Saturday, July 3, 2010

«Πλησίασα τον Καβάφη σαν να 'μουν η μητέρα του»

  • «Ενα μεσημέρι άκουσα το όνομά του μέσα στο κεφάλι μου κι έτσι, αστραπιαία σαν κομήτης, μου ήρθε η ιδέα να μελοποιήσω ποιήματά του», λέει η «ιέρεια της ελληνικής electronica» Λένα Πλάτωνος, για την απόφασή της να συνθέσει μουσική για 13 ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη.
Εχει προηγηθεί το 1982, μετά τη θητεία της στη θρυλική «Λιλιπούπολη» του χατζιδακικού Τρίτου Προγράμματος, η εξαιρετική μελοποίηση που χάρισε σε 13 ποιήματα του Κώστα Καρυωτάκη. Ποιος δεν θυμάται τη φωνή της Σαβίνας Γιαννάτου να τραγουδά, εν μέσω των ηλεκτρονικών ηχητικών τοπίων της Πλάτωνος, το καρυωτακικό «Βράδυ», με «τα παιδάκια που παίζουν στ' ανοιξιάτικο δείλι».
Η πρώτη παρουσίαση του νέου έργου της συνθέτριας σε ποίηση Κωνσταντίνου Καβάφη («ηλεκτρονικά λίντερ» αποκαλεί τα τραγούδια του κύκλου η ίδια) παρουσιάζεται αποκλειστικά για το Ελληνικό Φεστιβάλ την Παρασκευή στις 9 και το Σάββατο 10 Ιουλίου στη Μικρή Επίδαυρο. Στο πρώτο μέρος των συναυλιών η Σαβίνα Γιαννάτου θα ερμηνεύσει επιλεγμένα κομμάτια από τη δισκογραφία της Πλάτωνος, ενώ στο δεύτερο μέρος ο Γιάννης Παλαμίδας θα παρουσιάσει τον κύκλο με τα 13 ποιήματα του «Καβάφη». Ανάμεσά τους βρίσκονται και τα: «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον», «Μακρυά», «Περιμένοντας τους βαρβάρους», «Τα παράθυρα», «Προθήκη του καπνοπωλείου», «Πόλις», «Δέησις» και «Επιθυμίες».
Η ποίηση είναι, πάντως, θεμελιώδες συστατικό ολόκληρου του έργου της Πλάτωνος. Από το ξεκίνημά της, άλλωστε, στο Τρίτο Πρόγραμμα είχε μελοποιήσει Ανδρέα Εμπειρίκο, ενώ ειδικότερα με την ποίηση του Κ. Καβάφη ήταν εξοικειωμένη από τα παιδικά της χρόνια. Ενδιαφέρον έχει και η άποψή της για το έργο και την προσωπικότητα τόσο του Κ. Καρυωτάκη όσο και του Κ. Καβάφη, δυο ποιητών τους οποίους, όπως λέει, λατρεύει και έχει αισθανθεί πολύ κοντά της. «Και οι δύο δεν βλέπουν φως, αν και ο Καρυωτάκης είναι περισσότερο νάρκισσος, παίζει με τον πόνο του, σε αντίθεση με τον Καβάφη, που δεν αφήνει κανένα περιθώριο και γι' αυτό είναι περισσότερο τραγικός. Το μόνο φως στον κύκλο "Καβάφη" έρχεται από το ποίημα "Η Θάλασσα του πρωϊού", με το οποίο και κλείνουμε, πιο φωτεινά, την ενότητα. Τον Καρυωτάκη τον είχα πλησιάσει σαν φίλη, ενώ τον Καβάφη μάλλον σαν μητέρα και γι' αυτό και δεν με τρόμαξε αυτή τη φορά. Παλιότερα είχα δηλώσει πως δεν μελοποιείται, γιατί με είχε φοβίσει κυρίως ο πεζογραφικός του λόγος. Ο χρόνος που πέρασε και η ωριμότητα με ξεκλείδωσαν».
Προκειμένου να τον μελοποιήσει, η Λένα Πλάτωνος σταμάτησε να ακούει οποιοδήποτε είδος μουσικής για μεγάλο χρονικό διάστημα. «Για χάρη του Καβάφη έκλεισα ακόμα και το ραδιόφωνο, που παίζει διαρκώς στο σπίτι. Εχει, πάντως, μεγάλη μουσικότητα ο λόγος του. Οι ρίμες συνυπάρχουν κρυφά μέσα στα ποιήματα. Ο ποιητικός του λόγος είναι βαθιά ανθρώπινος, πανανθρώπινος θα έλεγα, και έντεχνος με την καλή έννοια».
Οταν της ζητήσαμε να μιλήσει για τη μουσική του νέου της έργου, είπε με σχεδόν παιδικό ύφος: «Πώς να περιγράψω τη μουσική;» Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις, μας μεταφέρει με μικρές, υπαινικτικές φράσεις λίγο από το αίσθημα της μουσικής της.
Για τα «Παράθυρα», ποίημα που ξεκινά με τη φράση «Σε αυτές τις σκοτεινές κάμαρες, που περνώ μέρες βαρυές...», αποτύπωσε «μια δυσφορία έντονη και μια έκλαμψη, όπου η φωνή του τραγουδιστή «περνά μέσα από ένα εφέ γλυκό». Για το «Μακρυά» και την εφηβική μνήμη του ποιητή που «εσβύσθη», αφέθηκε στην ονειροπόληση και την αναπόληση, «σε μια μουσική μάλλον ιμπρεσιονιστική, ρομαντική μ' ένα τόνο αρρωστημένου βιολοντσέλου».
Την «Προθήκη του Καπνοπωλείου», που αναφέρεται στην τυχαία ερωτική συνάντηση δύο νέων, η Λένα Πλάτωνος τη χαρακτηρίζει «πολύ ιδιαίτερο ερωτικό ποίημα». Και εξηγεί: «Πρόσεξα πόσο συναισθηματικά αντιμετώπιζε ο Καβάφης τη στιγμή που οι δύο άγνωστοι άνθρωποι ανταλλάσσουν βλέμματα πριν συναντηθούν και ακουμπήσουν τα χέρια τους. Το άγγιγμα των χεριών σηματοδοτεί ένα ισχυρό συναίσθημα και ψυχική επαφή, την οποία προσπάθησα να τονίσω με τη μουσική, χωρίς να παραβλέψω την ερωτική διάσταση της επαφής. Δυκολεύτηκα λιγάκι να εκφράσω την ατμόσφαιρα της απαγόρευσης, αλλά τελικά πιστεύω ότι τα κατάφερα».
Στη «Μονοτονία» ο Γιάννης Παλαμίδας εκφράζει την τρέλα που προέρχεται από την αίσθηση της επαναληπτικότητας, ενώ στο γνωστό ποίημα «Πόλις» οι μουσικές εκπλήξεις εναλλάσσονται με έντονα ροκ στοιχεία, όπως και στη «Θάλασσα του πρωϊού». Στις μελαγχολικές «Επιθυμίες», ποίημα για τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες, η Λένα Πλάτωνος θέλησε να μεταφέρει μουσικά και μ' ένα περίεργο μπάσο «την αίσθηση των κρυστάλλων μέσα στο μαυσωλείο. Μέσα σε κρύσταλλα είναι οι νεκρές επιθυμίες, οι νέοι που δεν εγέρασαν με ρόδα στα μαλλιά».
Οσο για το πασίγνωστο «Περιμένοντας τους βαρβάρους», δεν λέει κουβέντα: «Δεν θέλω να αποκαλύψω τίποτε. Είναι η έκπληξή μου». *
  • info
  • Τιμές εισιτηρίων 30 ? (Α' Ζώνη), 20 ? (Β' Ζώνη), 10 ? (φοιτητικά, ΑμεΑ). Προπωλούνται στα ταμεία του Ελληνικού Φεστιβάλ (Πανεπιστημίου 39, εντός στοάς Πεσμαζόγλου, τηλ.: 210-3272000).

No comments: