Μίνωας Μάτσας: «Η μουσική με πηγαίνει όπου θέλει αυτή»

Ο Μίνωας Μάτσας από το Λος Αντζελες θυμάται πώς κοιτούσε πίσω από το τζάμι του στούντιο, τον Μίκη, τον Μάνο, τον Λοΐζο

Της Σαντυς Τσαντακη, Η Καθημερινή, 21/12/2008

«Τ ο πιο σημαντικό είναι να αναγνωρίζουν ότι στη μουσική που ακούνε είμαι εγώ. Και ποιος είμαι εγώ; Ελληνας, Εβραίος σεφαραδίτης με ρίζες από τα Γιάννενα, τη Θεσσαλονίκη και τη Σμύρνη που ζω στο Λος Αντζελες με την Αμίρα που είναι Γιαπωνέζα και Μεξικάνα με ρίζες απο τον Λίβανο…». Ο Μίνωας Μάτσας έχει απόλυτη επίγνωση των παράδοξων της ιστορίας του. Και την αφηγείται με τρόπο γλαφυρό και ακομπλεξάριστο. Βραβευμένος πλέον για δεύτερη φορά από το 49ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, δημιουργεί παράλληλα τελείως διαφορετικά πρότζεκτ, με έδρα του την Αμερική. Αφορμή λοιπόν η ταινία «Σκλάβοι στα δεσμά τους» για να μιλήσουμε με τον Μίνωα Μάτσα και... εγγονό. Για να μάθουμε ότι αυτόν τον καιρό ετοιμάζει τη μουσική για δύο ντοκιμαντέρ, ένα για την Ελλάδα και ένα για την Αμερική, «το πρώτο για “τα κρυμμένα παιδιά” – παιδιά από εβραϊκές οικογένειες που σώθηκαν στην κατοχή από ελληνικές οικογένειες, με άλλα ονόματα και ψεύτικα διαβατήρια» και το δεύτερο «για τον Stan Lee, τον θρυλικό animator (88 χρονών σήμερα) που σχεδίασε τους χαρακτήρες των Spider Man, Iron Man, X-Men». Μουσική παρακαλώ...

• Σε πόσο χρονικό διάστημα γράψατε τη μουσική για την ταινία «Σκλάβοι στα δεσμά τους»; Ποια ήταν τα δεδομένα που έπρεπε να γνωρίζετε για να εμπνευστείτε;

— Η ταινία ξεκινάει περίπου πέντε χρόνια πριν, όταν ο Τώνης Λυκουρέσης μού έστειλε την αρχική εκδοχή του σεναρίου. Εντυπωσιάστηκα από την εποχή και το περιεχόμενο του έργου, διάβασα το βιβλίο του Θεοτόκη, τα καλοκαίρια που ερχόμουν στην Αθήνα συναντιόμασταν με τον Τώνη και με ενημέρωνε για την πορεία της ταινίας… Απαραίτητη προϋπόθεση η χημεία. Οπως μου είχε πει και ο Κώστας Γαβράς (όταν έγραφα τη μουσική για το «Τhe Parthenon» που παρουσιάστηκε στη Μetropolitan Opera στη Νέα Υόρκη) ο διευθυντής φωτογραφίας και ο συνθέτης είναι οι πιο πολύτιμοι συνεργάτες του. Από την αρχή μου είπε πως δεν θέλει μουσική εποχής, αλλά αντίθετα θα ήθελε μια σύγχρονη άποψη. Αυτό μου έλυσε τα χέρια να εκφραστώ ελεύθερα, χωρίς να πρέπει να μιμηθώ κάποιο στυλ.

• Πώς νιώσατε όταν μάθατε ότι βραβευτήκατε και φέτος; Τι σημαίνει ένα χρηματικό έπαθλο για έναν δημιουργό;

— Χάρηκα όταν το έμαθα, γιατί ήταν κάτι αναπάντεχο. Η χαρά μου δεν κράτησε πολύ γιατί μετά συνέβη το τραγικό και έμαθα για τον θάνατο του Παπαχρόνη. Ηταν η δεύτερη φορά που δούλευα «μαζί του». Η πρώτη ήταν για τον «Δον Ζουάν στο Σόχο» πέρυσι. Τρομερό παιδί, πολύ γλυκός και ταλαντούχος. Οσο για τα βραβεία είμαι επιφυλακτικός. Ποτέ δεν θα κρίνω μια μουσική ή κάτι άλλο γιατί έχει βραβευτεί. Και το χρηματικό έπαθλο είναι σημαντικό. Οπως θα ξέρετε η πειρατεία και το –δε βαριέσαι downloading– κυβερνάει παντού. Αρα το χρηματικό μέρος μετράει.

• Eχετε επιλέξει να ζείτε στο Λος Αντζελες. Ποιο είναι το προσωπικό σας στοίχημα και τι είναι αυτό που δεν σας κράτησε στη γενέτειρά σας;

— Το 2000 αποφάσισα να συνεχίσω τη μαθητεία μου στη μουσική στο Juilliard, στη Νέα Υόρκη. Από τότε κύλησαν όλα σχεδόν μόνα τους. Δηλαδή το 2002 και ενώ θα γύριζα στην Αθήνα, έκανα κάποια επαγγελματικά ραντεβού στο Λος Αντζελες και αισθάνθηκα ότι θέλω να ζήσω εκεί. Μετακόμισα στην… άγρια Δύση. Οσο δύσκολη κι αν είναι αυτή η πόλη, όσο ανταγωνιστική και σκληρή, εδώ μου δίνεται η ευκαιρία να συνεργάζομαι με ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο, να ανοίγω τους μουσικούς ορίζοντές μου. Το μόνο στοίχημα που έχω βάλει είναι να γίνομαι καλύτερος, σε πολλά επίπεδα, όχι μόνο στη μουσική. Γιατί δεν μπορώ να βρίζομαι με τους ταξιτζήδες, να παρκάρω όπου να ’ναι, να βγάζω τον σκύλο μου βόλτα και να τα κάνει όπου θέλει, να καπνίζω δίπλα στον άλλον που δεν γουστάρει... Η τεχνολογία σήμερα μάς δίνει τη δυνατότητα να είμαστε παντού και πουθενά. Ετσι λοιπόν έπαψε να με βασανίζει το πού πρέπει να μένω. Ευτυχώς η δουλειά μου με πηγαίνει όπου θέλει αυτή.

Χρωστάω στον πατέρα μου

• Κουβαλάτε ένα όνομα που αποτελεί συνώνυμο της ελληνικής δισκογραφίας. Πώς δεν επιλέξατε να γράψετε μουσική για τους σύγχρονους Ελληνες καλλιτέχνες και προτιμήσατε έναν σίγουρα λιγότερο εμπορικό δρόμο σε μια τεράστια αγορά;

— Είναι αλήθεια ότι μεγάλωσα μέσα στην ελληνική δισκογραφία. Ο πατέρας μου με έπαιρνε από πιτσιρίκι στο στούντιο και μόλις που έφτανα να δω τι γίνεται πίσω από το τζάμι. Σήκωνα λοιπόν τις μύτες των ποδιών μου και έβλεπα να διευθύνει ένας πανύψηλος άνθρωπος με μαύρα –ο Θεοδωράκης– ή άκουγα τον Χατζιδάκι να εξηγεί στους μουσικούς πώς να παίξουν και αργότερα να λέει ανέκδοτα... Ή τον Λοΐζο που ερχόταν στο σπίτι τις Κυριακές να φάει μαζί μας. Χρωστάω λοιπόν ένα μεγάλο ευχαριστώ στον πατέρα μου που με «εξέθεσε» σε όλους αυτούς τους ταλαντούχους και χαρισματικούς συνθέτες σε όλες αυτές τις εξαίσιες μουσικές και τα λόγια των ποιητών. Πώς να μην αγαπήσω το τραγούδι; Ετσι, πολύ πριν σπουδάσω την «επίσημη» μουσική έγραφα τραγούδια. Εχω κάνει τραγούδια με τον Νταλάρα, την Αλεξίου, τη Λεονάρδου, τον Μαχαιρίτσα, τη Μόραλη, τον Θωμαΐδη και άλλους. Εχω συνεργαστεί με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, τον Ακο Δασκαλόπουλο, τον Μιχάλη Γκανά, τον Ισ. Σούση… Και σήμερα για τις απαιτήσεις μιας ταινίας κάνω με μεγάλη χαρά τραγούδια. Οπως στους σκλάβους που λέει υπέροχα το «Αμίλητο νερό» η Χάρις Αλεξίου σε στίχους του Σούση. Ακόμη, ετοιμάζω μια δουλειά με την Αντριάνα Μπάμπαλη, όπου διασκευάζω παλαιότερα τραγούδια… Απλώς κάποια στιγμή ένιωσα την ανάγκη να μελετήσω τη συμφωνική μουσική και να ξανοιχτώ σε πιο μεγάλες φόρμες, αφού και το τραγούδι έχει τους κανόνες του…

Πρόκληση

• Σε τι θα λέγατε όχι; Σε ποιους σκηνοθέτες θα λέγατε αμέσως ναι;

— Σκηνοθέτες που θα ήθελα να συνεργαστώ…. Cohen brothers, Danny Boyle, Sam Mendes, Pedro Almodovar και από Ελληνες Καραμαγγιώλης, Μαλέα, Βούλγαρης, Χαραλαμπίδης… Αν και κάθε περίπτωση τη βλέπω σαν πρόκληση, αλλά και σαν ένα κίνητρο να εκφράσω μουσικά κάτι, αν μου ζητούσαν να κάνω μουσική για ένα πορνό θα έλεγα όχι. Οχι από ηθικής βέβαια άποψης… αλλά γιατί μάλλον δεν θα ήξερα τι να γράψω! Επίσης, όχι θα έλεγα σε μια δουλειά πρόχειρη, χωρίς σενάριο και πολύ δήθεν… Οι διαφημίσεις πάλι έχουν πλάκα. Εχω πειραματιστεί και σ’ αυτές μερικές φορές. Είναι σαν μικρού μήκους ταινίες, με αρχή μέση, τέλος και πρέπει ό,τι έχεις να πεις να το πεις σε 30 δευτερόλεπτα. Είναι επίσης υψηλή τέχνη να το κάνεις πετυχημένα. Και αρκετά προσοδοφόρα!