Back to black

• Μετά την παντοδυναμία του ψηφιακού ήχου, το βινύλιο επιστρέφει, με φανατικότερους θαυμαστές τους νέους

• Της ΜΑΤΟΥΛΑΣ ΚΟΥΣΤΕΝΗ, Επτά, Κυριακή 28 Νοεμβρίου 2010

Κι εκεί που αναρωτιόμαστε αν το CD θα αντέξει την «ψηφιακή επίθεση» του mp3, έρχεται ένας φίλος από τα παλιά και ανατρέπει τις ισορροπίες: όσο απίστευτο κι αν φαίνεται, εδώ και λίγα χρόνια το βινύλιο κερδίζει και πάλι χώρο στα δισκάδικα, ακόμα και σε πολυκαταστήματα όπου δεν είχε μπει ποτέ πριν, κερδίζει όμως και εικοσάρηδες μουσικόφιλους και μουσικούς.

Χημική επεξεργασία της μήτρας του βινυλίου

Η συχνότητα με την οποία οι νέοι στρέφονται στο βινύλιο σε κάνει να πιστεύεις ότι τελικά όλος αυτός ο κακός ήχος που καθιερώθηκε με την ευρεία χρήση του ipod είχε μάλλον θετικά αποτελέσματα. Επίσης, το βινύλιο δεν γνωρίζει πια περιορισμούς στα είδη. Μπορεί τα γκρουπ της φανκ και του χιπ χοπ να διεκδικούν τα πρωτεία, διότι ποτέ δεν το απαρνήθηκαν, αλλά σήμερα πλέον πιτσιρικάδες από τη σκηνή indie, το εναλλακτικό ροκ, την ποπ, τις ηλεκτρονικές τάσεις δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους κυκλοφορώντας τα δικά τους βινύλια.

Τα πρόσφατα ελληνικά παραδείγματα, πολλά: οι Berlin Brides με το «Modern celibacy», τα 12 πρωτότυπα κομμάτια τους. Οι Film, που κυκλοφόρησαν το νέο τους single «Harmur fuglsins» σε ένα 7ιντσο. Αναλόγως έπραξαν και οι Abbie Gale με το «Fall». Οι Last Drive, έπειτα από δεκαπέντε χρόνια, επέστρεψαν με το «Heavy liquid», το οποίο κυκλοφόρησε σε συλλεκτική έκδοση βινυλίου. Οι Κόρε Υδρο παρουσίασαν το άλμπουμ «Ολη η αλήθεια για τα παιδιά του '78» σε διπλό συλλεκτικό βινύλιο, ενώ οι Imam Baildi έβγαλαν το προηγούμενο άλμπουμ τους και σε 12ιντσο, που κυκλοφόρησε μόνο στη βρετανική αγορά. Οι αειθαλείς Ωρίωνες, πιστοί στα LP, επιβεβαίωσαν την επιστροφή στους μαύρους δίσκους, κυκλοφορώντας πριν από λίγους μήνες ένα νέο LP με τίτλο «Κύκλος». Ο Sillyboy πρόσφατα παρουσίασε το πρώτο του άλμπουμ, «Played» (η πρώτη κοπή έχει γίνει μόνο σε βινύλιο), ενώ, νωρίτερα, ο Ονειρευτής κυκλοφόρησε το πρώτο άλμπουμ του σε έναν 7ιντσο δίσκο του. Σύντομα περιμένουμε σε 500 αριθμημένα αντίτυπα και το νέο άλμπουμ του Φοίβου Δεληβοριά με τίτλο «Ο αόρατος άνθρωπος» και την επανέκδοση σε βινύλιο τριών δίσκων των Rotting Christ. Στο βινύλιο, επιμένουν πάντοτε οι Νο Man's Land, οι Nightstalker, οι Active Member (από το πρώτο με τίτλο «Διαμαρτυρία» του 1993 μέχρι το περσινό «Απ' της φτιάξης μας τα λάθια») και τα περισσότερα συγκροτήματα του low bap (Antiterra, Τα χνάρια, Dj Moya κ.ά).

• Πικάπ παντού

«Είναι φανερό ότι όλο και συχνότερα οι νέοι ψάχνουν σε αποθήκες και ξαναβγάζουν στην επιφάνεια τα παλιά πικάπ. Το βλέπω πολύ συχνά γύρω μας. Οσοι πάλι δεν βρίσκουν ή δεν ξέρουν πώς να επιδιορθώσουν τις βελόνες ή τη συσκευή ολόκληρη αγοράζουν νέα. Υπάρχουν πικάπ πια σε όλα τα καταστήματα και είναι εξαιρετικά προσιτά» λέει η Μαριλένα από τις Berlin Brides. «Το CD είναι πια τόσο ευτελές σαν είδος, που όλοι μας ψάχνουμε τρόπο να αναβαθμίσουμε τη μουσική στην καθημερινότητά μας».

Την παραπάνω τάση ανάμεσα στους νέους επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία που μας έδωσε η ελληνική IFPI: το 2005 πουλήθηκαν 15.835 δίσκοι βινυλίου (αριθμός που αναλογεί μόλις στο 0,2% της αγοράς). Το 2006 οι πωλήσεις ανέβηκαν στις 18.696 (0,3% της αγοράς), το 2007 περιορίστηκαν στις 17.180, το ίδιο και το 2008. Πέρυσι, όμως, πουλήθηκαν 38.454 δίσκοι (0,6% της αγοράς).

Οι λάτρεις του βινυλίου δεν έπαψαν στιγμή να υποστηρίζουν πως μια αναλογική ηχογράφηση δεν θα μπορέσει ποτέ να συγκριθεί με μια ψηφιακή. Η θέρμη, η γλύκα του ήχου δεν συγκρίνονται με τη μαζική προχειρότητα, την ευκολία του ηλεκτρονικού ήχου, ακόμα και το τέλειο, όμως ψυχρό, αποτέλεσμα. Είναι λογικό, λοιπόν, να βλέπεις καλλιτέχνες όπως ο Νιλ Γιανγκ, ο Ντίλαν, ο Ερικ Κλάπτον να τιμούν ακόμα τις μαύρες χαρακιές. Αλλά εκπλήσσεσαι όταν τις φλερτάρουν και η Τέιλορ Σουίφτ, ο Μπράντον Φλάουερς, οι Λίνκιν Παρκ, η Λέιντι Γκάγκα.

• Το δέλεαρ της ευκολίας

«Η επανάκαμψη του βινυλίου είναι η αντίδραση του κόσμου στον κορεσμό που προκάλεσε η ψηφιακή επανάσταση. Ετσι όπως έχει καταντήσει η δισκογραφία, το βινύλιο λειτουργεί σαν φετίχ και δέλεαρ για μια μερίδα του κοινού» λέει ο Παντελής Δημητριάδης, των Κόρε Υδρο. «Υπάρχουν καλλιτέχνες που τυπώνουν 1.000 αριθμημένα LP κι άλλα τόσα CD και τα πρώτα μπορεί να πουλήσουν περισσότερο».

Η εμπειρία του να ηχογραφείς μακριά από τις ψηφιακές ευκολίες είναι, άραγε, ισχυρό δέλεαρ για τους καλλιτέχνες; «Ασφαλώς. Κάποια στιγμή είπα πως, αν δεν φύγει ο υπολογιστής από το στούντιο, δεν ξανακάνω δίσκο. Δεν μπορεί η μουσική δημιουργία να είναι μια κυματομορφή σε μια οθόνη. Η τεχνολογία σου παρέχει τέτοιες ευκολίες, που παγιδεύεσαι και αφήνεις στην άκρη την ουσία της μουσικής» συνεχίζει ο ίδιος.

Στην Ελλάδα, πάντως, οι παραγωγοί των πολυεθνικών, που δεν αντιμετωπίζουν τόσο ρομαντικά τη μουσική δημιουργία, επιμένουν πως οι νεαροί καλλιτέχνες θεωρούν την κυκλοφορία των τραγουδιών τους σε βινύλιο ένδειξη ποιότητας και καταξίωσης η οποία κοστίζει ακριβά στις εταιρείες. Γι' αυτό και οι περισσότερες κυκλοφορίες βινυλίου έρχονται στις μέρες μας από μικρές ανεξάρτητες εταιρείες (Lab Records, Anazitisi Records, Inner Ear, Spinalonga Records, Blind Bastard Records, KlilRecords, Absurd κ.ά). «Δεν είναι απαγορευτικό το κόστος. Το δικό μας 7ιντσο το τυπώσαμε στη Γερμανία και τα 500 κομμάτια στοίχισαν περίπου 1.200 ευρώ. Μια αντίστοιχη παραγγελία σε CD θα κόστιζε απλώς τα μισά χρήματα» λέει η Μαριλένα από τις Berlin Brides.

Σημασία έχει πως ένα νέο κύμα μουσικόφιλων μεταξύ 13 και 25 ετών ανακαλύπτει ξανά την αισθητική αξία του βινυλίου. Οι Invisible Rockers Crew ασχολούνται ιδιαίτερα με τη χιπ χοπ κουλτούρα και αγαπούν τον ήχο της δεκαετίας του '80. Δημιουργήθηκαν τον Ιούνιο του 2006 και ήθελαν να είναι ένα electro funk συγκρότημα. Εξ ου και η αδυναμία στο βινύλιο. «Ας αναγνωρίσουμε πως, όταν κάποιοι ενθουσιάζονταν με το CD, υπήρχε το χιπ χοπ, οι djs και οι παραγωγοί τού οποίου κράτησαν αντιστάσεις» λέει εκ μέρους του γκρουπ ο Ανδρέας Κυρίτσης.

• Δίσκοι με χρώματα

Ο ίδιος εργάζεται και στο κατάστημα δίσκων «Θρι Σίξτι», στο Γκάζι, το οποίο ειδικεύεται στο βινύλιο και τη χορευτική μουσική. «Το συναίσθημα που σου προκαλεί αυτό το αντικείμενο-φετίχ γίνεται ακόμα πιο ισχυρό όταν βλέπεις να επισκέπτονται τα ειδικά δισκάδικα εικοσάρηδες. Διαπιστώνεις ότι επιτέλους υπάρχει κάτι που έχει ξυπνήσει στον κόσμο την ανάγκη να έρθει κοντά στη μουσική».

Το βινύλιο, πάντως, χρησιμοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια ακόμα και εικαστικά. Είδαμε κίτρινους, κόκκινους, διάφανους δίσκους, ενώ γραφίστες και κομίστες βρήκαν άπλετο χώρο για να αυτοσχεδιάσουν. Το άλμπουμ με τίτλο «All Great Events» των My Wet Calvin είχε κυκλοφορήσει τον περασμένο Φεβρουάριο σε CD και βινύλιο. Κάθε αντίτυπο, όμως, είχε ένα ξεχωριστό-μοναδικό εξώφυλλο, αφού πριν από την κυκλοφορία του δίσκου το συγκρότημα ετοίμασε ένα event στο «6 D.Ο.G.S», όπου όποιος ήθελε μπορούσε να επέμβει εικαστικά στα 1.100 «απλωμένα» στους τοίχους εξώφυλλα. Επίσης από το σάιτ www.elliniki-skini.gr κυκλοφόρησε μια ομώνυμη συλλεκτική συλλογή σε βινύλιο (σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων), του οποίου το εξώφυλλο είναι ένα κόμικ που σχεδίασε ο σκιτσογράφος Πέτρος Ζερβός. Οσο για τους Rotting Christ, η επανέκδοση του «Α Dead Poem» (1997) αναμένεται σε ένα διαφανές κόκκινο βινύλιο υπογεγραμμένο από τον frontman του συγκροτήματος, Σάκη Τόλη.

Ασφαλώς και αυτή η μόδα της «εμπλουτισμένης» έκδοσης ήρθε από το εξωτερικό. Εκεί συχνά τα βινύλια κυκλοφορούν ακόμα και με κουπόνια για να «κατεβάσετε» δωρεάν τα ίδια τραγούδια και από το Ιντερνετ. «Οσο παράδοξο κι αν ακούγεται, η τάση είναι να ακούμε στο σπίτι βινύλιο και στον δρόμο ή το γραφείο μουσική από το ipod», σημειώνουν διεθνή δημοσιεύματα. Στην Ελλάδα κουπόνια για downloading περιείχε -μεταξύ άλλων- το άλμπουμ των Oscura Vista «Της σκοτιάς το βάλσαμο» και το «Iconoclasta» του συγκροτήματος Τα Χνάρια.

Για να μη γελιόμαστε, πάντως, η στροφή προς το βινύλιο για την οποία συζητάμε εξακολουθεί να αφορά μια πολύ μικρή μερίδα αγοραστών. Σύμφωνα με στοιχεία της Nielsen SoundScan για τις πωλήσεις μουσικής το 2008, το ποσοστό που αναλογεί στο βινύλιο είναι μόλις το 0,2% της παγκόσμιας αγοράς, το 10% ανήκει στην ηλεκτρονική διακίνηση, ενώ το CD εξακολουθεί να κυριαρχεί, με 89,7% -βεβαίως στα συγκεκριμένα ποσοστά δεν έχουν καταμετρηθεί οι πωλήσεις βινυλίων στα μικρά μαγαζιά, όπου κατ' εξοχήν πωλούνται και ανταλλάσσονται βινύλια. Δεν μιλάμε για μια επανάσταση στον μουσικό χώρο. Είναι, όμως, μια καλή αρχή. *