Μουσικό παράθυρο στη μνήμη για Κύπρο και Πολυτεχνείο

Συνέντευξη: Χρήστος Πήττας

Της ΕΡΣΗΣ ΒΑΤΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 11/11/2008

Μέρες Πολυτεχνείου έρχονται και αν δεν τις πνίξει στα ΜΜΕ η αγωνία για το μέλλον των hedge funds, ίσως δοθεί σε όλους μια ευκαιρία επιστροφής και στοχασμού. Ενα τέτοιο παράθυρο στη μνήμη ανοίγει ο συνθέτης Χρήστος Πήττας με τα έργα του «Lumen Tristis» (Οδύνης Φέγγος) σε ποίηση Ρόη Παπαγγέλου και «1973», σε ποίηση Βασίλη Βασιλικού, που παρουσιάζονται αύριο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Κάποια πρώτα τραγούδια τού «1973» ερμήνευσε η Μαρία Φαραντούρη στο Λονδίνο, τον Απρίλιο του 1974, σε μια συναυλία στην οποία συνέρρευσαν ξεριζωμένοι Ελληνες από όλη την Ευρώπη.

Ποιητικά έργα του Ρόη Παπαγγέλου και του Βασίλη Βασιλικού, με «πίκρα, οργή και αγωνία εντελώς σημερινές», ενέπνευσαν στον Χρήστο Πήττα τα δύο έργα που παρουσιάζει στην Αθήνα

• Με ποιον τρόπο εκείνο το πρώτο μουσικό σχεδίασμα ταξίδεψε στο χρόνο και από το Round House του Λονδίνου παρουσιάζεται σήμερα, ολοκληρωμένο, στο Μέγαρο;

«Με το 1973 δεν "ξεμπερδεύει" κανείς εύκολα. Μουσικά, συναισθηματικά, ιστορικό-πολιτικά. Το μουσικό εκείνο σχεδίασμα ταξιδεύει όσο εγώ ταξιδεύω. Το ταξίδι αυτό με οδήγησε σε ένα "φυσικό λιμάνι" όπου "έχτισα" το σημερινό έργο "1973". Με έσπρωξε εκεί η ανάγκη να αποδώσω μουσικά την κατασταλαγμένη πια αίσθηση της μνήμης. Το 1973 δεν θα μπορούσα να είχα συνθέσει το "1973". Τότε μπορούσα μόνο να φωνάξω για όσα συνέβαιναν, να κλάψω και να τραγουδήσω. Σήμερα, μπορώ επίσης να στοχαστώ και να αναπτύξω το μουσικό μου υλικό. Πιστεύω ότι η ανάπτυξή του στη σύνθετη μουσική φόρμα, που πήρε τελικά, όχι μόνο δεν το στερεί από την πρωτογενή του συγκίνηση, αλλά οδηγεί σε μια κορύφωση. Μέσω και κάποιων πραγματικών ήχων των ημερών εκείνων: τις διαδηλώσεις, το Πολυτεχνείο, τα τανκς, τις εφιαλτικές κραυγές του δικτάτορα, τη Φαραντούρη να τραγουδάει για τον Νοέμβρη του '73».

• Ποια συναισθήματα και βιώματα μπορούν να διατηρήσουν το '73 επίκαιρο;

«Αυτό που προέχει σε ένα μουσικό έργο είναι να μπορεί να αγγίξει το κοινό μουσικά ή μουσικο-ποιητικά. Η πικρία, η οργή, η αγωνία που βγάζουν τα ποιήματα του Βασιλικού θα μπορούσε να ήταν σημερινές.

"Εσύ που έφυγες νωρίς / δεν πρόφτασες να δεις / τη σιγανή φθορά της πέτρας / Κάποτε ήταν βράχια / όμως με τον καιρό / λειάνθηκαν οι εσοχές / κι οι εξοχές 'γίναν ανάρπαστες / απ' τους τουρίστες των διαδηλώσεων"...».

• Με ποιον τρόπο σημαδεύει τη ζωή ενός Ελληνα, που από τη δεκαετία του '70 ζει στο Λονδίνο, η δικτατορία και η εισβολή στην Κύπρο;

«Εφυγα από την Κύπρο παιδί, στις αρχές της δεκαετίας του '60 και οι γονείς μου εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα. Τα πρώτα νεανικά μου χρόνια συνδέθηκαν άμεσα με τις πολιτικές εξελίξεις στον ελλαδικό χώρο, που με έσπρωξαν να φύγω για την Αγγλία στα τέλη του 1969.

Στην Κύπρο επέστρεψα για λίγες μέρες, το 1975, όταν η Ασπασία Παπαθανασίου παρουσίασε στους προσφυγικούς καταυλισμούς την "Ηλέκτρα" του Σοφοκλή, με δική μου μουσική. Ο εφιάλτης της εισβολής ήταν ακόμα ζωντανός και πάγωσε την αίσθηση της ευτυχίας που κουβαλούσα μέσα μου από την Κύπρο εκείνου του τελευταίου, χαρούμενου καλοκαιριού του 1961. Χρόνια αργότερα, γνώρισα στο Λονδίνο τον ποιητή Ρόη Παπαγγέλου και διάβασα την ποιητική του τριλογία για την καταστροφή της Κύπρου. Μέσα από τους στίχους έβγαινε μια Κύπρος αιώνια, άφθαρτη. Ηταν μεγάλη προσωπική μου ανάγκη να ξαναβρεθώ, μουσικά έστω, σ' εκείνη την Κύπρο της αγάπης και μαζί να θρηνήσω γι' αυτήν. Ετσι ήρθε το Lumen Tristis».

* Στην εκτέλεση των έργων συμπράττει η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα και Χορωδία της ΕΡΤ, υπό τη διεύθυνση του Ανδρέα Πυλαρινού και οι σολίστ: Κατερίνα Μηνά (σοπράνο), Angelica Cathariou (μετζοσοπράνο), Βαγγέλης Χατζησίμος (τενόρος) και Βίκυ Στυλιανού (πιάνο). *