ καθημερινά στη γειτονιά μου. Βλέπω τους ανθρώπους, μιλώ με τον ψιλικατζή, πάω κι αγοράζω εφημερίδες. Δεν οδηγώ. Μπαίνω στο μετρό και μέσα εκεί, στριμωγμένος με άλλους που γυρνάνε από τη δουλειά τους, πιάνω την κουβέντα».

• Εχετε τον τρόπο να εντοπίζετε τη συνισταμένη του λαϊκού αισθήματος...

«Αυτό σημαίνει "γράφω τραγούδια". Εντοπίζεις αυτή τη συνισταμένη που δεν είναι μόνο θέμα γούστου ή ταλέντου. Είναι και μυρωδιά, η αίσθηση που έχεις για τον κόσμο, η πολιτική σου τοποθέτηση. Οταν έγραψα το '63 την "Απονη Ζωή" ήθελα να βγάλω μια κραυγή αγανάκτησης που αισθανόμουν ότι ήταν κοινή. Ο κόσμος τότε υπέφερε. Βγαίναμε από τη σκληρή 8ετία του Καραμανλή της βίας και νοθείας. Ερχόταν η σειρά του Γεωργίου Παπανδρέου. Και παντού στον κόσμο γίνονταν ζυμώσεις. Υπήρχε κι ένας άνεμος ελπίδας. Η μαγκιά, η εξυπνάδα ή το ταλέντο ήταν οι κεραίες σου να συλλάβουν όλο αυτό το κλίμα».

• Κάθε τραγούδι σας έχει μια ιστορία πίσω από την ιστορία;

«Κατά κανόνα τα τραγούδια μου είναι βιωμένα. Τα 'χω ζήσει. Γι' αυτό θεωρώ πως από τα πιο τιμητικά πράγματα που έχουν γραφτεί για μένα, ήταν μια παρατήρηση της Στέλλας Βλαχογιάννη: "Εάν ο Παπαδόπουλος ζούσε 400 χρόνια πριν, τα δημοτικά τραγούδια θα είχαν την υπογραφή του". Οταν το διάβασα, συγκλονίστηκα. Γιατί, εκτός από την αυλή μου, βασικό στοιχείο της μαθητείας μου ήταν το δημοτικό, το ρεμπέτικο, η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, λιγότερο ο Γκάτσος και βέβαια η ποίηση - η αποκάλυψη δηλαδή του αθέατου».

• Σε ποιον οφείλετε τα πάντα;

«Στη μάνα μου που ήταν παραδουλεύτρα. Την έχω εξυμνήσει, όταν έγραψα "σε καρτερούσε η ζωή και μια παραδουλεύτρα μάνα". Τα οφείλω στον πατέρα μου που ήταν τσαγκάρης. Και γι' αυτόν έγραψα: "Δεν είχαμε ψωμί, μα είχαμε τραγούδι. Εσόλιαζε ο πατέρας τον καιρό". Αυτά με έκαναν ανθεκτικό στις κακουχίες και τρυφερό απέναντι στον κόσμο που πάσχει...».

• Στιχουργός χωρίς βίωμα γίνεται;

«Νομίζω πως όχι. Ο στίχος είναι προφορικός λόγος. Εάν δεν έχεις περπατήσει, δεν έχεις μιλήσει με τους ανθρώπους, δεν τους έχεις "μυρίσει", δεν έχεις αγκαλιάσει ένα κορίτσι, δεν έχεις φάει μια βλαστήμια, δεν έχεις ζήσει μια φοβερή χυλόπιτα, τι θα γράψεις;».

• Γιατί σ' ένα μεγάλο ποσοστό το σύγχρονο τραγούδι δεν βρίσκει τον τρόπο να ανταποκριθεί στα σύγχρονα ερεθίσματα;

«Γιατί πολλά παιδιά που κάνουν σήμερα τραγούδια δεν έχουν εκεί το μυαλό τους. Το πρόβλημά τους είναι η γκόμενά τους κι "αυλή" τους είναι ο εαυτός τους. Υπάρχουν, όμως, νέοι συνθέτες και κυρίως στιχουργοί πολύ ενδιαφέροντες. Αλλά τηλεόραση και ραδιόφωνα προβάλλουν μόνο το λεγόμενο λαϊκοπόπ που ένα και μόνο πράγμα λέει, "μη με εγκαταλείψεις διότι θα πεθάνω". Οταν υπάρχουν δίπλα σου άνθρωποι που πεθαίνουν πραγματικά, όταν υπάρχει αυτή η τρομακτική ανεργία, όταν το μέγα πρόβλημα είναι το περιβάλλον, αυτά μόνο βρίσκουν να πουν; Πού είναι τα νέα παιδιά να γράψουν γι' αυτά; Εγώ είμαι 73 ετών. Σε λίγο καιρό θα πεθάνω. Θέλω να προλάβω να δω τους νέους να πιάσουν τον κόσμο να τον στύψουν, να στάξει μέχρι και η τελευταία στάλα». *

---

Στιχουργούς έχουμε, συνθέτες δεν έχουμε

• Στο τραγούδι περάσαμε κάποια στιγμή από τον δημιουργικό πληθυντικό στον ενικό αριθμό. Πού οφείλεται αυτό;

«Στους γνωστούς πολιτικούς λόγους. Ειδικά στο τραγούδι οφείλεται στη συμπεριφορά των δισκογραφικών εταιρειών και στην ηλιθιότητα των Ελλήνων τραγουδιστών».

• Τι εννοείτε;

«Οτι κάποια στιγμή οι εταιρείες κολακέψαν τον ηλίθιο τον τραγουδιστή. "Γιατί να είσαι εσύ η τρίτη τρύπα της φλογέρας;" του είπαν. Αρχισαν να βγάζουν δίσκους με τη μούρη των τραγουδιστών στο εξώφυλλο και από εμάς ζητούσαν να γράφουμε τραγούδια για έναν συγκεκριμένο τραγουδιστή -πράγμα που κι εγώ κι άλλοι δεν το κάναμε ποτέ. Οι τραγουδιστές όμως μάσησαν το δόλωμα. Μόνον 3-4 αντέδρασαν και κράτησαν το ρεπερτόριό τους, διατηρώντας τα πράγματα σε ένα αξιοπρεπές ύψος: ο Μητσιάς, ο Μητροπάνος, ο Νταλάρας, η Χαρούλα. Αυτοί μπορεί να κάνουν κι ένα λάθος, να πουν και 5 τραγούδια-μαλακίες, αλλά ο άξονας στις συναυλίες τους είναι τα τραγούδια του Θεοδωράκη, του Χατζιδάκι, του Λοΐζου, του Ξαρχάκου».

• Για τους νέους στιχουργούς τι άποψη έχετε;

«Νομίζω ότι έχουν ταλέντο. Αλλά και τις γενιές μετά από εμάς αν πάρουμε, ο Ρασούλης δεν είναι πολύ σπουδαίος; Κι ακόμα ο Αλκαίος, η Νικολακοπούλου (που είναι άνιση, αλλά έχει μεγάλο ταλέντο και μια ματιά κινηματογραφική), ο Τριπολίτης (με μια γλώσσα τραχιά και πολύ πολιτική)».

• Κι από τους ακόμα νεότερους;

«Εκείνος που έχει ταλέντο, αλλά τώρα τον έχει πάρει στα φτερά της η δόξα, κάνει συνέχεια σουξέ και γι' αυτό προφανώς παρασύρεται και δεν προλαβαίνει να κάνει αυτά που μπορεί, είναι ο Νίκος Μωραΐτης. Κι ο Παυριανός έχει ταλέντο, αλλά αγωνίζεται από δω κι από εκεί για το μεροκάματο. Γενικά νομίζω ότι έχουμε πολλούς καλούς στιχουργούς κι ότι, με εξαίρεση 4-5 συνθέτες (τον Νικολόπουλο, τον Κραουνάκη, τον Σέμση και μερικούς άλλους), εκεί πάσχουμε».

• Κι όμως οι περισσότεροι πιστεύουν ότι έχουμε πολύ καλούς συνθέτες κι ότι πάσχουμε στον στίχο.

«Κι εγώ επαναλαμβάνω κατηγορηματικά: συνθέτες δεν έχουμε. Οι ρεμπέτες έλεγαν ότι "η μουσική είναι ο ρουφιάνος του τραγουδιού", αυτή που σου προξενεύει τους στίχους. Στιχουργούς έχουμε εξαιρετικούς. Από μουσικούς δεν υπάρχει κανένας νεότερος να πάρει τους στίχους και να τους ταξιδέψει».

• Η «αυλή» σας ποια είναι τώρα;

«Ο κόσμος ολόκληρος...».

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 28/11/2008

Η αβάσταχτη ελαφρότητα (και το κρυφό βάρος) στην όπερα

Εστιασμένο στην «αβάσταχτης ελαφρότητας» όψη της όπερας ήταν το γκαλά που πρόσφερε η Ορχήστρα των Χρωμάτων υπό τον Μίλτο Λογιάδη στην κατάμεστη αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» (24/11/2008).

Τέσσερις νέοι λυρικοί καλλιτέχνες τραγουδούν όπερα, συνοδευόμενοι από την Ορχήστρα των Χρωμάτων υπό τον Μίλτο Λογιάδη. Εξ αριστερών προς τα δεξιά: Βασίλης Καβάγιας, Βασίλης Τσανακτσίδης, Αρτεμις Μπόγρη και Ειρήνη Κυριακίδου

Συμμετείχαν τέσσερις νέοι λυρικοί τραγουδιστές, που βρίσκονται στην εκκίνηση ή στην πρώτη φάση της σταδιοδρομίας τους. Το πρόγραμμα περιλάμβανε γνωστά αποσπάσματα από δημοφιλείς όπερες του Μότσαρτ, του Ροσίνι και του Ντονιτσέτι. Οι εντυπώσεις που αποκομίσαμε ήταν για διάφορους λόγους άνισες. Οπωσδήποτε ακούσαμε τέσσερις νεανικές φωνές, ορθοτονικά εστιασμένες, με ωραίες και ενδιαφέρουσες χροιές.

Ως προς την ποιότητα του τραγουδιού και την άνεση, εύκολα ξεχώρισε η Ειρήνη Κυριακίδου: έχει σαφώς τη μεγαλύτερη σκηνική εμπειρία (ακόμη τη θυμόμαστε ως Ντόνα Αννα στην ΕΛΣ), χειρίζεται την ελαφριά, μικρή, ευκίνητη φωνή της με αυτοπεποίθηση και εξυπνάδα, ενώ το τραγούδι της χαρακτηρίζεται από καλαίσθητη φραστική, εκφραστική πληρότητα και δραματική ευστοχία.

Η Αρτεμις Μπόγρη έχει φωνή πιο μεστή, αισθητά μεγαλύτερη και πιο σκούρα, γεγονός που την καθιστά κατάλληλη για διαφορετική, πιο δραματική μερίδα του ρεπερτορίου των υψιφώνων. Ωστόσο από το εκφραστικό τραγούδι της έλειπε ακόμη το υψηλό επίπεδο τεχνικής (τρίλιες, καθαρότητα κλιμάκων) που θα το καθιστούσε ανεπιφύλακτα κατάλληλο για την ροσίνεια «Σταχτοπούτα».

Ο τενόρος Βασίλης Καβάγιας διαθέτει μια πολύ ενδιαφέρουσα φωνή: ηχηρή, με ωραιότατο, φωτεινό, θερμό και ηδύ ηχόχρωμα· του λείπουν ακόμη η εμπειρία και το επίπεδο τεχνικής που θα του επιτρέψουν να θέσει υπό πλήρη έλεγχο το θαυμάσιο φωνητικό όργανό του (άνεση σε όλη την έκταση, ευλυγισία, πλαστικότητα φραστικής κ.λπ.) ώστε να αναδειχθεί σε ιδανικό ερμηνευτή του ρεπερτορίου που μας τραγούδησε.

Καλοεστιασμένη, θερμή και ηχηρή πρόβαλε η φωνή του βαρύτονου Βασίλη Τσανακτσίδη· προοριζόμενος κυρίως για κωμικούς ρόλους, του απομένει να αναπτύξει πλήρως την ειδική σκηνική ιδιοσυγκρασία που προϋποθέτει το ρεπερτόριο αυτό. Ο Μίλτος Λογιάδης προσέγγισε το ρεπερτόριο της βραδιάς με σαφήνεια και καθαρότητα, στηρίζοντας πρωτίστως τους τραγουδιστές, ωστόσο -ειδικά στον Μότσαρτ- δίχως αίσθηση ύφους. [Γ.Σ.Β., ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 26/11/2008]

Λουδοβίκος κατά κρητικής λογοτεχνίας

Σε ήχο ελληνικό

Του ΓΙΩΡΓΟΥ Ε. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

* ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΤΩΝ ΑΝΩΓΕΙΩΝ: ΠΟΙΑ ΠΑΘΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΡΩΝΤΑ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ: LYRA

Ακόμα ένας δίσκος του Ανωγειανού «τραγουδιστή» που φέρει το παρατσούκλι «Λουδοβίκος των Ανωγείων». Τώρα τολμά να μελοποιήσει ποιητές της αναγεννησιακής κρητικής λογοτεχνίας. Στίχοι από τον «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου, την «Ερωφίλη» του Γεώργιου Χορτάτση και από την «Εύμορφη βοσκοπούλα» άγνωστου ποιητή, που γενικά αναφέρονται στον έρωτα, ένα πεδίο προσφιλές στον Λουδοβίκο, ο οποίος -όπως καταλλήλως διοχετεύεται από τους μηχανισμούς προβολής των προϊόντων της δισκοπαραγωγής- είναι ειδικός στα ερωτικά ζητήματα.

Οπως είναι γνωστό, ο «συνθέτης» -όπως και τόσοι άλλοι- δεν έχει και πολλές γνώσεις μουσικής. Οπως ο ίδιος λέει, ήθελε να γίνει ζωγράφος, αλλά σπούδασε οικονομικά στην ΑΣΟΕΕ, την οποία δεν κατάφερε να τελειώσει. Χαράσσει λοιπόν μελωδίες πάνω στην ταστιέρα του μαντολίνου του (πάλι καλά, αφού άλλοι απλώς τις σφυρίζουν) τις οποίες ταυτοχρόνως υποτονθορίζει και εν συνεχεία αναλαμβάνουν οι επαγγελματίες μουσικοί, ενορχηστρωτές, διασκευαστές και άλλοι, να φέρουν στο φως ένα κομμάτι μουσικής τέτοιο που στα εξωτερικά του χαρακτηριστικά, τουλάχιστον, να ανταποκρίνεται σε ό,τι γενικώς απαιτούν τα καθιερωμένα, οι μόδες, οι συρμοί.

Ετσι, εδώ, η κρητική λογοτεχνία αξιώθηκε μια «τιμή» που είναι αμφίβολο αν μπορούσε να τη φανταστεί στα χρόνια της ακμής της. Μια ελαφρά, προβλέψιμη, απλοϊκή, μελό και άστοχη μελοποιία, με ευκολίες, στερεότυπα και ανέμπνευστα μοτίβα, που μαζί με τη μονοτονία του Λα μινόρε (που κυριαρχεί) και τους συνηθισμένους άτεχνους ψιθυρισμούς του δημιουργού κάνουν το όλον πόνημα αρκούντως βαρετό. Ο φροντισμένος και θαυμαστός ποιητικός λόγος του Χορτάτση, του Κορνάρου και του ποιητή της «Εύμορφης βοσκοπούλας» ουδόλως, κατά τη γνώμη μου, αξιοποιείται, αναδεικνύεται το κάλλος του ή άλλως πώς καλλιτεχνικώς υπηρετείται. Θα παρατηρούσα, μάλιστα, πως η μελοποίηση στίχων από τον «Ερωτόκριτο», αν δεν είναι τόσο εμπνευσμένη, ώστε να μπορεί να σταθεί υπερήφανα δίπλα στην παραδοσιακή (και αξιοσέβαστη αν την παρατηρήσει ένας μουσικός) μελωδία του «Ερωτόκριτου», τότε δείχνει οίηση, αλαζονεία και -αν μου επιτρέπεται η έκφραση- «ψηλομυτία», τουλάχιστον, για να μην πούμε κάτι βαρύτερο.

Φιλότιμες προσπάθειες για την αναίρεση της... υπνωτικής δράση του έργου, κάνει ο ενορχηστρωτής με συνδυασμούς «ωραίων» ηχοχρωμάτων, διεκπεραιωτικών αρμονικών λύσεων και δεξιοτεχνικών παιξιμάτων από ικανούς μουσικούς εκτελεστές. Απλώνει ένα «ωραίο» μουσικό «χαλί» που έχει την πρόθεση να θυμίσει λίγο τον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος -ειρήσθω εν παρόδω- «ανακάλυψε» στα Ανώγεια τον κατά κόσμον Γιώργο Δραμουντάνη και τον βάφτισε Λουδοβίκο. Το φιλότιμο «χαλί» βέβαια, αντί για την αισθητική Χατζιδάκι, τείνει κάπως προς εκείνη της κ. Μοιραράκη που εμπορεύεται τηλεοπτικώς χαλιά - κιλίμια.

Οπως και άλλοτε παρατηρήσαμε, ο τραγουδοποιός προσπαθεί σταθερά να μεταμφιέσει (να μασκαρέψει) σε στιλ ένα μελωδικό ναΐφ, την αδυναμία να πείσει (όχι βέβαια το εωθινό τηλεοπτικό κοινό) ότι δημιουργεί έργα που βρίσκονται εντός των επίσημου πολιτιστικού και καλλιτεχνικού πλαισίου, μια μελοποιία αντάξια του ποιητικού λόγου που υποτίθεται πως θέλει να υπηρετήσει. Το άλμπουμ -τέλος- είναι διπλό και στον δεύτερο δίσκο περιλαμβάνονται δέκα ορχηστρικές εκδοχές τραγουδιών του Λουδοβίκου, τις οποίες δεν μπόρεσα να ακούσω καθώς το κουτί που έφτασε στα χέρια μου περιλαμβάνει -κατά λάθος- δύο φορές τον πρώτο δίσκο. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 26/11/2008

Με τον τρόπο του Μπαχ

ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΣΗΕΑ

Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΒΩΛΟΥ

Μια συναυλία παλιάς μουσικής με πολύ ιδιαίτερο χαρακτήρα πρόσφερε στα μέλη της και στο φιλόμουσο κοινό το Μορφωτικό Ιδρυμα της ΕΣΗΕΑ (21/11/2008). Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη Αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής και περιλάμβανε μία μόνο σύνθεση, τη «Μουσική προσφορά» του Μπαχ.

Το έργο που αφιέρωσε ο Μπαχ στον Φρειδερίκο τον Μεγάλο το 1747 παρουσίασαν ο τσεμπαλίστας Γεράσιμος Χοϊδάς και το σύνολο μπαρόκ μουσικής «Il traversiere» αποτελούμενο από τους Νταβίντε Μόντι (μπαρόκ βιολί), Μασιμιλιάνο Τορσιλιέρι (φλάουτο τραβέρσο), Τζοέλε Γκουσμπέρτι (μπαρόκ τσέλο). Πριν ξεκινήσει η συναυλία αυτή καθ' εαυτή, ο Χοϊδάς έκανε μια ενημερωτική εισαγωγή, στην οποία ανέλυσε εν συντομία την ιδιάζουσα δομική κατασκευή του έργου και φώτισε τα ενδιαφέροντα εξωμουσικά του συμφραζόμενα. Οι τρεις Ιταλοί μουσικοί έπαιξαν σε όργανα εποχής και με τρόπο απόλυτα συντονισμένο προς τη σήμερα αποδεκτή, ιστορικά προσανατολισμένη ερμηνευτική της παλιάς μουσικής. Αναμφίβολα ο ιδιάζων χαρακτήρας του αποτελέσματος -διαφορετική ηχοχρωματική χροιά, χαμηλότερες δυναμικές, ιδιωματική διάπλαση φραστικής κ.λπ.- ξένισε μέρος του κοινού, από την άλλη ήταν αυτός ακριβώς που προσέδωσε στο ακρόαμα το ειδικό, ηχητικό ενδιαφέρον.

Ο τσεμπαλίστας Γεράσιμος Χοϊδάς και το σύνολο παλιάς μουσικής «Il traversiere» παρουσιάζουν τη «Μουσική προσφορά» του Μπαχ στην αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος»

Τον Γεράσιμο Χοϊδά τον έχουμε ξανακούσει σε έργα Μπαχ. Η παρούσα ακρόαση επιβεβαίωσε τις παλαιότερες εντυπώσεις. Στις τρεις φούγκες που έπαιξε μόνος στο τσέμπαλο κυριάρχησαν καθαρότητα και τεχνική αρτιότητα, κατανόηση του μουσικού κειμένου και απόδοση που αναδείκνυε με σαφήνεια το «μαθηματικό» συντακτικό της αυστηρής γραφής παράλληλα προς τους καλλιγραφικούς γλυκασμούς. Η σύμπραξή του με τους Ιταλούς μουσικούς υπήρξε αβίαστη, δένοντας σε ωραία αρθρωμένες ρυθμικομελωδικές συνηχήσεις: χορευτική ελαφράδα, διαφάνεια, κομψότητα, ετοιμότητα και εξάρσεις δεξιοτεχνίας στην «Τρίο σονάτα», καίρια ρυθμική/αρμονική στήριξη και στιλιζαρισμένη θεατρικότητα στα ντουέτα.

Στο παίξιμο των «Il traversiere» απολαύσαμε το απαλό, κινητικό κελάηδισμα του φλάουτου, το εύπλαστο, κοφτά αρθρωμένο παίξιμο του τσέλου, κυρίως όμως την ιδιωματική φραστική και τον ήχο του μπαρόκ βιολιού· από τη φύση του πτητικός και ελαφρά υποτονικός αλλά ορθοτονικά ασφαλής, ο λυγμικός ήχος του κυριάρχησε ως πρώτη φωνή προσδίδοντας τον «ιστορικό» τόνο στο ακρόαμα.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 26/11/2008

Αλκηστις Πρωτοψάλτη: Κλείνει το μάτι στον χρόνο

Της ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ

Η Αλκηστις Πρωτοψάλτη δεν φοβάται τη μνήμη. Μεγαλώνει κι αγαπάει αυτό που γίνεται. Εχει άλλωστε πίσω της 30 χρόνια δισκογραφίας, που αξίζουν και με το παραπάνω μια συλλεκτική έκδοση με cd, dvd και λεύκωμα

«Μεγαλώνω και αγαπάω αυτό που γίνομαι. Ποτέ δεν ήμουν φιλάρεσκη, ήξερα ότι δεν ήμουν όμορφη. Είχα έναν δικό μου τύπο και αξιοποίησα τα προτερήματά μου...». Μια εξομολόγηση αφοπλιστικής ειλικρίνειας και μια ωραία πρόσφατη φωτογραφία λειτουργούν ως πύλη εισόδου στο ημερολόγιο της Αλκηστης Πρωτοψάλτη. Ουσιαστικά αυτό είναι η επετειακή έκδοση «Κι είμαστε ακόμη ζωντανοί» για την 30ετία της στη δισκογραφία.

«Αξιζε όλο αυτό;», αναρωτήθηκε χθες για τη διαδρομή της στο τραγούδι η Αλκηστις Πρωτοψάλτη. «Αξιζε για το άνοιγμα στα βαθιά», έδωσε την απάντηση

Κυκλοφορεί από τη Universal σε δύο εκδοχές: ως best of με 3 cd, και ως συλλεκτική έκδοση που περιλαμβάνει 4 cd με 80 από τα καλύτερα τραγούδια της, ένα dvd με 28 βίντεο κλιπ κι ένα λεύκωμα με φωτογραφίες, κριτικές και σημειώσεις από την πορεία της στο τραγούδι.

«Από την Αλεξάνδρεια ξεκίνησε η ζωή μου. Δεν φοβάμαι τη μνήμη, ακόμη κι αν οι αναμνήσεις πονάνε. Δεν πετάω φωτογραφίες, δεν πετάω τίποτα. Ετσι κι αλλιώς οι μνήμες μου είναι η ιστορία της ζωής μου, και μέσα από αυτή την έκδοση κλείνω το μάτι στον χρόνο τον πανδαμάτορα...», εξήγησε στη χθεσινή παρουσίαση.

Αφετηρία της έκδοσης το 1974, η «Τετραλογία» του Δήμου Μούτση σε ποίηση Σεφέρη, Καβάφη, Ρίτσου, Καρυωτάκη και η πρώτη εμφάνιση της Αλκηστης-Σεβαστής Αττικιουζέλ στις μεγάλες συναυλίες και στη δισκογραφία. Μετά Ηλίας Ανδριόπουλος, Γιάννης Σπανός κι από το '85 ο δεύτερος μεγάλος κύκλος της καριέρας της δίπλα στους Σταμάτη Κραουνάκη και Λίνα Νικολακοπούλου. Διά σκηνοθετικού πνεύματος Ανδρέα Βουτσινά η πρώτη μουσική παράσταση στην Ελλάδα. Κι ύστερα τα τραγούδια της Γαλάνη, του Μπρέγκοβιτς, του Αντύπα, η παράσταση στο Δημοτικό του Πειραιά σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Παπαϊωάννου. Οι συναυλίες εντός (Ηρώδειο, Μέγαρο) και εκτός Ελλάδας (Κούβα, Κίνα), οι μεγάλες στιγμές (Τελετή Λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων) και οι πιο πρόσφατοι σταθμοί, με τελευταίο τη συνεργασία της με την εταιρεία Heaven.

Είχε δίκιο ο Λάκης Λαζόπουλος όταν επεσήμανε ότι η έκδοση «ενοποιεί τον χρόνο και το αίσθημα, μετατρέποντας πολλές βραδιές σε μία». Το ίδιο ισχύει και για εμάς ως κοινό, αλλά και για το τραγούδι. Γιατί η πορεία αυτής της σπουδαίας ερμηνεύτριας καθρεφτίζει πεντακάθαρα την πορεία του ελληνικού τραγουδιού, την αγωνία των τραγουδιστών και τις αλλαγές της «κλίμακας»: από τους μεγάλους συνθέτες, τους ποιητές, τις μαζικές συναυλίες και τη μεταπολιτευτική ευφορία στην απενοχοποιημένη ατομικότητα, στη μελαγχολία, στις μικρές προσωπικές ιστορίες της καθημερινότητας. Κι από εκεί στα αστραφτερά εφέ, την αγωνία της πολυσυλλεκτικότητας, τον αμήχανο στίχο, τη μετάγγιση μιας ψευδευφορικής ποπ με την ορμή διαφημιστικού σποτ.

«Αξιζε όλο αυτό; Αξιζε για το άνοιγμα στα βαθιά», διαπίστωσε η Πρωτοψάλτη. Εστω κι αν το άνοιγμα στα βαθιά οδηγεί πότε πότε στα ρηχά. Αλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι ξανακάνει «απλωτές» δοκιμάζοντας ένα λιτό, απαιτητικό σχήμα: από τον Φεβρουάριο θα βρίσκεται στο GazARTE για ένα πρόγραμμα μόνο πιάνο (του Στέφανου Κορκολή) και φωνή.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 26/11/2008

Κίνα εναντίον Guns Ν΄ Roses

Δεκαπέντε χρόνια χρειάστηκαν ώστε τελικώς να κυκλοφορήσει το νέο άλμπουμ του αμερικανικού συγκροτήματος Guns Ν΄ Roses. Και όπως όλα δείχνουν, περίπου το ένα πέμπτο του παγκόσμιου πληθυσμού δεν θα έχει δικαίωμα να το προμηθευθεί, αφού οι κινεζικές αρχές απαγόρευσαν την κυκλοφορία του εξαιτίας του τίτλου του.

Το εξώφυλλο του δίσκου των Αμερικανών Guns Ν΄ Roses «Chinese Democracy», φιλοτεχνημένο από τον κινέζο καλλιτέχνη Σι Λιφένγκ. Σύμφωνα με τις Αρχές της χώρας του, παρουσιάζει τον κινεζικό λαό ως ανήμπορο

Το «Chinese Democracy», σύμφωνα με ανακοίνωση του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, «αποτελεί την αιχμή του δόρατος για την Κίνα». Οι πρώτες συζητήσεις έγιναν με αφορμή το ομώνυμο τραγούδι του άλμπουμ το οποίο αναφέρεται στην απαγόρευση του κινεζικού συγκροτήματος Falun Gong- και ας αφαιρέθηκε από τα άλμπουμ που προορίζονταν για την αγορά της Κίνας. Επίσης, οι Κινέζοι δεν θα μπορούν πλέον να έχουν επαφή με την επίσημη ιστοσελίδα του χαρντ ροκ συγκροτήματος καθώς οι Αρχές την μπλόκαραν.

Οι στίχοι του τραγουδιού που ξεσήκωσαν αντιδράσεις στην Κίνα αναφέρουν μεταξύ άλλων: «Αν τα θεμέλιά σου τρίζουν, τότε κατηγόρησε τον εαυτό σου». Το εξώφυλλο του άλμπουμ κοσμεί έργο του καλλιτέχνη από το Πεκίνο Σι Λιφένγκ και παρουσιάζει τον κινεζικό λαό ως ανήμπορο, ενώ το συνοδευτικό βιβλιαράκι περιέχει φωτογραφίες του κινεζικού στρατού. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Κιν Γκανγκ είπε: «Από όσο ξέρω στους περισσότερους δεν αρέσει γιατί είναι δυνατό και θορυβώδες».

Ο Χατζιδάκις της «Λύρα» σε 19 CD

Με επιμέλεια του Γιώργου Χατζιδάκι ξαναβγαίνει όλη η δισκογραφία του συνθέτη στην εταιρεία

Μια πολύτιμη σειρά και μια ωραία είδηση φτάνει από τη «Λύρα», που αποφάσισε να επανεκδώσει το έργο του Μάνου Χατζιδάκι σε μια σειρά 19 ψηφιακών δίσκων, που επιμελείται ο Γιώργος Χατζιδάκις.

Ο Χατζιδάκις αποκήρυξε κάποτε τα ελαφρότερα από τα κινηματογραφικά τής εργογραφίας του. Τα «αποκηρυγμένα» αλλά υπέροχα τραγούδια από την «Αλίκη στο Ναυτικό» είναι μερικά από όσα θα κυκλοφορήσουν απ' τη «Λύρα» σε νέα επεξεργασία

Οι επανεκδόσεις γίνονται με απόλυτο σεβασμό στην πρωτότυπη έκδοση κάθε έργου, που σημαίνει κατ' αρχάς ότι οι ηχογραφήσεις είναι από τα αρχικά master με ειδική ηχητική επεξεργασία. Ιδια είναι και τα εξώφυλλα-σημεία αναφοράς μιας εποχής αλλά και κάθε δίσκου του Χατζιδάκι, με τα εικαστικά έργα των Γιάννη Μόραλη, Μίνωα Αργυράκη, Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Γιώργου Σταθόπουλου και Αλέξη Κυριτσόπουλου.

Επίσης έχουν διατηρηθεί όλες οι πληροφορίες και τα κείμενα κάθε πρωτότυπης έκδοσης, εμπλουτισμένες όμως με φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του Χατζιδάκι. Ολα τα κείμενα και οι στίχοι υπάρχουν και μεταφρασμένα στα αγγλικά από την Αμι Μιμς. Το δημιουργικό μέρος έχει επιμεληθεί ο Πέτρος Παράσχης.

Τα πέντε πρώτα έργα που κυκλοφορούν είναι α) «Ο Μεγάλος Ερωτικός» (1972) και «Χωρίον ο Πόθος» (1977), β) «Ο Οδοιπόρος, το Μεθυσμένο κορίτσι και ο Αλκιβιάδης» (1974), γ) «Τα Παράλογα» (1976), δ) «Η Εποχή της Μελισσάνθης» (1980) και ε) «Οι Μπαλάντες της οδού Αθηνάς» (1983). Μεταξύ των έργων που θα κυκλοφορήσουν το επόμενο διάστημα είναι και οι «Εξι Λαϊκές Ζωγραφιές», «Το Καταραμένο Φίδι», «Ο Κύκλος του CNS», «Το ρεσιτάλ», η «Ρυθμολογία», «Τα Πέριξ», όπως και οι συνθέσεις του Χατζιδάκι για το σινεμά («Sweet Movie», «Memed Γεράκι μου», «Never on Sunday», «Το τελευταίο ψέμα», «Μανταλένα», «Η Αλίκη στο Ναυτικό»).

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 24/11/2008

Η ελληνική πολιτισμική πολιτική εγκλωβίζεται στους ίδιους, στους γνωστούς και στους μέτριους...

Δεν είναι πολλοί οι Έλληνες μουσικοί που αληθινά κάνουν καριέρα και στο εξωτερικό, όπως με δικαιολογημένη υπερηφάνεια λέει και ο ίδιος. Και ακόμα λιγότεροι αυτοί που διαπρέπουν, θα προσθέταμε εμείς... Γιατί ο πιανίστας Βασίλης Τσαμπρόπουλος έχει παίξει πληθώρα έργων του κλασικού ρεπερτορίου συμπράττοντας με μερικές από τις μεγαλύτερες ορχήστρες ή σε σόλο εμφανίσεις στις σημαντικότερες αίθουσες συναυλιών του κόσμου. Αυτή είναι όμως μία πλευρά του... Γιατί υπάρχει και εκείνη του δημιουργού, του συνθέτη που και εκτελεστικά ακόμα εκφράζεται μέσα από ένα χώρο πολύ διαφορετικό από αυτόν της κλασικής μουσικής, εκείνο της jazz. Και αυτή ακριβώς η όψη της μουσικής του προσωπικότητας ήταν και η αφορμή για τη συζήτηση μαζί του...

Συνέντευξη στον Σάκη ΜΑΝΤΖΑΝΑ, Η Αυγή, 23/11/2008

Με σπουδές που ξεκίνησαν στην Αθήνα, συνεχίστηκαν στο Παρίσι και στο Σάλτσμπουργκ και κατέληξαν στη φημισμένη σχολή Julliard της Νέας Υόρκης δεν είναι καθόλου περίεργο ότι ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος αξιοποίησε στο έπακρο το ταλέντο του και αναγνωρίστηκε σε αρκετά νεαρή ηλικία ως ένας εξαιρετικός πιανίστας με αποτέλεσμα σήμερα να χαίρει μεγάλης εκτίμησης στον χώρο της κλασικής μουσικής, στην Ελλάδα μα - όπως προείπαμε - ίσως ακόμα περισσότερο στο εξωτερικό.Το ενδιαφέρον αλλά και αξιέπαινο τελικά στην περίπτωση του Τσαμπρόπουλου είναι ότι - αντίθετα με τους περισσότερους συναδέλφους του της κλασικής μουσικής - δεν περιορίστηκε μα ούτε και επαναπαύτηκε στην τελειότητα του στον εκτελεστικό τομέα. Είχε τη διάθεση μα και τη θέληση να εκφραστεί και δημιουργικά μέσα από τη μουσική και δεν δίστασε να το κάνει μόλις του δόθηκε η ευκαιρία. Και αυτό έγινε μέσα από τη συνεργασία του με τη σημαντικότερη ευρωπαϊκή jazz δισκογραφική εταιρεία, τη γερμανική ECM.

• * Υπάρχει κάτι που ήθελα πολύ καιρό να σε ρωτήσω. Αισθάνεσαι περισσότερο μουσικός της κλασικής, της jazz ή κάτι ανάμεσα στα δύο;

Σαφέστατα είμαι κλασικός μουσικός, ασχολούμαι με αυτό το μουσικό είδος από επτά ετών, αυτή είναι η παιδεία μου αλλά και τα μουσικά μου βιώματα και αυτό έχω παίξει περισσότερο στη ζωή μου. Η jazz ήρθε αργότερα, αρχικά ως... διάλειμμα, κάτι που με ξεκούραζε από τις απαιτήσεις του κλασικού ρεπερτορίου και ταυτόχρονα μου έδινε τη δυνατότητα να εκφραστώ και δημιουργικά, όταν σπούδαζα στη Juliard. Δεν μπορώ να πω όμως ότι δεν μου άρεσε πάρα πολύ και καθώς μέσα από αυτή βρήκα και μια δημιουργική εκφραστική διέξοδο συνέχισα να ασχολούμαι μαζί της, όποτε μου το επιτρέπει ο χρόνος μου και οι πάρα πολλές υποχρεώσεις μου για συναυλίες με κλασικά έργα.

* Πόσο διαφορετική είναι λοιπόν η προσέγγιση στην jazz ενός κλασικού μουσικού και ενός που προέρχεται από την ίδια;

Από αρκετά μέχρι πάρα πολύ, τουλάχιστον για εμένα... Γράφω μουσική, πράγμα που σημαίνει ότι παίζω και jazz, μόνον όταν έχω κάτι να πω και ποτέ άλλοτε. Μετά από τόσα χρόνια εξαντλητικής μελέτης για να προσεγγίσω σωστά την κλασική μουσική (ακριβώς γιατί εκεί την διαφορά στις εκτελέσεις τόσο πολυπαιγμένων έργων την κάνουν οι λεπτομέρειες) νομίζω ότι μπορώ πια να παίζω εκφραστικά, πολύ περισσότερο από τον μέσο όρο τουλάχιστον. Και εδώ θα ήθελα να πω ότι έχω ακούσει πολύ καλούς jazz μουσικούς που έδιναν άψογα αυτό που ήθελαν να πουν αλλά ήταν μέτριοι εκτελεστές, δεν έπαιζαν ή καλύτερα δεν προσέγγιζαν σωστά το πιάνο ας πούμε. Για εμένα αυτό δεν είναι αρκετό, ίσως να μην επιζητώ υποχρεωτικά την τελειότητα αλλά πάντως θέλω την εκτελεστική αρτιότητα. Επίσης δεν ακολουθώ, δεν με ενδιαφέρει ως μουσικό όλη η παράδοση της jazz. Για παράδειγμα μπορεί να μου αρέσει να ακούω swing ή blues αλλά δεν θα τα έπαιζα ποτέ ακριβώς γιατί αισθάνομαι ότι δεν έχω να πω τίποτα μέσα από αυτά. Πολύ περισσότερο να τους προσθέσω κάτι γιατί για εμένα αυτό είναι το ζητούμενο ενός νέου έργου και ειδικά στην εποχή μας όπου όλα πια έχουν παιχτεί και ακουστεί. Να προτείνει έστω και σε ένα μικρό βαθμό κάτι καινούργιο...

• * Διαπιστώνω ότι η δημιουργική πλευρά σε ενδιαφέρει πάρα πολύ. Βλέπεις κάποια περίπτωση να σε κερδίσει στο μέλλον ολοκληρωτικά η σύνθεση και κατά προέκταση και η jazz;

Όσο συνεχίζω να δίνω κλασικά κονσέρτα αυτό δεν μπορεί να γίνει. Για αργότερα, στο απώτερο μέλλον, δεν μπορώ να πω...Το σίγουρο πάντως είναι ότι όντως η σύνθεση με ενδιαφέρει πάρα πολύ, τουλάχιστον όσο και η εκτέλεση. Άλλωστε αυτά τα δύο κάπου συμπληρώνουν το ένα το άλλο κατά τη γνώμη μου...Για αυτό και λέω ότι δεν είμαι τυπικός jazz μουσικός και αυτό που κάνω το αποκαλώ jazz γιατί...ουσιαστικά δεν υπάρχει καλύτερη ονομασία αλλά δεν είναι ακριβώς αυτό. Και δεν θα μπορούσε να είναι όταν ο αυτοσχεδιασμός και με ενδιαφέρει και μου αρέσει μεν αλλά και τον πλησιάζω με ένα διαφορετικό τρόπο. Είναι πολύ πιο περιορισμένος από όσο συνήθως στη jazz, κάποιες φορές μπορεί και καθόλου και πολύ πιο «οργανωμένος»...Είναι το σημείο όπου έρχεται η κλασική παιδεία μου και μου επιβάλλει πρακτικές τις οποίες έχω συνηθίσει εδώ και πάρα πολλά χρόνια και δεν θα μπορούσα να τις υπερβώ ακόμα και αν ήθελα.

• * Πώς αποφάσισες να διασκευάσεις τα κομμάτια του Γκουρτζίεφ; Έχεις ασχοληθεί με την φιλοσοφία του;

Δεν θα πω ψέματα, την αγνοούσα εντελώς... Ήταν μια πρόταση του (ιδρυτή, διευθυντή και παραγωγού της ECM) Manfred Eicher όταν αναζητούσαμε την ιδέα για τη συνέχεια του «Akroasis». Δεν είχα αντίρρηση γιατί μου αρέσει να πειραματίζομαι με μουσικά είδη τα οποία δεν έχω παίξει μέχρι τότε, έτσι προέκυψαν και τα βυζαντινά στοιχεία του «Akroasis»... Η βυζαντινή μουσική με ενδιαφέρει πολύ και γι’ αυτό την έχω μελετήσει εκτεταμένα, προσωπικά βέβαια και όχι γιατί είχε οποιαδήποτε σχέση με τις «εγκύκλιες» μουσικές μου σπουδές! Οι συνθέσεις του Γκουρτζίεφ ήταν πολύ απλές, μπορώ να πω ακόμα και απλοϊκές, ήταν όμως το στοιχείο της πρόκλησης που με ώθησε να το κάνω... Μόνο στη συνέχεια ανακάλυψα - και προς μεγάλη μου έκπληξη - το πόσο διαδεδομένες είναι ακόμα σήμερα οι φιλοσοφικές του ιδέες, ακόμα και στη Αμερική.

• * Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το πιάνο δίνει την «αρσενική» πλευρά του «Melos» και το τσέλο την «θηλυκή» αντιστοιχώντας με το φύλο των εκτελεστών των δύο οργάνων;

Κατά κάποιο τρόπο...Θα έλεγα όμως ότι το πιάνο είναι πιο γήινο και το τσέλο πιο...άυλο.

• * Τι σκέψεις και σχέδια υπάρχουν για το μέλλον;

Συνθετικά βλέπω να μετακινούμαι λίγο προς κάτι που θα το έλεγα world music... αν και πάλι δεν είναι ακριβώς αυτό. Με ενδιαφέρει πολύ να γράψω και για μεγαλύτερα οργανικά σύνολα, ακόμα και για ορχήστρα... Και δεν θεωρώ απαραίτητο ότι όλα τα έργα μου πρέπει να περιλαμβάνουν πιάνο, άρα και το να παίζω και ίδιος σε αυτά. Δισκογραφικά είναι ήδη έτοιμο το album «The Promise» που θα κυκλοφορήσει την επόμενη χρονιά... Σόλο πιάνο και πάλι αλλά με πολύ λιγότερα αυτοσχεδιαστικά μέρη, στο μεγαλύτερο μέρος του αποτελείται από κανονικές συνθέσεις. Και φυσικά πολλές κλασικές συναυλίες...

• * Πόσο εύκολο είναι αλήθεια να παίξεις υλικό σαν και αυτό που γράφεις στην Ελλάδα;

Αυτό ας το αφήσουμε καλύτερα... Έχω παίξει κλασικά έργα παντού και φυσικά και στην Ελλάδα. Για τέτοιες δουλειές όμως απλά δεν υπάρχουν χώροι. Και οι μοναδικές ευκαιρίες, ας πούμε τα καλοκαιρινά φεστιβάλ...Δεν ξέρω, δεν θέλω να θίξω κανένα αλλά ακόμα και ως ακροατής δυσκολεύομαι να βρω κάτι που να με ενδιαφέρει. Η πολιτιστική πολιτική της Ελλάδας κινείται σταθερά γύρω από τα ίδια πρόσωπα, γνωστοί και μη εξαιρετέοι...καλοί μεν αλλά και μέτριοι πολλές φορές... Δεν ξέρω τι να πω...δεν μας ενδιαφέρουν καθόλου οι νέες προτάσεις; Αν ναι...τότε γιατί δεν αξιοποιούνται αυτές που υπάρχουν;

The best of the best

ΑΡΙΘΑ ΦΡΑΝΚΛΙΝ

Γεννήθηκε: Στις 25 Μαρτίου του 1942.
Γνωστή ως: «Η βασίλισσα της σόουλ».
Δισκογραφικό ντεμπούτο: Το 1956, με το άλμπουμ «Songs of Faith», το οποίο ηχογράφησε ζωντανά σε ηλικία 14 ετών στην εκκλησία του πατέρα της, βαπτιστή πάστορα C. L. Franklin.
Ανθρώπων έργα: Έχει τιμηθεί με 21 βραβεία Γκράμι. Για οκτώ συνεχόμενα χρόνια (1967-1974) κέρδιζε στην κατηγορία «Καλύτερη γυναικεία rhythm ‘n’ blues παρουσία». Το 1987 έγινε η πρώτη γυναίκα τραγουδίστρια που πέρασε τις πύλες του Rock and Roll Hall of Fame.
Επιτυχίες: «(You Make Me Feel Like) A Natural Woman», «Respect», «I Never Loved a Man (The Way I Love You)», «Think», «Chain of Fools».
Επηρέασε τους καλλιτέχνες: Γουίτνεϊ Χιούστον, Aνι Λένοξ, Αλίσια Κιζ, Ααρον Νέβιλ.

Η Μερι Τζεϊ Μπλάϊτζ την ψήφισε και γράφει: «H Αρίθα Φράνκλιν είναι δώρο Θεού. Στην ερμηνεία είναι άπιαστη. Είναι ο λόγος που οι γυναίκες θέλουν να τραγουδάνε. Διαθέτει τα πάντα - τη δύναμη, την τεχνική. Μιλάει με ειλικρίνεια για όλα».

ΡΕΪ ΤΣΑΡΛΣ

Γεννήθηκε: Στις 23 Σεπτεμβρίου του 1930. Πέθανε στις 10 Ιουνίου του 2004.
Γνωστός ως: «Ο μοναδικός αληθινά ευφυής της μουσικής βιομηχανίας» (Φρανκ Σινάτρα).
Δισκογραφικό ντεμπούτο: Το ομώνυμο άλμπουμ του 1957, που ηχογράφησε για λογαριασμό της Atlantic Records.
Ανθρώπων έργα: Η κλασική εκτέλεσή του στο «Georgia On My Mind» έγινε ο ύμνος της Πολιτείας Τζόρτζια. Το 2004, ο Τζέιμι Φοξ τον ενσάρκωσε στη βιογραφική ταινία «Ray» κερδίζοντας το Οσκαρ α’ ανδρικού ρόλου.
Επιτυχίες: «Georgia On My Mind», «What’s I Say, Pts 1 & 2», «I Know Me».
Επηρέασε τους καλλιτέχνες: Βαν Μόρισον, Οτις Ρέντινγκ, Στίβι Γουόντερ.

O ΜπΙλι Τζόελ τον ψήφισε και γράφει: «Ο Ρέι συνέθετε τα μπλουζ σε μια γλώσσα οικεία σε όλους. Δεν γίνεται να τον ακούσεις και να μην πεις: “Είναι ένας άνθρωπος που βίωνε βαθιά τη μουσική”. Η ανθρωπιά και ο αυθορμητισμός του ξεχείλιζαν».

ΕΛΒΙΣ ΠΡΙΣΛΕΪ

Γεννήθηκε: Στις 8 Ιανουαρίου του 1935. Πέθανε στις 16 Αυγούστου του 1977.
Γνωστός ως: «Ο βασιλιάς του ροκ εν ρολ» ή απλώς «Τhe king».
Δισκογραφικό ντεμπούτο: Κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 1956, σε παραγωγή του Σαμ Φίλιπς.
Ανθρώπων έργα: Τριάντα ένα χρόνια μετά το θάνατό του ο Ελβις εξακολουθεί να πουλάει εκατομμύρια δίσκους σε όλο τον κόσμο.
Επιτυχίες: «Mystery Train», «Hound Dog», «Suspicious Minds».
Επηρέασε τους καλλιτέχνες: Μπόνο (U2), Μπρους Σπρίνγκστιν.

O Ρόμπερτ Πλαντ τον ψήφισε και γράφει: «Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στους ανθρώπους που τραγουδάνε και σε εκείνους που πηγαίνουν τη φωνή ένα βήμα παραπέρα, σε ένα απόκοσμο μέρος, που δημιουργούν μια εσωτερική ευφορία. Αυτό είναι μετουσίωση. Εχοντας γνωρίσει τον Ελβις, ξέρω ότι υπήρξε ένας αναμορφωτής».

ΣΑΜ ΚΟΥΚ

Γεννήθηκε: Στις 22 Ιανουαρίου του 1931. Πέθανε στις 11 Δεκεμβρίου του 1964.
Γνωστός ως: Ο άνθρωπος που επινόησε τη σόουλ.
Δισκογραφικό ντεμπούτο: Κυκλοφόρησε το 1957 με τίτλο απλά το όνομά του και περιλαμβάνει την πρώτη νούμερο ένα επιτυχία του «You Send Me».
Ανθρώπων έργα: Εκτός απο τη μουσική, συμμετείχε ενεργά στο κίνημα των ανθρώπινων δικαιωμάτων στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’50.
Επιτυχίες: «A Change Is Gonna Come», «Bring It on Home to Me», «Chain Gang», «Wonderful World».
Επηρέασε τους καλλιτέχνες: Οτις Ρέντινγκ, Αρτ Γκαρφάνκελ, Ροντ Στιούαρτ.

Ο Βαν Μόρισον τον ψήφισε και γράφει: «Αν ένας καλλιτέχνης δεν τραγουδάει μέσα από την ψυχή του, δεν θέλω να τον ακούω - δεν είναι για μένα. Ο Σαμ Κουκ είχε την ικανότητα να σε αγγίζει βαθιά με την αγνή ψυχή του και το χάρισμα να ερμηνεύει τα γκόσπελ ακριβώς όπως πρέπει και αυτό το έκανε με αλήθεια, διαύγεια
και αμεσότητα».

ΤΖΟΝ ΛΕΝΟΝ

Γεννήθηκε: Στις 9 Οκτωβρίου του 1940. Πέθανε στις 8 Δεκεμβρίου του 1980.
Γνωστός ως: «Working Class Hero».
Δισκογραφικό ντεμπούτο: Το θρυλικό «σκαθάρι» κυκλοφόρησε το πρώτο σόλο άλμπουμ του «John Lennon/Plastic Ono Band» το 1970.
Ανθρώπων έργα: To θρυλικό «Imagine» διασκευάστηκε αμέτρητες φορές και συνεχίζει να αφυπνίζει συνειδήσεις.
Επιτυχίες: «I Feel Fine», «Strawberry Fields Forever», «Instant Karma».
Επηρέασε τους καλλιτέχνες: Mπόνο, Νιλ Γιανγκ, Λίαμ Γκάλαχερ (Oasis).

Ο Τζακσον Μπραουν τον ψήφισε και γράφει: «Υπήρχε μια φοβερή οικειότητα σε οτιδήποτε έκανε
ο Τζον Λένον, σε συνδυασμό με μια αξιοθαύμαστη ευφυΐα. Αυτό ήταν που τον έκανε ένα σπουδαίο τραγουδιστή».

ΜΑΡΒΙΝ ΓΚΕΪ

Γεννήθηκε: Στις 2 Απριλίου του 1939. Πέθανε στη 1 Απριλίου του 1984.
Γνωστός ως: Ο θρύλος της σόουλ.
Δισκογραφικό ντεμπούτο: Το «The Soulful Moods of Marvin Gaye» κυκλοφόρησε το 1961 και θεωρείται ο πρώτος μεγάλης διάρκειας δίσκος της περίφημης εταιρίας Motown.
Ανθρώπων έργα: Το κλασικό άλμπουμ-σημείο αναφοράς «What’s Going On» (1971) φιγουράρει στην έκτη θέση της λίστας του «Rolling Stone» με τα καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών.
Επιτυχίες: «What’s Going On», «Let’s Get In On», «I Heard It Through the Grapevine».
Επηρέασε τους καλλιτέχνες: D’Angelo, R. Kelly, Usher.

H Αλίσια Κιζ τον ψήφισε και γράφει: «Δεν υπάρχει φωνή εφάμιλλη με εκείνη του Μάρβιν Γκέι: η απαλή, σχεδόν βελούδινη, χροιά της φωνής του συνδυαζόταν με μεγάλη δύναμη. Κάτι που προερχόταν κατευθείαν μέσα από την καρδιά. Οτιδήποτε σκεφτόταν ή αισθανόταν επηρέαζε το τραγούδι του».

ΜΠΟΜΠ ΝΤΙΛΑΝ

Γεννήθηκε: Στις 24 Μαΐου του 1941.
Γνωστός ως: « Mr. Tambourine Man»
Δισκογραφικό ντεμπούτο: Το πρώτο ομώνυμο άλμπουμ κυκλοφόρησε το 1962, όταν ο Ντίλαν ήταν 20 ετών.
Ανθρώπων έργα: Οι καιροί αλλάζουν («The Times They Are Α-Changin’»), αλλά ο ανήσυχος τροβαδούρος είναι εδώ - πάντα ένα βήμα μπροστά από την εποχή του.
Επιτυχίες: «Like a Rolling Stone», «Blowin’ in the Wind», «Lay Lady Lay», «Visions of Johanna».
Επηρέασε τους καλλιτέχνες: Τζον Λένον, Μπρους Σπρίνγκστιν, Πάτι Σμιθ, Κόνορ Ομπερστ.

Ο Μπόνο τον ψήφισε και γράφει: «Ο Ντίλαν κατάφερε ό,τι ελάχιστοι τραγουδιστές. Αλλαξε το τραγούδι. Και από τότε ζούμε σε έναν κόσμο που έχει διαμορφωθεί από τα τραγούδια του. Σχεδόν κανείς δεν προσπαθεί να μιμηθεί τον Ελβις Πρίσλεϊ πια. Εκατοντάδες καλλιτέχνες προσπαθούν να αντιγράψουν τον Ντίλαν... Για να κατανοήσεις την επιρροή του ως τραγουδιστή, θα πρέπει να φανταστείς έναν κόσμο χωρίς τους Τομ Γουέιτς, Μπρους Σπρίνγκιστιν, Εντι Βέντερ και Κερτ Κομπέιν...».

ΟΤΙΣ ΡΕΝΤΙΝΓΚ

Γεννήθηκε: Στις 9 Σεπτεμβρίου του 1941. Πέθανε στις 10 Δεκεμβρίου του 1967.
Γνωστός ως: «The Soul Man».
Δισκογραφικό ντεμπούτο: Το άλμπουμ «Pain in my Heart» το οποίο κυκλοφόρησε το 1964.
Ανθρώπων έργα: Σύμφωνα με το Rock and Roll Hall Of Fame, στο οποίο εντάχθηκε το 1989, το επώνυμο Redding είναι συνώνυμο του όρου σόουλ.
Επιτυχίες: «Sittin’ on The Dock of the Bay», «These Arms Of Mine», «Try a Little Tenderness».
Επηρέασε τους καλλιτέχνες: Αλ Γκριν, Τουτς Χίμπερτ, Κρις Ρόμπινσον.

O Μπουκερ Τ. Τζοουνς τον ψήφισε και γράφει: «Η γκάμα της φωνής του ήταν περιορισμένη, δεν είχε ούτε πολύ ψηλές ούτε πολύ χαμηλές νότες, ωστόσο μπορούσε να κάνει τα πάντα σε ό,τι αφορούσε το συναίσθημα».

ΣΤΙΒΙ ΓΟΥΟΝΤΕΡ

Γεννήθηκε: Στις 13 Μαΐου του 1950.
Γνωστός ως: Ο ανανεωτής της σόουλ τη δεκαετία του ’70.
Δισκογραφικό ντεμπούτο: Παιδί-θαύμα, κυκλοφόρησε το «The Jazz Soul οf Little Stevie» το 1962, σε ηλικία μόλις 12 ετών.
Ανθρώπων έργα: Ο τυφλός εκ γενετής καλλιτέχνης έχει τιμηθεί με 26 βραβεία Γκράμι (ρεκόρ για σόλο καλλιτέχνη) και Οσκαρ τραγουδιού το 1984 για το κλασικό «I Just Called To Say I Love You» από την ταινία «Η γυναικάρα με τα κόκκινα». Οι πωλήσεις του ξεπερνούν τα 150 εκατομμύρια αντίτυπα.
Επιτυχίες: «Superstition», «Sir Duke», «Signed, Sealed, Delivered I’m Yours».
Επηρέασε τους καλλιτέχνες: Ντόνι Χάθαγουεϊ, Μάξγουελ, Ανταμ Λεβίν.

Ο Cee-Lo (Gnarls Barkley) τον ψήφισε και γράφει: «Για μένα η φωνή του Στίβι Γουόντερ ακούγεται πάντα σαν δάκρυα χαράς. Η αυτοπεποίθησή του και η αυτογνωσία του είναι υπερφυσικές. Ξέρει ακριβώς ποιος είναι, τι ρόλος και τι ευθύνη τού έχουν ανατεθεί. Είναι ένα θαύμα».

ΤΖΕΪΜΣ ΜΠΡΑΟΥΝ

Γεννήθηκε: Στις 3 Μαΐου του 1933. Πέθανε στις 25 Δεκεμβρίου του 2006.
Γνωστός ως: Ο «νονός» της σόουλ και ο «βασιλιάς του φανκ».
Δισκογραφικό ντεμπούτο: Το άλμπουμ «Please, Please, Please» το 1959, το οποίο ηχογράφησε μαζί με τους The Famous Flames.
Ανθρώπων έργα: Αφησε το σημάδι του σε εκατοντάδες νεότερους τραγουδιστές.
Επιτυχίες: «I Got You (I Feel Good)», «Papa’s Got a New Bag», «The Payback», «Give It Up or Turnit a Loose».
Επηρέασε τους καλλιτέχνες: Μάικλ Τζάκσον, Σλάι Στόουν, Πρινς, Τζορτζ Κλίντον.

Ο Ιγκι Ποπ τον ψήφισε και γράφει: «Για μένα ο Τζέιμς Μπράουν δεν ήταν ποτέ μόνο φωνή. Ηταν όλο το πακέτο. Ο τρόπος που τραγουδούσε μου έδινε ελπίδα. Εβγαζε μια κραυγή που ακουγόταν σαν εσωτερική φωνή, σαν επιβεβαίωση των δικαιωμάτων του πρωτόγονου ανθρώπου: «Είμαι ζωντανός και μπορώ να καταφέρω πολλά».

ΜΑΧΜΟΥΝΤΕΣ ΒΑΪΟΣ, AGENDA, 22/11/2008

Θρακιώτικη μουσική στο Παρίσι και μελοποιημένος Γκάτσος

Στα μυστικά της μακραίωνης, πολύτιμης θρακιώτικης μουσικής παράδοσης θα ξεναγήσουν το κοινό του Παρισιού, ο Χρόνης Αηδονίδης και η Νεκταρία Καραντζή, συνεργάτιδα και μαθήτριά του, στη μοναδική συναυλία τους, σήμερα, στο «Maison de la Musique de Nanterre». Μαζί τους ο γνωστός Θρακιώτης καλλιτέχνης, επίσης μαθητής του Αηδονίδη, Βαγγέλης Δημούδης και δεξιοτέχνες μουσικοί. Αύριο, στον ίδιο χώρο, ο Χρόνης Αηδονίδης και η Νεκταρία Καραντζή θα παρουσιάσουν τις ομοιότητες και διαφορές μεταξύ βυζαντινής και δημοτικής μουσικής, σε ημερίδα της εθνομουσικολογικής ομάδας «Ethnomusiκa».

Η Νατάσσα Παπαδοπούλου και οι συνεργάτες της παρουσιάζουν ένα μουσικό αφιέρωμα στον μελοποιημένο Νίκο Γκάτσο, στις 26 Νοέμβρη (9μμ), στο «Cabaret Voltaire» (Μαραθώνος 30, Μεταξουργείο, 210 5227046). Θα ερμηνεύσουν τα μελοποιημένα από τον Μάνο Χατζιδάκι έργα του: «Ματωμένος Γάμος», «Αμέρικα - Αμέρικα», «Μυθολογία», «Παράλογα» και άλλα τραγούδια του συνθέτη. Επίσης, μελοποιημένα έργα του Ν. Γκάτσου από τους Μίκη Θεοδωράκη, Σταύρο Ξαρχάκο, Λουκιανό Κηλαηδόνη, Γ. Χατζηνάσιο. Συμμετέχουν: Πέτρος Μπεράτης: πιάνο, Μάνος Αβαράκης: φυσαρμόνικα, φλογέρα, Ηλιάνα Μαλανδρενιώτη: απαγγελία, Θέμης Ροδαμίτης.

Απόστολος Καλδάρας - Αναφορά στη ζωή και το έργο του μεγάλου δημιουργού

«Απόστολος Καλδάρας - Αναφορά στη ζωή και το έργο του μεγάλου δημιουργού» τιτλοφορείται το βιβλίο του Νίκου Χατζηνικολάου (εκδόσεις «Ιανός», στη σειρά «Ιανός ο Μελωδός»). Ο συγγραφέας - ανιψιός του συνθέτη - αφηγείται τη ζωή και τη δημιουργική διαδρομή του Απ. Καλδάρα, συνοδεύοντας το βιβλίο με σπάνιες φωτογραφίες, παρτιτούρες, χειρόγραφα και στίχους του συνθέτη και συνεργατών του. Το βιβλίο θα παρουσιάσουν στον «Ιανό» (24/11) οι: Κώστας Καλδάρας, Γιώργος Χρονάς, Νίκος Χατζηνικολάου και συνεργάτες του Απ. Καλδάρα από τη δισκογραφία. Τραγούδια του θα ερμηνεύσει η ορχήστρα του Βαγγέλη Κορακάκη. Τραγουδούν: Γιάννης Ντουνιάς, Χαρά Πομώνη, Σταυρούλα Μανωλοπούλου, Βασίλης, Βαγγέλης Κορακάκης. Είσοδος ελεύθερη.

Στις 8/12 (8μμ), η οικογένεια Καλδάρα, ο συγγραφέας και ο «Ιανός» θα παρουσιάσουν το βιβλίο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Θα μιλήσουν: Κ. Καλδάρας, Λ. Παπαδόπουλος, Μ. Μάτσας, Γ. Χρονάς. Αποσπάσματα θα διαβάσει η Κ. Καραμπέτη. Θ' ακολουθήσει συναυλία με τραγούδια του Απ. Καλδάρα. Είσοδος με προσκλήσεις.

Σπάνιοι Μπιτλς, μακριά από δεσμεύσεις

Ο σερ Πολ Μακ Κάρτνεϊ σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα 14λεπτο «πειραματικό» κομμάτι του 1967

Ο σερ Πολ Μακ Κάρτνεϊ τον περασμένο Σεπτέμβριο στην πολυσυζητημένη συναυλία του στο Ισραήλ. Τώρα τα φώτα της δημοσιότητας στράφηκαν πάλι σε αυτόν καθώς προτίθεται να κυκλοφορήσει ένα σπάνιο κομμάτι των Μπιτλς σε μια νέα συλλογή. ΑΡ/ΒΕRΝΑΤ ΑRΜΑΝGUΕ

ΛΟΝΔΙΝΟ. Το πιο σπάνιο κομμάτι μουσικής που είχαν ηχογραφήσει ποτέ οι Μπιτλς [Beatles] φαίνεται ότι κατά πάσα πιθανότητα θα κυκλοφορήσει πολύ σύντομα, διαβεβαιώνει ο σερ Πολ Μακ Κάρτνεϊ [Paul McCartney] σε πρόσφατες συνεντεύξεις του. Πρόκειται για το κομμάτι «Carnival Οf Light» το οποίο είχαν ηχογραφήσει οι Μπιτλς στο απόγειο της επιτυχίας τους, στις 5 Ιανουαρίου 1967, αλλά, παρά τις πιέσεις του Μακ Κάρτνεϊ, όπως υποστηρίζει ο ίδιος, οι υπόλοιποι το θεώρησαν «αρκετά πειραματικό» ώστε να κυκλοφορήσει επίσημα τότε.

«Οντως υπάρχει» δήλωσε ο Μακ Κάρτνεϊ σε συνέντευξή του στο ΒΒC Radio 4, επιβεβαιώνοντας ότι έχει μάλιστα υπό την κατοχή του το ηχογραφημένο master. «Μου αρέσει γιατί εκεί ακούς τους Μπιτλς ελεύθερους, μακριά από κάθε είδους δεσμεύσεις». Ο Μακ Κάρτνεϊ μάλιστα σκέπτεται να το κυκλοφορήσει παράλληλα με τις ηχογραφήσεις που κάνει τα τελευταία χρόνια με το σχήμα Fireman, όπου ο ήχος του είναι εντελώς διαφορετικός από αυτό που ξέρουμε και πιο πειραματικός. Όσοι έχουν ακούσει το «Carnival Οf Light» μιλούν για παραμορφωμένους ήχους από κιθάρες και ντραμς, εμβόλιμες πινελιές από ένα εκκλησιαστικό όργανο, τον γάργαρο ήχο νερού που τρέχει και τον Λένον με τον Μακ Κάρτνεϊ να φωνάζουν λέξεις χωρίς κάποιο νόημα όπως «Είσαι καλά;» ή «Βαρκελώνη».

«Ήμασταν όπως κάθε ημέρα συνήθως στο στούντιο και ηχογραφούσαμε» θυμάται ο Μακ Κάρτνεϊ «και είπα στα παιδιά: “Θέλω για δέκα λεπτά την ανοχή σας. Μου ζητήθηκε να κάνω αυτό το πράγμα. Το μόνο που θέλω είναι να περιφέρεστε και να χτυπάτε κάποια στιγμή τα ντραμς,να παίξετε καμιά νότα στο πιάνο. Δεν χρειάζεται να υπάρχει λογική σε αυτό που θα κάνουμε. Στη συνέχεια θα βάλουμε λίγο echo. Το θέλω πολύ ελεύθερο”». Η παραγγελία στην οποία αναφέρεται ο Μακ Κάρτνεϊ είναι αυτή που του ζητήθηκε από το Roundhouse Τheatre του Βορείου Λονδίνου και αφορούσε μια σύνθεση ηλεκτρονικής μουσικής για το φεστιβάλ που διοργάνωνε το θέατρο και, όπως λέει σήμερα, μουσικά εμπνεύστηκε από το έργο των Στοκχάουζεν και Τζον Κέιτζ. Η πρώτη προσπάθεια να δει το φως της κυκλοφορίας αυτό το 14λεπτο κομμάτι έγινε το 1996 με τη συλλογή των Μπιτλς «Αnthology» αλλά βρήκε αντιδράσεις από τους υπόλοιπους Μπιτλς και κυρίως από τον Τζορτζ Χάρισον [George Harrison], ο οποίος πίστευε ήταν «πολύ περίεργο». Το σίγουρο είναι ότι ο Μακ Κάρτνεϊ θέλει να κυκλοφορήσει τη σύνθεση αυτή προκειμένου να αποδείξει ότι αυτός ήταν ο πιο πρωτοποριακός στο συγκρότημα και όχι ο Λένον αλλά και γιατί μια νέα συλλογή που θα το περιλαμβάνει, ως γνωστόν, θα πουλήσει πάρα πολύ. Για να γίνει κάτι τέτοιο βεβαίως χρειάζεται την έγκριση του Ρίνγκο Σταρ [Ringo Starr], της Γιόκο Ονο και φυσικά της χήρας του Χάρισον Ολίβια.

«Με είχαν για μεγαλοφυΐα και τελικά ήμουν βλάκας»

Ο ΕΚΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΚΥΡΙΟΣ ΛΟΥΤΣΙΟ ΝΤΑΛΑ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ

Επιμέλεια: Μαίρη Αδαμοπούλου, ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 13 Νοεμβρίου 2008

«Με κατέτρυχε για χρόνια η επιθυμία να βγω από κάτι συγκεκριμένο. Υπήρχαν φορές που κοιταζόμουν στον καθρέφτη και έλεγα στον εαυτό μου. Λούτσιο, δεν είσαι μια πολυεδρική ευφυΐα. Πολυεδρικός... τι λέξη, μοιάζει σαν κάποιος να αερίζεται.

Πήγαινα ακόμη σχολείο, όταν είχε καρφωθεί στο μυαλό της μητέρας μου ότι ήμουν σπάνια μεγαλοφυΐα. Με πήγε δεν θυμάμαι σε ποιον γιατρό, κι εκείνος με τη σειρά του με υπέβαλε σε αναρίθμητα ψυχολογικά τεστ για να αποφανθεί:

Κυρία μου, ο γιος σας είναι ένας μέτριος βλάκας.

Πότε όμως δεν απέφυγα τα δύσκολα. Δοκιμάζομαι σε οτιδήποτε με προκαλεί και ερεθίζει την περιέργειά μου. Όσο περισσότερο καταπιάνομαι με καινούργια πράγματα τόσο περισσότερο θέλω να ασχολούμαι με αυτά. Κάνω τα πάντα διότι δεν έχω τίποτα μέσα μου».

Η χειμαρρώδης εξομολόγηση ανήκει στον Ιταλό τροβαδούρο Λούτσιο Ντάλα, που ανάμεσα στους χρυσούς και πλατινένιους δίσκους του, μια αφίσα με την υπογραφή του Βαλεντίνο Ρόσι που γράφει «Λούτσιο, είσαι ήρωας» και δεκάδες ακόμη αναμνηστικά από μια πολύχρονη και επιτυχημένη καριέρα, προσθέτει τώρα και ένα βιβλίο με δικά του κείμενα και φωτογραφίες του Μάρκο Αλεμάνο. Τίτλος του: «Gli Οcchi di Lucio» («Τα μάτια του Λούτσιο»).

«Ο Ντοστογιέφσκι έχει γράψει "Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο"; Εγώ δεν το πιστεύω. Η ομορφιά των πραγμάτων ή για την ακρίβεια η έρευνα της ομορφιάς δεν είναι ένα φαινόμενο καθαρά αισθητικό. Για μένα η πίστη είναι θεμελιώδης και η ομορφιά της πίστης είναι πραγματικά εκείνο που ήθελε να πει ο Ντοστογιέφσκι κατά τη γνώμη μου ή τουλάχιστον, ανάμεσα σε άλλα, πιστεύω πως εννοούσε και αυτό», γράφει ο Λούτσιο Ντάλα στο βιβλίο του με κείμενα πολύ προσωπικά, που συνοδεύεται από μουσικό CD και DVD με ανέκδοτα βίντεο.

Η ομορφιά όμως δεν είναι το μόνο με το οποίο καταπιάνεται ο τραγουδοποιός. Πολιτική και έρωτας, Μαραντόνα και Φελίνι, γηρατειά, πόνος και Θεός είναι από τα θέματα που τον απασχολούν στο βιβλίο, το οποίο κυκλοφόρησε προ ημερών στην Ιταλία. Όταν ερωτάται για τον Θεό -σε συνέντευξή του στην ιταλική «Repubblica»- ανακαλεί στη μνήμη του τη συνάντησή τους! «Ίσως εκείνος να με συνάντησε και έμεινε κεραυνοβολημένος.

Πέρασα τα παιδικά μου χρόνια στη Μανφρεντόνια. Εκεί συναντηθήκαμε. Είχα πολλούς λόγους για να πιστεύω, όχι πάντα καλούς. Δεν ακολουθώ τις οδηγίες της Εκκλησίας, δεν αγαπώ τον φονταμενταλισμό, αλλά σέβομαι τη φιλοδοξία της να αποτελεί τον μεσολαβητή ανάμεσα στον άνθρωπο και τον Θεό».

Το πιάνο είναι η αγάπη μου το κομπολόι, το μεράκι μου

Αλέν Λεφέβρ

Του ΒΑΓΓΕΛΗ ΒΑΓΓΕΛΑΤΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 13/11/2008

«Ι Love κομπολόι!», είπε κάποια στιγμή ο μεγάλος και διάσημος Γαλλοκαναδός πιανίστας Αλέν Λεφέβρ στη συνέντευξη Τύπου για το ρεσιτάλ που θα δώσει στο Μέγαρο το Σάββατο 15 Νοεμβρίου. Και μας έδειξε το κομπολόι που του χάρισε ένας Ελληνας φίλος του.

«Επαιζα με το κομπολόι μου περιμένοντας σε ένα αμερικάνικο αεροδρόμιο. Ερχεται ένας Αμερικάνος οργισμένος και με ρωτάει αν είμαι μουσουλμάνος. "Οχι, είναι ελληνικό κομπολόι", του λέω. Λίγο καιρό μετά, στη Γερμανία, μου λέει ο μαέστρος: "Καλά, είσαι φανατικός χριστιανός;". "Οχι, είναι κομπολόι από την Ελλάδα", εξηγώ. Αργότερα, στην Κίνα, με ρωτάνε "τι είναι αυτό στα χέρια σου, είσαι Θιβετιανός;" και ξαναλέω "όχι, είναι ένα ελληνικό κομπολόι". Μάλλον φταίει που ονειρεύομαι να γίνω Ελληνας», κατέληξε. Και απολογήθηκε για την πολυλογία του, «...νιώθω Ελληνας και σαν τέτοιος μου αρέσει να μιλάω πολύ», ενώ περιέγραψε την Ελλάδα σαν ένα χώρο όπου όχι μόνο επιστρέφει πάντα με αγάπη αλλά και σαν πηγή καλλιτεχνικής έμπνευσης.

«Νιώθω Ελληνας και ίσως γι' αυτό μου αρέσει να μιλάω τόσο» μας είπε ο Αλέν Λεφέβρ δηλώνοντας πανευτυχής που επιστρέφει για άλλη μια φορά στην Ελλάδα

Παθιασμένος ερμηνευτής της κλασικής μουσικής, διάσημος για το σφρίγος και την ποίηση των ερμηνειών του, ο Αλέν Λεφέβρ πρόσφερε πρώτη φορά την ερμηνεία του στο κοινό του Μεγάρου Μουσικής το 1997. Η επιτυχία του είχε σαν συνέχεια μιαν αξέχαστη βραδιά στο μικρό θεατράκι της Επιδαύρου τον Ιούλιο της επόμενης χρονιάς και ακολούθησαν με εξαιρετική επιτυχία εμφανίσεις το 1999, το 2002 και το 2005. Γι' αυτό και θυμάται πάντα με αγάπη τον τρόπο που τον υποδέχθηκε το ελληνικό κοινό από την αρχή της καριέρας του.

Από τότε έχει εμφανιστεί στις μεγαλύτερες αίθουσες σε όλο τον κόσμο και συνεργαστεί με φημισμένες ορχήστρες (Βασιλική Φιλαρμονική του Λονδίνου, Συμφωνικές Αμβούργου, Στουτγκάρδης, Βούπερταλ, Ντιτρόιτ και Ουάσιγκτον, Βιρτουόζοι της Μόσχας, Φιλαρμονική του Μπουένος Αϊρες, Φιλαρμονική της Κίνας, της Μαλαισίας) και κορυφαίους μαέστρους, όπως τους Σαρλ Ντιτουά, Κρίστοφ Εσενμπαχ, Κεντ Ναγκάνο, Βλαντίμιρ Σπιβακόφ κ.ά. Η δισκογραφία του, που αριθμεί 13 CD , του έχει αποφέρει το Βραβείο Classical Internet 2004 για την ηχογράφηση σύγχρονων έργων (Analekta) σε ένα cd που πούλησε περίπου 40.000 αντίτυπα σε ένα χρόνο και έμεινε 68 εβδομάδες στο Top Five κλασικής μουσικής στον Καναδά. Για δυο συνεχείς χρονιές (2001, 2002) του απονεμήθηκε το βραβείο Felix για το Καλύτερο Κλασικό Αλμπουμ της Χρονιάς, ενώ το πιο πρόσφατο άλμπουμ του, «Homage to Andre Mathieu», απέσπασε ενθουσιώδεις κριτικές και βρέθηκε για 25 εβδομάδες ανάμεσα στους 10 πιο ευπώλητους δίσκους κλασικής μουσικής.

Πολυδιάστατη προσωπικότητα, δεν είναι μόνο πιανίστας, ερμηνευτής και συνθέτης, αλλά και ακτιβιστής στο χώρο της μουσικής, με εβδομαδιαία ραδιοφωνική εκπομπή στο Radio-Canada, ενώ συνδυάζει το πυκνό πρόγραμμα περιοδειών ανά τον κόσμο με μια αποστολή, την οποία υπηρετεί με πάθος και επιμονή: Να κρατήσει τη φλόγα της κλασικής μουσικής ζωντανή και να διευρύνει όσο μπορεί το κοινό της.

«Η κλασική μουσική περνάει κρίση», είπε χθες. «Ο πολιτισμός μας είναι τόσο συνεπαρμένος από τις εικόνες της ποπ μουσικής που δεν προσφέρει την παραμικρή δυνατότητα στους νέους και στα παιδιά να ακούσουν κάτι που δεν συνοδεύεται από βίντεο του MTV». Γι' αυτό και πηγαίνει συχνά σε σχολεία και σε νοσοκομεία για παιδιά, όπου παίζει πιάνο χωρίς να αμείβεται, για να τα μυήσει στην ομορφιά της κλασικής μουσικής και βλέπει «πολλά από αυτά να δακρύζουν όταν ακούν κλασική μουσική για πρώτη φορά».

Το πρόγραμμα του ρεσιτάλ του Σαββάτου -που εντάσσεται στον Κύκλο των Μεγάλων Ερμηνευτών- περιλαμβάνει πέντε σονάτες για πιάνο του Ντομένικο Σκαρλάτι, τρεις σονάτες του Πάδρε Αντόνιο Σολέρ και τις Etudes-tableaux του Σεργκέι Ραχμάνινοφ, έργα γραμμένα κατά τον 17ο, 18ο και 19ο αιώνα, τα οποία αποτυπώνουν την περιπέτεια της μουσικής για πιάνο και τις διαδρομές της στο χρόνο.

* Αίθουσα Φίλων της Μουσικής

Σάββατο, 15 Νοεμβρίου, 8.30 μ.μ.

Εισιτήρια και πληροφορίες: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 210-7282333, www.megaron.gr

Με την υποστήριξη της Γενικής Τράπεζας. *

Μουσικό παράθυρο στη μνήμη για Κύπρο και Πολυτεχνείο

Συνέντευξη: Χρήστος Πήττας

Της ΕΡΣΗΣ ΒΑΤΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 11/11/2008

Μέρες Πολυτεχνείου έρχονται και αν δεν τις πνίξει στα ΜΜΕ η αγωνία για το μέλλον των hedge funds, ίσως δοθεί σε όλους μια ευκαιρία επιστροφής και στοχασμού. Ενα τέτοιο παράθυρο στη μνήμη ανοίγει ο συνθέτης Χρήστος Πήττας με τα έργα του «Lumen Tristis» (Οδύνης Φέγγος) σε ποίηση Ρόη Παπαγγέλου και «1973», σε ποίηση Βασίλη Βασιλικού, που παρουσιάζονται αύριο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Κάποια πρώτα τραγούδια τού «1973» ερμήνευσε η Μαρία Φαραντούρη στο Λονδίνο, τον Απρίλιο του 1974, σε μια συναυλία στην οποία συνέρρευσαν ξεριζωμένοι Ελληνες από όλη την Ευρώπη.

Ποιητικά έργα του Ρόη Παπαγγέλου και του Βασίλη Βασιλικού, με «πίκρα, οργή και αγωνία εντελώς σημερινές», ενέπνευσαν στον Χρήστο Πήττα τα δύο έργα που παρουσιάζει στην Αθήνα

• Με ποιον τρόπο εκείνο το πρώτο μουσικό σχεδίασμα ταξίδεψε στο χρόνο και από το Round House του Λονδίνου παρουσιάζεται σήμερα, ολοκληρωμένο, στο Μέγαρο;

«Με το 1973 δεν "ξεμπερδεύει" κανείς εύκολα. Μουσικά, συναισθηματικά, ιστορικό-πολιτικά. Το μουσικό εκείνο σχεδίασμα ταξιδεύει όσο εγώ ταξιδεύω. Το ταξίδι αυτό με οδήγησε σε ένα "φυσικό λιμάνι" όπου "έχτισα" το σημερινό έργο "1973". Με έσπρωξε εκεί η ανάγκη να αποδώσω μουσικά την κατασταλαγμένη πια αίσθηση της μνήμης. Το 1973 δεν θα μπορούσα να είχα συνθέσει το "1973". Τότε μπορούσα μόνο να φωνάξω για όσα συνέβαιναν, να κλάψω και να τραγουδήσω. Σήμερα, μπορώ επίσης να στοχαστώ και να αναπτύξω το μουσικό μου υλικό. Πιστεύω ότι η ανάπτυξή του στη σύνθετη μουσική φόρμα, που πήρε τελικά, όχι μόνο δεν το στερεί από την πρωτογενή του συγκίνηση, αλλά οδηγεί σε μια κορύφωση. Μέσω και κάποιων πραγματικών ήχων των ημερών εκείνων: τις διαδηλώσεις, το Πολυτεχνείο, τα τανκς, τις εφιαλτικές κραυγές του δικτάτορα, τη Φαραντούρη να τραγουδάει για τον Νοέμβρη του '73».

• Ποια συναισθήματα και βιώματα μπορούν να διατηρήσουν το '73 επίκαιρο;

«Αυτό που προέχει σε ένα μουσικό έργο είναι να μπορεί να αγγίξει το κοινό μουσικά ή μουσικο-ποιητικά. Η πικρία, η οργή, η αγωνία που βγάζουν τα ποιήματα του Βασιλικού θα μπορούσε να ήταν σημερινές.

"Εσύ που έφυγες νωρίς / δεν πρόφτασες να δεις / τη σιγανή φθορά της πέτρας / Κάποτε ήταν βράχια / όμως με τον καιρό / λειάνθηκαν οι εσοχές / κι οι εξοχές 'γίναν ανάρπαστες / απ' τους τουρίστες των διαδηλώσεων"...».

• Με ποιον τρόπο σημαδεύει τη ζωή ενός Ελληνα, που από τη δεκαετία του '70 ζει στο Λονδίνο, η δικτατορία και η εισβολή στην Κύπρο;

«Εφυγα από την Κύπρο παιδί, στις αρχές της δεκαετίας του '60 και οι γονείς μου εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα. Τα πρώτα νεανικά μου χρόνια συνδέθηκαν άμεσα με τις πολιτικές εξελίξεις στον ελλαδικό χώρο, που με έσπρωξαν να φύγω για την Αγγλία στα τέλη του 1969.

Στην Κύπρο επέστρεψα για λίγες μέρες, το 1975, όταν η Ασπασία Παπαθανασίου παρουσίασε στους προσφυγικούς καταυλισμούς την "Ηλέκτρα" του Σοφοκλή, με δική μου μουσική. Ο εφιάλτης της εισβολής ήταν ακόμα ζωντανός και πάγωσε την αίσθηση της ευτυχίας που κουβαλούσα μέσα μου από την Κύπρο εκείνου του τελευταίου, χαρούμενου καλοκαιριού του 1961. Χρόνια αργότερα, γνώρισα στο Λονδίνο τον ποιητή Ρόη Παπαγγέλου και διάβασα την ποιητική του τριλογία για την καταστροφή της Κύπρου. Μέσα από τους στίχους έβγαινε μια Κύπρος αιώνια, άφθαρτη. Ηταν μεγάλη προσωπική μου ανάγκη να ξαναβρεθώ, μουσικά έστω, σ' εκείνη την Κύπρο της αγάπης και μαζί να θρηνήσω γι' αυτήν. Ετσι ήρθε το Lumen Tristis».

* Στην εκτέλεση των έργων συμπράττει η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα και Χορωδία της ΕΡΤ, υπό τη διεύθυνση του Ανδρέα Πυλαρινού και οι σολίστ: Κατερίνα Μηνά (σοπράνο), Angelica Cathariou (μετζοσοπράνο), Βαγγέλης Χατζησίμος (τενόρος) και Βίκυ Στυλιανού (πιάνο). *

Τώρα πια σιωπή για τη «Μάμα Άφρικα»

ΠΕΘΑΝΕ ΣΤΑ 76 ΤΗΣ Η ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΡΙΑ ΜΙΡΙΑΜ ΜΑΚΕΜΠΑ

Επιμέλεια: Χρήστος Ν.Ε. Ιερείδης, ΤΑ ΝΕΑ: Τρίτη 11 Νοεμβρίου 2008

Η φωνή της τραγουδίστριας και ακτιβίστριας Μίριαμ Μακέμπα, που έκανε γνωστή τη μουσική και τα προβλήματα της Αφρικής σ΄ όλο τον κόσμο, σίγησε στα 76 της χρόνια

Το πλήρες όνομά της ήταν Ζenzile Μakeba Qgwashu Νguvama Υiketheli Νxgowa Βantana Βalomzi Χa Ufun Ubajabulisa Ubaphekeli Μbiza Υotshwala Sithi Χa Saku Qgiba Ukutja Sithathe Ιzitsha Sizi Κhabe Singama Lawu Singama Qgwashu Singama Νqamla Νqgithi και σύμφωνα με την παράδοση της πατρίδας της, περιλαμβάνονται τα πρώτα ονόματα των προγόνων της ακολουθούμενα από δυο-τρεις λέξεις που προσδιορίζουν τον χαρακτήρα καθενός.

Θρυλική φωνή της αφρικανικής ηπείρου και ένα από τα σύμβολα του αγώνα κατά του απαρτχάιντ, η Μίριαμ Μακέμπα ένιωσε αδιαθεσία αφού τραγούδησε επί μισή ώρα σε συναυλία στο Καστέλ Βολτούρνο, έξω από τη Νάπολι, στα μέρη που δρα ανενόχλητη η Καμόρα, υπέρ του Ιταλού συγγραφέα Ρομπέρτο Σαβιάνο, τον οποίον απειλεί η Καμόρα.

Η Μίριαμ Μακέμπα άρχισε να τραγουδάει τη δεκαετία του ΄50 με το συγκρότημα Μanhattan Βrothers και στη συνέχεια δημιουργησε το γκρουπ της Τhe Skylarks και άρχισε να ερμηνεύει κομμάτια κράμα τζαζ και νοτιοαφρικάνικων ρυθμών. Κάπως έτσι σύστησε την μουσική της Αφρικής στον υπόλοιπο κόσμο-και στην Ελλάδα, όπου είχε πολλούς θαυμαστές.

Παρ΄ ότι είχε επιτυχημένες δισκογραφικές δουλειές, ουσιαστικά αμοιβόταν ελάχιστα δολάρια για κάθε ηχογράφηση και βέβαια ούτε λόγος για πνευματικά δικαιώματα, γι΄ αυτό και σκεφτόταν να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ. Όμως ύστερα από τη συμμετοχή της στην ταινία για το απαρτχάιντ «Come back Αfrica» αναγκάστηκε να ζήσει εξόριστη στο εξωτερικό.

Στο Λονδίνο συνάντησε τον Χάρι Μπελαφόντε που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή της. Εκείνος τη βοήθησε να περάσει στις ΗΠΑ και να γίνει γνωστή. Κοντά στη μεγάλη επιτυχία της «Ρata, Pata» ήρθαν τα «Τhe Click Song» και «Μalaika». Το 1968 ο (δεύτερος) γάμος της με τον ακτιβιστή Στόκλι Καρμάικλ, αρχηγό των Μαύρων Πανθήρων, προκάλεσε αντιδράσεις στις ΗΠΑ με αποτέλεσμα συμφωνίες της για ηχογραφήσεις και περιοδείες να ακυρωθούν. Το ζευγάρι αναγκάστηκε να μετακομίσει στη Γουινέα. Πέντε χρόνια αργότερα Μακέμπα και Καρμάικλ χώρισαν.

Η ζωή τής έπαιξε άσχημο παιχνίδι, καθώς το 1985 έχασε τη μονάκριβη κόρη της Μπόντζι (από τον τρίτο της γάμο με τον Σόνι Πιλάι) και ο θάνατός της ανάγκασε τη Μακέμπα να μετακομίσει στις Βρυξέλλες.

Στα πάτρια εδάφη επέστρεψε το 1990 αφού την έπεισε ο ίδιος ο Νέλσον Μαντέλα και έναν χρόνο αργότερα εμφανίστηκε σε επεισόδιο της δημοφιλούς τηλεσειράς «Τhe Cosby Show». Το 2002 συμμετείχε στο ντοκιμαντέρ «Αmandla!: Α revolution in Four-Ρart harmony» όπου, μαζί με άλλες προσωπικότητες, ξετύλιξε τις αναμνήσεις της για το απαρτχάιντ.

Από το 2001 το Αμερικανικό Χοροθέατρο Άλβιν Έιλι έφερνε τη μουσική και τα τραγούδια της στις παραστάσεις του, στο Ηρώδειο.

Την αποχαιρετιστήρια περιοδεία της την πραγματοποίησε το 2005, πηγαίνοντας σε όλες τις χώρες στις οποίες είχε δουλέψει κατά τη διάρκεια της καριέρας της.

Ακούσματα

«Ρata, Ρata» (σε βινύλιο και σε επανέκδοση)

«Αn Εvening Με Βelafonte/Μakeba» «Μiriam Μakeba, Τhe Guinea Υears» «Τhe World Οf Μiriam Μakeba» (σε επανέκδοση) «Live Αt Βern΄s Salonger, Stockholm, 1966» (DVD)

Με μια ματιά

1932. Γεννιέται σε προάστιο του Γιοχάνεσμπουργκ.

1956. Ηχογραφεί το «Ρata, Pata», τη μεγαλύτερη επιτυχία της 1959. Κάνει το θεατρικό ντεμπούτο της στο μιούζικαλ «Κing Kong», μαζί με τον μέλλοντα (πρώτο) σύζυγό της Χιού Μασεκέλα. 1960. Κυκλοφορεί το πρώτο της άλμπουμ «Μiriam Μakeba». Ώς το 2006 ηχογραφεί 26 προσωπικούς δίσκους.

1962. Τραγουδά «Ηappy Βirthday Μr. Ρresident» μαζί με τη Μέριλιν Μονρόε για τα γενέθλια του προέδρου Κέννεντυ.

1985. Ηχογραφεί με τον Χάρι Μπελαφόντε το «Αn Εvening with Βelafonte/Μakeba».

1986. Τιμάται με το βραβείο Ειρήνης Dag Ηammarskjord και υπηρετεί ως μέλος της αντιπροσωπείας της Γουινέας στα Ηνωμένα Έθνη.

1987. Εμφανίζεται με τον Πολ Σάιμον στην περιοδεία του «Graceland» και γράφει την αυτοβιογραφία της «Μakeba: Μy Story».

1991. Συνεργάζεται με τον Ντίζι Γκιλέσπι και τη Νίνα Σιμόν.

1992. Πρωταγωνιστεί στην ταινία «Sarafina» με θέμα τη νεολαία του Σοβέτο.

2000. Κερδίζει βραβείο Γκράμι για το άλμπουμ της «Ηomeland». 2003. Τιμάται με το Χρυσό Μετάλλιο Ειρήνης Ότο Χανς για «την αξιοθαύμαστη προσφορά της στην κατανόηση των λαών».

Μουσικό μπλέντερ με Μπαχ και ροκ

Το κουαρτέτο Le Quatuor από την Τετάρτη στο Θέατρο Μπάντμιντον

Μ πορούν έξι χέρια να παίζουν ταυτόχρονα βιολοντσέλο; Και μπορεί ξαφνικά ο Βιβάλντι να εναλλάσσεται με ροκ, ενώ ο Μπαχ με τους Μπιτλς; Αυτά διαβάζουμε για το κουαρτέτο Le Quatuor που εμφανίζεται από τις 12 - 16 Νοεμβρίου στο Θέατρο Μπάντμιντον. Και σαν να μην έφτανε αυτό, οι αφίσες που βλέπουμε στους δρόμους φέρουν μια λευκή λωρίδα που θυμίζει προειδοποιητικό σημείωμα κάτω από διαφήμιση τσιγάρου, που λέει: «Το Θέατρο Μπάντμιντον προειδοποιεί: Στην παράσταση μπορεί να πεθάνετε από τα γέλια». Πολλές υποσχέσεις αλλά με βάσεις. Οι τέσσερις μουσικοί που ευθύνονται για όλη αυτή τη «φασαρία» δεν είναι άλλοι από τους Ζαν-Κλοντ Καμό, Λαρέν Βερκάμπρ, Πιερ Γκανέμ και Ζαν-Ιβ Λακόμπ, που γνωρίζουν ο ένας τον άλλον για παραπάνω από είκοσι χρόνια και κατάφεραν να σχηματίσουν το πιο ασυνήθιστο κουαρτέτο εγχόρδων με όπλα το πηγαίο χιούμορ, την αστείρευτη φαντασία, την παντομίμα και βέβαια, τη μουσική. Στην παράσταση που παρουσιάζουν η μουσική πρωταγωνιστεί. Από Μπαχ, Χάντελ και Βιβάλντι, στις τσιγγάνικες και ιρλανδέζικες μελωδίες και από κάντρι και Σινάτρα σε τζαζ και Χατζιδάκι. Το πλούσιο μουσικό τους παρελθόν τους επιτρέπει να «ανακατεύουν» τα μουσικά υλικά τους με απροσδόκητα αποτελέσματα. Οπως λένε οι ίδιοι, αναλαμβάνουν να «ξεσκονίσουν την κλασική μουσική...» Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Αλέν Σακς. Αλσος Στρατού, Γουδή, τηλ.: 211-10.86.024

Λυρισμός και φλόγα από το Τρίο Artis

Μουσική δωματίου - Κριτική Νίκος Α. Δοντάς

Από την πρώτη χρονιά, το Iδρυμα Θεοχαράκη έδειξε τις προθέσεις του και στον χώρο της σοβαρής μουσικής. Το περσινό θετικό ξεκίνημα βρίσκει συνέχεια στο φετινό πρόγραμμα, από το οποίο εύκολα ξεχωρίζουν αρκετές εκδηλώσεις. Η συναυλία της 24ης Οκτωβρίου ήταν μία από αυτές. Το σύνολο Artis, ένα Τρίο με πιάνο, συνεργάστηκε με τον Βλάντιμιρ Μέντελσον (βιόλα) και πρότεινε ένα απαιτητικό πρόγραμμα με έργα Σούμπερτ, Μπετόβεν και Μπραμς. Από κάθε άποψη, η βραδιά εξελίχθηκε κλιμακούμενη, εκπληρώνοντας τελικά τις υποσχέσεις, καθώς το πάθος των μουσικών αποδείχτηκε μεταδοτικό.

Η συναυλία ξεκίνησε με το πρώιμο, μελωδικό «Μέρος Σονάτας», μία πρώτη απόπειρα του Φραντς Σούμπερτ να συνθέσει για έγχορδα και πιάνο. Ακολούθησε το περίφημο Τρίο «του αρχιδούκα» του Μπετόβεν και το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με το εκτενές πρώτο Κουαρτέτο για πιάνο και έγχορδα (έργο 25) του Μπραμς που καταλήγει στο δημοφιλές τελικό ρόντο «σε τσιγγάνικο ύφος».

Οι Artis δεν είναι νέοι στον χώρο. Ο βιολιστής Γιάννος Μαργαζιώτης και ο τσελίστας Νικόλας Καβάκος, δύο από τους καλύτερους μουσικούς εγχόρδων της ορχήστρας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, συνεργάζονται με την πιανίστρια Aννη Τότσιου. Η μεταξύ τους χημεία μοιάζει να λειτουργεί καλά, με αποτέλεσμα τον ζωηρό διάλογο ανάμεσα στα τρία όργανα. Παράλληλα, κάθε μουσικός συνεισφέρει το δικό του εκφραστικό στοιχείο στην ερμηνεία, ο Μαργαζιώτης την συναισθηματική ένταση, ο Καβάκος τον ήπιο τόνο, η Τότσιου το ονειρικό στοιχείο, ιδιότητες που λειτουργούν αντιστικτικά και αποζημιώνουν με το παραπάνω για την όποια σημειακή έλλειψη φινιρίσματος.

Μεσογειακή ρευστότητα

Στο Τρίο του Μπετόβεν, τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά των μουσικών ανέδειξαν τις διαφορετικές όψεις του έργου, ενώ η επιτυχία της ερμηνείας προσδιορίστηκε από τη μεσογειακή ρευστότητα της μουσικής. Στο Κουαρτέτο του Μπραμς, οι τρείς μουσικοί συνεργάστηκαν ακόμα πιο αποτελεσματικά, ίσως και χάρη στην παρουσία του Μέντελσον, που με τον θερμό, βελούδινο ήχο της βιόλας του συνεισέφερε αποφασιστικά στην συναισθηματική ένταση και στην αμεσότητα του αποτελέσματος.

Στο πλαίσιο του αθηναϊκού μουσικού τοπίου, που κάθε χρόνο χαρακτηρίζεται από όλο και λιγότερη φαντασία, η επιτυχία της βραδιάς υπήρξε ιδιαίτερα ενθαρρυντική για τη διάθεση έστω και μίας μειοψηφίας Eλλήνων μουσικών να δοκιμάσει και να δοκιμαστεί σε ένα είδος μουσικής απαιτητικό και εκ των πραγμάτων για περιορισμένο κοινό, όπως η μουσική δωματίου. Υπήρξε όμοια σημαντική για τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν θεσμοί όπως το Iδρυμα Θεοχαράκη, όταν αποφασίσουν να στηρίξουν με συνέπεια είδη τεχνών που δεν είναι εμπορικά και επομένως δεν αποδίδουν άμεσα, αλλά μόνον σε βάθος χρόνου.

Φ. Γουόκερ στο Half Note

Λίγο από Λουιζιάνα και κάτι από Τέξας αποτέλεσαν τα κύρια συστατικά για να εξελιχθεί ο Φίλιπ Γουόκερ σε έναν από τους πιο διάσημους καλλιτέχνες στο χώρο της μπλουζ. Ενα κουτί από πούρα και λίγο σύρμα του έφτασαν για να φτιάξει την πρώτη του κιθάρα, στη μέση της υπαίθρου. Το ταλέντο του τον οδήγησε στο επάγγελμα του μουσικού, και από τα δεκάξι του κυκλοφορούσε στους δρόμους παίζοντας με τον Κλίφτον Τσενιέ αλλά και με αστέρια της ροκ εν ρολ, όπως η Ετα Τζέιμς και ο Λιτλ Ρίτσαρντ. Τη δεκαετία του ’60, υπήρξε ένας από τους πιο δραστήριους εκπρόσωπους της μπλουζ, συνεχίζοντας μέχρι σήμερα, στα 72 του χρόνια, να εκπλήσσει το κοινό του. Από την Παρασκευή 14 Νοεμβρίου και έως και την Πέμπτη 20 Νοεμβρίου θα έχουμε κι εμείς την ευκαιρία να τον απολαύσουμε στο Half Note Jazz Club. Ωρα έναρξης, 10.30 μ.μ. Τριβωνιανού 17, Μετς, τηλ.: 210-88.40.600

Ο Εμινεμ βγήκε από το τούνελ της κατάθλιψης

Έπειτα από τέσσερα χρόνια σιωπής, ο λευκός «βασιλιάς του χιπ–χοπ» ηχογραφεί καινούργιο άλμπουμ

The Observer [Η Καθημερινή, 09/11/2008]

Ξέρεις ότι ο κόσμος έχει τρελαθεί, είπε κάποτε ο κωμικός Κρις Ροκ, όταν ο καλύτερος γκόλφερ είναι μαύρος και ο καλύτερος ράπερ λευκός (τι άλλο θα δούμε, μαύρο πρόεδρο;). Ο μαύρος παίκτης του γκολφ ήταν ο Τάιγκερ Γουντς, ο πλουσιότερος αθλητής στον κόσμο. Ο λευκός ράπερ ήταν ο Εμινεμ. Τον θυμάστε;

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που επαινούσαν τον Εμινεμ ως λογοτεχνική ιδιοφυΐα και που τον κατήγγελαν ως τη μεγαλύτερη πολιτιστική απειλή στην Αμερική. Η δεξιοτεχνία του σε μια μουσική φόρμα που επινοήθηκε από Αφροαμερικανούς προκαλούσε συγκρίσεις με τον Ελβις Πρίσλεϊ και η γλωσσική του ζωτικότητα του χάρισε απρόσμενους θαυμαστές, σαν τον νομπελίστα ποιητή Σίμους Χίνι και την καταξιωμένη πεζογράφο Ζέιντι Σμιθ. Ταυτόχρονα οι στίχοι του, που κατηγορήθηκαν ότι διαπνέονται από μισογυνισμό, ομοφοβία και εμμονή στη βία, έκαναν πολλούς να τον χαρακτηρίσουν υπ’ αριθμόν 1 δημόσιο κίνδυνο.

Η απώλεια ενός φίλου

Κι έπειτα εξαφανίστηκε. Καταρρακωμένος από την απώλεια του καλύτερου φίλου του, του «Προυφ» Χόλτον, που πυροβολήθηκε έξω από ένα κλαμπ πριν από δύο χρόνια, άρχισε να κλείνεται όλο και περισσότερο στον εαυτό του. Το κενό καλύφθηκε από δυσάρεστες φήμες και αποκαλύψεις. Ο νέος γάμος του με την πρώην σύζυγό του, που προβλήθηκε στο πρωτοσέλιδο του περιοδικού Hello!, κράτησε μόνο 11 εβδομάδες πριν από το δεύτερο διαζύγιο. Η μητέρα του, με την οποία είχε διακόψει κάθε σχέση, δημοσίευσε ένα βιβλίο απομνημονευμάτων όπου τον αποκαλεί ψεύτη. Εξακολούθησαν να γίνονται παραλληλισμοί με τον Πρίσλεϊ, μόνο που αυτή τη φορά αναφέρονταν στα χρόνια της παρακμής του Βασιλιά στην Γκρέισλαντ. Ακουγόταν ότι ο Εμινεμ είχε πέσει σε κατάθλιψη, ότι δεν μπορούσε να γράψει και ότι το είχε ρίξει στις καταχρήσεις, κυρίως υπνωτικών χαπιών και «junk food», κλεισμένος στην έπαυλή του στο Ντιτρόιτ. Με την υγεία του να χειροτερεύει και το βάρος του να αυξάνεται συνεχώς, ένα αμερικανικό ταμπλόιντ έγραψε ότι ο Εμινεμ «άρχισε να μοιάζει με στρογγυλή καραμέλα M&M».

Δεν είναι παράξενο, λοιπόν, που η είδηση για το πρώτο του άλμπουμ μετά τέσσερα χρόνια έχει ηλεκτρίσει την πάσχουσα μουσική βιομηχανία και την επίμονα σταθερή βάση των θαυμαστών του. Ενώ πλέον φαινόταν ότι είχε οριστικά αποσυρθεί, ο 36χρονος καλλιτέχνης αναστήθηκε και άρχισε να δουλεύει στο στούντιο. Τώρα ακούγεται ότι το άλμπουμ, που τιτλοφορήθηκε «Relapse», πρόκειται να κυκλοφορήσει μέχρι τα Χριστούγεννα. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για τις τεράστιες προσδοκίες που γεννάει η επάνοδος του ανθρώπου που έβγαλε το ραπ από το γκέτο. Μια «πρόγευση», που διέρρευσε στο Ιντερνετ, ξεκινάει περιπαικτικά: «Μάντεψε ποιος γύρισε πίσω» (δεν χρειάζεται μεγάλη μαντική ικανότητα) και συνεχίζει με στίχους προκλητικούς και αθυρόστομους, στο στυλ των παλιών του τραγουδιών.

Αυτό που απομένει να δούμε είναι αν τέτοιοι στίχοι έχουν ακόμη τη δύναμη να σοκάρουν. Ο Εμινεμ ήταν το μαύρο πρόβατο των συντηρητικών όλων των χρωμάτων στις ΗΠΑ, οι οποίοι φοβούνταν την επιρροή του στους νέους και ευχαριστήθηκαν που τον είδαν να σωπαίνει. Οι εσωτερικοί «πολιτιστικοί πόλεμοι» έχασαν την ορμή τους μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Εχει επέλθει όμως μια σημαντική αλλαγή γούστων: Η πτώση στη δημοτικότητα του χιπ–χοπ σημαίνει ότι ο Εμινεμ, που έχει πουλήσει πάνω από 70 εκατομμύρια δίσκους παγκοσμίως, επιστρέφει σ’ έναν αλλαγμένο κόσμο.

Πριν από μια δεκαετία η ραπ ήταν αποκλειστικότητα των μαύρων από τα γκέτο, με χαμηλό προσδόκιμο ζωής. Ο Τουπάκ Σακούρ σκοτώθηκε όταν τον πυροβόλησαν από διερχόμενο αυτοκίνητο το 1996, ο Μπίγκι Σμολ σε παρόμοιες συνθήκες ένα χρόνο μετά. Ο Μάρσαλ Μάδερς (εξού και το παρατσούκλι Μ&Μ), λευκός αλλά επίσης ταπεινής καταγωγής, βγήκε στο προσκήνιο το 1999 με το The Slim Shady LP, κερδίζοντας δημοτικότητα στο ευρύ κοινό και βραβεία Γκράμι. Το επόμενο άλμπουμ του, The Marshal Mathers LP, γνώρισε εκρηκτική επιτυχία και τον καθιέρωσε ως τον «Ελβις της ραπ» –χαρακτηρισμό που πάντα απεχθανόταν.

Το καλλιτεχνικό άλτερ έγκο του Εμινεμ, στους δίσκους ο Slim Shady, κατηγορήθηκε για μισογυνισμό εξαιτίας τραγουδιών όπως το «My Name Is», που περιλάμβανε τον στίχο: «Σ’ όλη μου τη ζωή μου λέγανε ψέματα/ μόλις ανακάλυψα ότι η μάνα μου έπαιρνε πιο πολλά ναρκωτικά από μένα». Η Ντέμπι Μάδερς–Μπριγκς, η οποία τον έφερε στον κόσμο στα 15 της (ο πατέρας του έφυγε ύστερα από έξι μήνες) τον κατηγόρησε ως συκοφάντη.

Η γυναίκα του

Ο Εμινεμ/Σλιμ Σέιντι τραγούδησε επίσης για την επιθυμία του να σκοτώσει τη γυναίκα του. Στην πραγματική ζωή παντρεύτηκε την Κιμ Σκοτ το 1999 και χώρισαν δυο χρόνια αργότερα. Εκείνη είπε ότι την είχε σπρώξει στα πρόθυρα της αυτοκτονίας, γιατί την έκανε να αισθάνεται «σαν σκουπίδι». Παντρεύτηκαν όμως για δεύτερη φορά το 2006, για να πάρουν και πάλι διαζύγιο μετά τρεις μήνες.

Η καριέρα του Εμινεμ, ωστόσο, προχωρούσε ακάθεκτη με επιτυχίες όπως τα «The Way I Am» και «Stan» και πλήθος βραβείων. Μπορεί να ήταν ο πιο αμφιλεγόμενος ράπερ του κόσμου, τα τραγούδια του όμως επαινούνταν για το θεατρικό νεύρο τους, τον εκθαμβωτικό ρυθμό τους και τη δραματική τους ένταση. Ακόμα και το κινηματογραφικό του εγχείρημα, το ημι-αυτοβιογραφικό φιλμ «8 Mile», αφόπλισε τους επικριτές του και κέρδισε ένα Οσκαρ για το τραγούδι «Loose Yourself». Μετά την προβολή του, το 2002, το CNN τον σύγκρινε με τον Τζέιμς Ντιν και η «Ουάσιγκτον Ποστ» έγραψε: «Εχει το πρόσωπο ενός πληγωμένου αγγέλου».

Το άστρο του άρχισε να θαμπώνει με το τελευταίο του άλμπουμ, το «Encore», που χαρακτηρίστηκε «φορμαλιστικό» από τους κριτικούς. Ενας φημολογούμενος εθισμός στα υπνωτικά χάπια τον οδήγησε σε θεραπεία απεξάρτησης. Ηταν, όμως, η δολοφονία του κολλητού του, του Προυφ, αυτή που τον εκτροχίασε, όπως αφηγείται στην αυτοβιογραφία του, «The Way I Am», που κυκλοφόρησε πρόσφατα. Λέει ότι έμεινε στο κρεβάτι για ένα χρόνο, ότι δεν μπορούσε να γράψει ούτε μουσική ούτε στίχους, ότι δεν ήθελε να κάνει άλλη περιοδεία χωρίς τον Προυφ.

Στο νοσοκομείο

Κυκλοφόρησαν φήμες πως πέρασε τέσσερις μέρες στο νοσοκομείο τα περασμένα Χριστούγεννα, με πνευμονία και προβλήματα καρδιάς, και ότι πήρε 30 κιλά. Πρόσφατες δημόσιες εμφανίσεις, ωστόσο, δείχνουν ότι όλα αυτά τα προβλήματα ανήκουν στο παρελθόν. Οπως είπε σε φίλους του, «πέρασα άσχημες μέρες, δεν ήθελα να πατήσω πόδι σε στούντιο, αλλά τώρα βγαίνω από το τούνελ. Νιώθω καλά… Γράφω και ηχογραφώ – και η μουσική γίνεται όλο και καλύτερη».

Η μουσική πρέπει να είναι καλή. Το χιπ–χοπ έχει ακολουθήσει κατηφορικό δρόμο τα τελευταία χρόνια. Η γενικότερη πτώση των πωλήσεων cd, κάτω από την πίεση του Ιντερνετ, σημαίνει ότι θα είναι δύσκολο να συγκριθεί η επίδοση του «Relapse» σε αναφορά με προηγούμενα άλμπουμ του Εμινεμ.

Θα ακούγεται έστω και λίγο αιχμηρός ή οι αθυροστομίες του θα φαίνονται ανώδυνες και ακίνδυνες; Ο κόσμος της μουσικής κρατάει την ανάσα του για τη μεγαλύτερη επάνοδο μετά τις Spice Girls. Οι παραλληλισμοί τελειώνουν εδώ.

Η απουσία του, αιώνας

«Λείπει τέσσερα χρόνια, που είναι σαν ένας αιώνας στο χιπ–χοπ», λέει ο Σον Φένεσεϊ, αρχισυντάκτης στο περιοδικό Vibe, που οι αναγνώστες του μόλις ψήφισαν τον Εμινεμ ως τον καλύτερο εν ζωή ράπερ παρά τη μακρά απουσία του. «Είναι ένας ολοκληρωμένος ράπερ, με εξαιρετική δεξιοτεχνία, κι έχει πάντα να πει συναρπαστικά πράγματα. Ηταν ο πρώτος ράπερ που ξεπέρασε το φυλετικό φράγμα και έγινε ποπ σταρ, ένας εμβληματικός καλλιτέχνης, γι’ αυτό η επιστροφή του είναι κάτι πολύ σημαντικό».