Ο Απόστολος Καλδάρας (1922-1990) γεννήθηκε από Μετσοβίτες γονείς σε μια συνοικία των Τρικάλων, τα Αραπάτικα, που συνόρευαν με τον καινούργιο, τότε, προσφυγικό οικισμό. Από τη μάνα του πρωτάκουσε ηπειρώτικα δημοτικά. Από τον παππού του, ιερέα και έξαρχο του Πατριαρχείου στο Μέτσοβο, μυήθηκε στη βυζαντινή μουσική. Σ' ένα καφενεδάκι των προσφυγικών πρωτάκουσε το «μικρασιάτικο» τραγούδι και σε ένα άλλο τον Μπάτη και τη «βραχνή φωνή του Μάρκου».
Ο Απόστολος Καλδάρας (δεξιά) με τη γυναίκα του τη Λούλα, τον Λευτέρη Παπαδόπουλο και τον Γρηγόρη Μπιθικώτση |
«Αυτές είναι οι μουσικές καταβολές του Καλδάρα. Η βυζαντινή μουσική, τα τραγούδια των Μικρασιατών, ο Μάρκος και ο Μπάτης, η ηπειρώτικη παράδοση αποτελούν ένα ευλογημένο μίγμα που θα πυροδοτήσει το πηγαίο ανεξάντλητο ταλέντο που θα δώσει για 45 χρόνια ορισμένα από τα ομορφότερα λαϊκά τραγούδια», γράφει ο Νίκος Χατζηνικολάου που, αν και βιολόγος, επιμελήθηκε έναν τόμο-αναφορά στη ζωή και το έργο του μεγάλου δημιουργού (εκδόσεις «Ιανός-Ο μελωδός»), όχι μόνο με την ιδιότητα του μελετητή αλλά και μ' αυτήν του ανιψιού τού Καλδάρα.
Ο τόμος ανοίγει με το σύντομο και φορτισμένο σημείωμα του γιου του συνθέτη και επίσης μουσικού Κώστα Καλδάρα, όπως και με δυο λόγια των «καθ ύλην» αρμοδίων Λευτέρη Παπαδόπουλου, Μάκη Μάτσα και Βαγγέλη Κορακάκη. Ακολουθούν η βιογραφία του Καλδάρα, οι στίχοι όλων των τραγουδιών του (στίχοι δικοί του ή του Πυθαγόρα, της Παπαγιαννοπούλου, του Βίρβου, του Παπαδόπουλου κ.ά.) και ένας πλήρης κατάλογος της δισκογραφίας του.
Από τα τραγούδια του σημαντικού λαϊκού δημιουργού, πολλά πέρασαν στην Ιστορία. Ας σταθούμε σε δύο από τα διασημότερα και να δούμε τις συνθήκες της δημιουργίας τους, έτσι όπως τις καταγράφει ο Χατζηνικολάου.
* «Μάγκας βγήκε για σεριάνι»: Φοιτητής της Γεωπονικής Σχολής στη Θεσσαλονίκη, ο Καλδάρας εργάζεται για βιοποριστικούς λόγους σε διάφορα κέντρα της πόλης. Κι εκεί παίζει και ορισμένα δικά του τραγούδια. Ο «Μάγκας» γίνεται μεγάλη επιτυχία. Και τότε ξαφνικά τον καλεί στο γραφείο του ο παντοδύναμος διοικητής της Ασφάλειας Θεσσαλονίκης, λάτρης του ρεμπέτικου και κουμπάρος του Τσιτσάνη, Νίκος Μουσχουντής, μια σκοτεινή προσωπικότητα με πολλές μαύρες σελίδες στο ενεργητικό της. Ο Μουσχουντής λοιπόν ζητεί ανοιχτά από τον Καλδάρα να παραχωρήσει το τραγούδι στον Τσιτσάνη προκειμένου να ηχογραφηθεί. Λίγο ο φόβος, λίγο η επιθυμία να δει το τραγούδι του ηχογραφημένο κι ο Καλδάρας συγκατανεύει. Ετσι ηχογραφείται το «Μάγκας βγήκε για σεριάνι» και στην Odeon και στην Columbia. Τσιτσάνης και Καλδάρας αναφέρονται ως συνδημιουργοί, με δικαιώματα 50% για τον καθένα. Πέντε χρόνια αργότερα ο Καλδάρας, καταξιωμένος πια δημιουργός, διεκδικεί και παίρνει πλήρως την πατρότητα του τραγουδιού του. Ο Τσιτσάνης δεν θα του το συγχωρήσει ποτέ...
* «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι»: Την ιστορία την είχε διηγηθεί ο ίδιος ο Καλδάρας στον Παναγιώτη Κουνάδη. «Ημουν στη Θεσσαλονίκη φοιτητής κι εργαζόμουν για να εξοικονομώ τα προς το ζην σ' ένα κέντρο μ' ένα φίλο, του οποίου το σπίτι ήταν στην Ακρόπολη, κάτω από το Γεντί Κουλέ. Πήγαινα συχνά στο σπίτι του... Τότε μαζεύανε όλους τους αριστερούς στο Γεντί Κουλέ. Ενα σούρουπο, φεύγοντας από το σπίτι αυτό και βλέποντας τη σιλουέτα του κάτεργου, αυτό μου έδωσε την ιδέα: "Νύχτωσε και στο Γεντί το σκοτάδι είναι βαθύ κι όμως ένα παλικάρι δεν μπορεί να κοιμηθεί...". Αργότερα οι στίχοι προσαρμόστηκαν στις απαιτήσεις της λογοκρισίας. Το τραγούδι πρωτοηχογραφήθηκε το 1947 με τη Στέλλα Χασκίλ».
Το βιβλίο του Χατζηνικολάου περιλαμβάνει πολλές ακόμα τέτοιες, λιγότερο γνωστές ιστορίες, που φωτίζουν την προσωπικότητα και το έργο ενός δημιουργού που αποτέλεσε κι αποτελεί σημείο αναφοράς του μεγάλου λαϊκού μας τραγουδιού.
Ο τόμος ανοίγει με το σύντομο και φορτισμένο σημείωμα του γιου του συνθέτη και επίσης μουσικού Κώστα Καλδάρα, όπως και με δυο λόγια των «καθ ύλην» αρμοδίων Λευτέρη Παπαδόπουλου, Μάκη Μάτσα και Βαγγέλη Κορακάκη. Ακολουθούν η βιογραφία του Καλδάρα, οι στίχοι όλων των τραγουδιών του (στίχοι δικοί του ή του Πυθαγόρα, της Παπαγιαννοπούλου, του Βίρβου, του Παπαδόπουλου κ.ά.) και ένας πλήρης κατάλογος της δισκογραφίας του.
Από τα τραγούδια του σημαντικού λαϊκού δημιουργού, πολλά πέρασαν στην Ιστορία. Ας σταθούμε σε δύο από τα διασημότερα και να δούμε τις συνθήκες της δημιουργίας τους, έτσι όπως τις καταγράφει ο Χατζηνικολάου.
* «Μάγκας βγήκε για σεριάνι»: Φοιτητής της Γεωπονικής Σχολής στη Θεσσαλονίκη, ο Καλδάρας εργάζεται για βιοποριστικούς λόγους σε διάφορα κέντρα της πόλης. Κι εκεί παίζει και ορισμένα δικά του τραγούδια. Ο «Μάγκας» γίνεται μεγάλη επιτυχία. Και τότε ξαφνικά τον καλεί στο γραφείο του ο παντοδύναμος διοικητής της Ασφάλειας Θεσσαλονίκης, λάτρης του ρεμπέτικου και κουμπάρος του Τσιτσάνη, Νίκος Μουσχουντής, μια σκοτεινή προσωπικότητα με πολλές μαύρες σελίδες στο ενεργητικό της. Ο Μουσχουντής λοιπόν ζητεί ανοιχτά από τον Καλδάρα να παραχωρήσει το τραγούδι στον Τσιτσάνη προκειμένου να ηχογραφηθεί. Λίγο ο φόβος, λίγο η επιθυμία να δει το τραγούδι του ηχογραφημένο κι ο Καλδάρας συγκατανεύει. Ετσι ηχογραφείται το «Μάγκας βγήκε για σεριάνι» και στην Odeon και στην Columbia. Τσιτσάνης και Καλδάρας αναφέρονται ως συνδημιουργοί, με δικαιώματα 50% για τον καθένα. Πέντε χρόνια αργότερα ο Καλδάρας, καταξιωμένος πια δημιουργός, διεκδικεί και παίρνει πλήρως την πατρότητα του τραγουδιού του. Ο Τσιτσάνης δεν θα του το συγχωρήσει ποτέ...
* «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι»: Την ιστορία την είχε διηγηθεί ο ίδιος ο Καλδάρας στον Παναγιώτη Κουνάδη. «Ημουν στη Θεσσαλονίκη φοιτητής κι εργαζόμουν για να εξοικονομώ τα προς το ζην σ' ένα κέντρο μ' ένα φίλο, του οποίου το σπίτι ήταν στην Ακρόπολη, κάτω από το Γεντί Κουλέ. Πήγαινα συχνά στο σπίτι του... Τότε μαζεύανε όλους τους αριστερούς στο Γεντί Κουλέ. Ενα σούρουπο, φεύγοντας από το σπίτι αυτό και βλέποντας τη σιλουέτα του κάτεργου, αυτό μου έδωσε την ιδέα: "Νύχτωσε και στο Γεντί το σκοτάδι είναι βαθύ κι όμως ένα παλικάρι δεν μπορεί να κοιμηθεί...". Αργότερα οι στίχοι προσαρμόστηκαν στις απαιτήσεις της λογοκρισίας. Το τραγούδι πρωτοηχογραφήθηκε το 1947 με τη Στέλλα Χασκίλ».
Το βιβλίο του Χατζηνικολάου περιλαμβάνει πολλές ακόμα τέτοιες, λιγότερο γνωστές ιστορίες, που φωτίζουν την προσωπικότητα και το έργο ενός δημιουργού που αποτέλεσε κι αποτελεί σημείο αναφοράς του μεγάλου λαϊκού μας τραγουδιού.
ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 16/12/2008
No comments:
Post a Comment