Η μελωδία της οικονομικής κρίσης

Οι αλλαγές στις συνήθειες της ψυχαγωγίας μας, η επανεμφάνιση των τζαμπατζήδων, τα «ναυάγια» καλλιτεχνών, οι νέες τάσεις

• Της Γιωτας Συκκα, Η Καθημερινή, Kυριακή, 18 Iουλίου 2010

Στο δροσερό κηποθέατρο του Παπάγου, η συναυλία της Μέλοντι Γκαρντό είναι έτοιμη να αρχίσει, αλλά ένα από τις τρία διαζώματα του θεάτρου είναι άδειο και αποκλεισμένο με κορδέλα, ώστε το κοινό να γεμίζει τα υπόλοιπα και ο χώρος να προδιαθέτει μια πιο ευχάριστη συναυλία, όπως άξιζε στην 25χρονη αισθαντική Αμερικανίδα τραγουδίστρια. Πριν από μερικούς μήνες, κανείς δεν θα περίμενε ότι το καινούργιο αστέρι της τζαζ, δεν θα μπορούσε να γεμίσει ένα μικρό σχετικά θερινό θέατρο. Ας όψεται η κρίση.

Η επανεμφάνιση των τζαμπατζήδων είναι μια άλλη πλευρά της. Τη θυμηθήκαμε φέτος, ύστερα από αρκετά χρόνια σε τέτοια δυναμική, στην πρώτη βραδιά του Kosmos festival, στο θέατρο των Βράχων στον Βύρωνα. Δεν είναι μόνο ότι προσπάθησαν ούτε λίγο ούτε πολύ να μπουν με το ζόρι και να δουν δωρεάν τη συναυλία, αλλά ότι έκοψαν σε οκτώ σημεία την περίφραξη για να τα καταφέρουν. Τη δεύτερη βραδιά το θέατρο ήταν γεμάτο από συνεπείς θεατές που χόρευαν με τον Shantel. Ομως η κρίση είχε αφήσει κι εδώ το στίγμα της.

Οπως άλλωστε στη Μονή Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη όπου το εισιτήριο των 60 ευρώ ήταν αποτρεπτικό ακόμη και για να δει κανείς την Νταιάνα Κραλ. Αν μάλιστα σταθεί κανείς στις θεατρικές παραγωγές που παρουσιάζονται σε διάφορα φεστιβάλ του καλοκαιριού, η εικόνα είναι από μέτρια έως καταστροφική.

Ανάμεσα σε όλα τα άλλα η οικονομική ύφεση αλλάζει και τις συνήθειες της ψυχαγωγίας μας με απρόβλεπτο τρόπο, υποχρεώνοντας τους επαγγελματίες του χώρου να προσπαθήσουν να παρακολουθήσουν -όχι ακόμη με επιτυχία- τις τακτικές και τις νέες τάσεις.

Πολλές ματαιώσεις

Μέσα Ιουλίου και το 70% των συναυλιών που αφορούν μετακλήσεις ξένων καλλιτεχνών δείχνει ότι οι διοργανωτές ή μπήκαν μέσα ή τα έβγαλαν πέρα ίσα ίσα. Οι ματαιώσεις ήταν πολλές. Οπως κι αυτές που «ναυάγησαν» πριν καλά καλά ανακοινωθούν. Ο Μπομπ Ντίλαν θα μπορούσε να έχει πάει πολύ καλύτερα στη Μαλακάσα αν ήταν άλλη χρονιά, οι Μετάλλικα τα κατάφεραν, οι Σκόρπιονς σκίζουν σε όλη τη χώρα, κάνοντας πολλούς να χαριτολογούν πως έγιναν το λαϊκό συγκρότημα της Ελλάδας. Από την άλλη όμως η Ριάνα, όπως και οι Αerosmith δεν πούλησαν τα εισιτήρια που αναμένονταν, όπως άλλωστε και το διήμερο του Kosmos.

Στην Πετρούπολη ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου είχε διαρροές συγκριτικά με την περσινή του εμφάνιση στον ίδιο χώρο και το πιστό του κοινό, ενώ η Ελενα Παπαρίζου και οι Ονιράμα συγκέντρωσαν 5.000 άτομα! Στον Βύρωνα πάλι ο Σωκράτης Μάλαμας ανέβηκε με 3.000 εισιτήρια προπώληση και διπλασίασε το κοινό πριν από την έναρξη στα 6.500 άτομα, Οσο για την Χαρούλα Αλεξίου έχοντας 5.000 προπώληση «πήρε φωτιά» με τη βοήθεια του Λάκη Λαζόπουλου.

Η διέξοδος στην ψυχαγωγία μπορεί να μην είναι αποτρεπτική, αλλά σίγουρα γίνεται ύστερα από αρκετή σκέψη ακόμη και για τα εισιτήρια των 20 ευρώ. Οσο για εκείνα των 40 ευρώ και των 60 ευρώ για πολλούς είναι απαγορευτικά.

«Η έξοδος αυτή ερμηνεύεται σε έξοδα άνω των 100 ευρώ αν προσθέσει κανείς το ταξί και την αγορά κάποιου αναψυκτηρίου ή αλκοολούχου ποτού. Οταν με 100 ευρώ καλύπτουν τα έξοδα του σούπερ μάρκετ μιας εβδομάδας ή την εξόφληση ενός λογαριασμού ΔΕΚΟ», λέει στην Κ» ο Πασχάλης Μουχταρίδης (γραφείο On Stage), θα σκεφτούν πολύ να τα διαθέσουν για μια εκδήλωση. Αλλωστε η κρίση δεν έχει να κάνει μόνο με το οικονομικό μέρος, αλλά και το ψυχολογικό παράγοντα στη ζωής μας».

Η κρίση επανέφερε το κοινό σε παλαιότερες συμπεριφορές. Από τότε που ανακοινώθηκαν τα μέτρα, συμφωνούν πολλοί διοργανωτές, άλλαξε και η συμπεριφορά του κόσμου. «Εμείς δεν γνωρίζουμε τι θα μας ξημερώσει», συνεχίζει ο Π. Μουχταρίδης «ενώ το κοινό έγινε απρόβλεπτο». Η τακτική της προπώλησης που πέρασε αρκετά χρόνια για να τη συνηθίσει ο Ελληνας γκρεμίστηκε σε λίγες ημέρες. Είναι ελάχιστες οι εκδηλώσεις με καλή προπώληση, αλλά κι όταν υπάρχει, δεν είναι ενδεικτική όπως άλλοτε για το τι θα ακολουθήσει.
«Ο κόσμος έχει την αίσθηση ότι δεν υπάρχει σολντ άουτ. Θέλει να εκτιμήσει όλες τις συνθήκες πριν πάει σε μια εκδήλωση και κυρίως να δει τι του περισσεύει για να δώσει», παρατηρεί η Βαγγελιώ Αγγελίδου (διευθύνουσα σύμβουλος της Link4U).

Σπασμωδικές κινήσεις

Ολα αυτά θα στρέψουν πολλά γραφεία σε άλλους χειρισμούς. Αλλωστε, οι σπασμωδικές κινήσεις όπως έχει δείξει η ιστορία των διοργάνωσης συναυλιών και των μετακλήσεων ξένων καλλιτεχνών δεν βοήθησαν ποτέ κανέναν. Αντιθέτως ο ανταγωνισμός, η υπερτίμηση ονομάτων και η υπερπροσφορά χρημάτων σε μια αγορά που διεθνώς τραντάζεται πρέπει να αναθεωρήσει παλαιότερες τακτικές. Ηδη κάποια γραφεία κατάφεραν να ρίξουν τα πακέτα της αμοιβής των καλλιτεχνών όταν εξήγησαν στους ξένους μάνατζερ ότι οι τιμές εισιτηρίων φέτος ειδικά είναι απαγορευτικές. Και δεν χρειάστηκε και πολύ. Πολλοί κατάφεραν να γλιτώσουν 5.000 - 6.000 ευρώ από την αρχική συμφωνία, αφού όλοι γνωρίζουν τη θέση της Ελλάδας.

Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο δικό μας. Οι διοργανωτές των περίφημων τριήμερων εκδηλώσεων στο Χάιντ Παρκ του Λονδίνου υπολογίζουν 20 - 30% μείωση του κοινού, ενώ ευχάριστη εξαίρεση αποτελεί το Glastonbery το οποίο σημείωσε φέτος ρεκόρ εισιτηρίων στα 40 χρόνια της λειτουργίας του.

Ας έρθουμε όμως στα δικά μας. Το κοινό δεν ανταποκρίνεται ούτε στα οικονομικά πακέτα. Οι συναυλίες που διαφημίζονται με 15 ευρώ δεν δημιούργησαν καμία έκπληξη στις πωλήσεις εισιτηρίων ούτε οι παραστάσεις με τις προσφορές. Η πτώση στις συναυλίες ελληνικών ονομάτων υπολογίζεται μέχρι στιγμής στο 30%. Το ένα πρόβλημα σχετίζεται με τους δήμους. Δεν είναι μόνο ότι δεν έχουν, αλλά και όσοι έχουν τα κρατάνε για τις ανάγκες του προεκλογικού φαίνεσθαι. Οι συνενώσεις για τον «Καλλικράτη» έχουν φέρει τα πάνω κάτω, με αποτέλεσμα άλλοι να μην κάνουν φεστιβάλ (όπως ο Υμηττός), άλλοι να στρέφονται στην ενοικίαση των υποδομών τους ή να ζητούν ποσοστό 10% από τις συναυλίες.

Το σίγουρο είναι πως αποφεύγουν να αγοράσουν εκδηλώσεις. Κάποιοι απ’ αυτούς, όπως ο Πειραιάς αλλά και πολλοί επαρχιακοί δήμοι, χρωστάνε παλαιότερες διοργανώσεις. Εδώ τίθεται ένα θέμα. Πότε και αν θα εισπράξουν τις παλιές οφειλές οι οποίες απ’ ό,τι φαίνεται θα ξεχαστούν μαζί με τις διοικητικές αλλαγές του «Καλλικράτη». Ολα αυτά περιόρισαν και τις απαιτήσεις των καλλιτεχνών, οι οποίοι βλέποντας τα νέα δεδομένα, μείωσαν τον αριθμό των συναυλιών τους από 30 που συνηθίσαμε κάθε καλοκαίρι σε 20.

Τα ονόματα της πρώτης γραμμής μείωσαν την παραγωγή κατά 15 με 25%, παρότι όπως τονίζει ο Π. Μουχταρίδης, θα έπρεπε να ανέβει το κόστος εξαιτίας της αύξησης του ΦΠΑ. Κι αν για κάποιους το κόστος των 25.000 - 30.000 ευρώ για μια εκδήλωση φαντάζει μεγάλο οικονομικό πακέτο πρέπει να αναλογιστεί «ότι σε αυτό συμπεριλαμβάνονται αμοιβές όλων των εργαζομένων που βέβαια δεν περιορίζονται σε πέντε και έξι άτομα».

Παράνομη αφισοκόλληση

Κι ενώ όλοι «κατέβηκαν» από τις παλιές απαιτήσεις, επιπλέον ζημία όπως λένε έχει προκαλέσει στα έσοδά τους η εφαρμογή του νόμου για την παράνομη αφισοκόλληση. Οι περισσότεροι το αποδέχτηκαν. Κάποιοι το διακινδυνεύουν εις βάρος των υπολοίπων. «Εχει ενδιαφέρον ωστόσο να δούμε τα νέα φαινόμενα. Φέτος έχουμε μετατόπιση του κοινού από την outdoor διαφήμιση. Αξίζει να δούμε σε τι ποσοστό το κοινό στηρίζεται στην πληροφορία μέσω του Ιντερνετ εκτός από την κλασική μορφή, το ραδιόφωνο και τον Τύπο», λέει η Β. Αγγελίδου.

Οι συνεργασίες του χειμώνα και οι επιλογές των επιχειρηματιών

Ολα αυτά δεν δημιουργούν την καλύτερη ατμόσφαιρα για τον χειμώνα που μας έρχεται. Η συνηθέστερη απάντηση των καλλιτεχνών στην ερώτηση τι ετοιμάζεις την επόμενη σεζόν είναι: «Ψάχνομαι». Η αλήθεια είναι πως κανείς σχηματισμός συνεργασίας μέχρι τώρα δεν έχει οριστικοποιηθεί στο επίπεδο των μεγάλων ονομάτων. Οι περισσότεροι σκέφτονται να μην εμφανιστούν, ενώ κάποιοι άλλοι επιλέγουν τις λιγοστές εμφανίσεις σε μικρούς χώρους. Οι πιο επιφυλακτικοί θα πουν οριστικά το ναι μετά τον Ιανουάριο.

Οι αποστάσεις ασφαλείας δεν είναι τυχαία επιλογή. Παρά τις προσδοκίες, ο Γιάννης Πλούταρχος στο καινούργιο «Αcro» του Ηλία Μαροσούλη με θέα την Ακρόπολη δεν σημείωσε το ρεκόρ που κάποιοι ήλπιζαν. Τα πρώτα οικονομικά μέτρα έγιναν ορατά στις κρατήσεις. Η επιφύλαξη του κοινού δείχνει τι θα συμβεί τον χειμώνα στα μουσικά στέκια, κυρίως στις μεγάλες πίστες οι οποίες πλήττονται περισσότερο.

Μικρότερο ρίσκο αναλαμβάνουν οι μουσικές σκηνές, ωστόσο, το πρόβλημα είναι για όλους. «Δεν είναι θέμα ενός καλλιτέχνη, αλλά πολλών εργαζομένων. Κάθε μαγαζί απασχολεί ώς και 50 άτομα προσωπικό. Από ηχολήπτες, γκαρσόνια, καθαρίστριες μέχρι τα κορίτσια για τα λουλούδια κ. ο. κ. Αν υποθέσουμε ότι κάποιοι από αυτούς αμείβονται με 60 ευρώ, υπολογίζοντας το διήμερο της Παρασκευής και του Σαββάτου όπως έχει πια καθιερωθεί στον χώρο, τότε με τι θα ζουν, με 120 ευρώ την εβδομάδα;», αναρωτιέται ο Π. Μουχταρίδης.

«Ανησυχία υπάρχει διότι από το φθινόπωρο δεν θα περιοριστούμε στην εξαγγελία των μέτρων, αλλά θα βιώσουμε την εφαρμογή τους. Παρ’ όλα αυτά, δεν είμαι απαισιόδοξη», σημειώνει η Β. Αγγελίδου. «Υπάρχει ο πυρήνας της νεότερης γενιάς, ο οποίος κινείται με 12 έως 20 ευρώ. Είναι η νεότερη γενιά που αντιμετωπίζει τα λάιβ ως συναυλιακή συνθήκη και δεν απευθύνεται στη λαϊκή διασκέδαση. Τον χειμώνα έχει σημασία να δούμε τις αντιδράσεις του κοινού και την τυχόν μετατόπισή του. Νομίζω ότι θα ανεβάσουν τον πήχυ των απαιτήσεών τους. Δεν θα αρκεστούν στις συναντήσεις μεγάλων ονομάτων. Θα δούμε όμως και τις επιλογές των επιχειρηματιών. Εγώ διακρίνω μια ανοδική τάση και αναζήτηση για το κοινό της νέας γενιάς».