Ψαραντώνης: Πρώτα ο Κορνάρος και ο Ομηρος, μετά ο Χριστούλης

• Ο ΨΑΡΑΝΤΩΝΗΣ ΑΥΡΙΟ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΟ ΗΡΩΔΕΙO

• Της ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

• Ελευθεροτυπία, Τρίτη 1 Ιουνίου 2010

Δεν είναι εύκολο να κάνεις συνέντευξη με τον Ψαραντώνη. Αυτός λέει μερικές κουβέντες κι εσύ μαντεύεις τις υπόλοιπες. Φειδωλός και ολιγόλογος, προτιμά να αφήνει τον λόγο στη μουσική. Υπάρχουν, όμως, θέματα που τον «ξεκλειδώνουν» και τον κινητοποιούν να διαψεύσει, για παράδειγμα, «αυτούς που λένε ότι η λύρα ήρθε τον Μεσαίωνα στην Κρήτη ή ότι παιζόταν στην Ινδία».

«Τη μουσική μου έχουν χορέψει μέχρι τα μπαλέτα Μπεζάρ», λέει ο Ψαραντώνης

• Διηγείται με κέφι την ιστορία της γέννησής της, «σύμφωνα με την οποία ένας βοσκός συνάντησε τον Δία. Και αυτός του είπε ότι θα του φτιάξει ένα όργανο με το οποίο θα μαγεύει τα ζώα, τα πουλιά και τους ανθρώπους. Βγάζει λοιπόν από τη βούργια του όστρακο χελώνας, κέρατα αίγας, χορδές αντερένιες και δοξαράκι με τρίχα τράγου, και εγένετο η... λύρα».

• Αύριο, πάντως, στο Ηρώδειο (9 μ.μ.), θα ακούσουμε άλλες ιστορίες από τον μπλούζμαν των Ανωγείων. Μουσικές, φυσικά. «Από τον ουρανό της Κρήτης, ο Ψαραντώνης στο Ηρώδειο», είναι ο τίτλος της βραδιάς, όπου ο δωρικός, όσο και γήινος, λυράρης θα παρουσιάσει τις διονυσιακές δοξαριές του. Σε μερικά τραγούδια συμμετέχει και ο Γιάννης Αγγελάκας. 

• Την ονειρευόταν χρόνια αυτή τη μέρα ο Ψαραντώνης. Είχε ζητήσει το Ηρώδειο πολλές φορές, αλλά έβρισκε κλειστή την πόρτα. «Επρεπε να χρεοκοπήσει η Ελλάδα για να δώσουν στον Ψαραντώνη το Ηρώδειο», λέει ο Γιάννης Αγγελάκας. 

• Ο Ψαραντώνης δεν κρύβει τη χαρά του. «Είναι δυνατόν να μη θέλεις αυτούς τους χώρους; Είναι τόσο ιδιαίτεροι. Από το Ηρώδειο βλέπεις την Ακρόπολη», λέει. Εχει συνηθίσει στους ανοιχτούς χώρους, γιατί στην πατρίδα του, τα Ανώγεια, από όπου και να παίζει, βλέπει μπροστά του περήφανο τον Ψηλορείτη. 

• Το ρεπερτόριό του αντλεί από «παλιά και καινούργια τραγούδια, αλλά και ό,τι πάρει το... ρεύμα», λέει και ομολογεί πως δεν είναι άνθρωπος του προγράμματος. Σε έναν από τους τελευταίους δίσκους του, το «Να 'χεν η θάλασσα βουνά», είχε κάνει την παραγωγή ο Γιάννης Αγγελάκας. Οι μουσικές τους είχαν βέβαια διασταυρωθεί πολύ πριν, σε πανηγύρια στα Ανώγεια, με αμέτρητες ρακές και τον Ψηλορείτη να τους αγναντεύει. 

• Κι αν αρχικά φαίνεται παράδοξη η συνάντηση ενός λυράρη με έναν ροκά, οι ίδιοι έχουν αντίθετη άποψη. «Με επηρέαζε η μουσική του πριν τον γνωρίσω. Ο Ψαραντώνης παίρνει την παράδοση και τη στέλνει στο Διάστημα. Τη μουσική που βγάζει η λύρα του δεν τη βγάζουν δέκα κορυφαίοι κιθαρίστες μαζί». 

• Η συναυλία είναι υπόθεση οικογενειακή για τον Ψαραντώνη. Παίζουν μαζί του η κόρη του, Νίκη Ξυλούρη (τραγούδι, τύμπανα, στάμνα) και οι γιοι του, Γιώργης (λαούτο) και Λάμπης (ούτι). Ο πρώτος της οικογένειας που έπαιξε την κρητική λύρα στο Ηρώδειο ήταν ο αδερφός του, ο Νίκος Ξυλούρης. Τα δικά του βήματα ακολούθησε από πιτσιρίκι. «Πείραζα τη λύρα του, αλλά φοβόμουν μην της κάνω ζημιά. Μια μέρα, την είχα στα χέρια μου και την κούρδιζα. Μόλις τον είδα, έκανα να την αφήσω κάτω. Αλλά μου είπε "συνέχισε να παίζεις. Εχεις ωραίο χρώμα". Και, από εκεί και πέρα, έπαιζα συνέχεια και μου έδειχνε αυτά που ήξερε», διηγείται. 

• Από τότε μέχρι σήμερα κουβαλά την κρητική παράδοση τόσο στο ηχόχρωμα της φωνής του όσο και στη μουσική του. Την πηγαίνει, όμως, και ένα βήμα παραπέρα. «Η παράδοση υπάρχει. Δεν πρέπει να τη χαλάμε, αλλά να τη σεβόμαστε και να κάνουμε καινούργια πράγματα. Εγώ έχω φτιάξει κομμάτια που δεν είναι ούτε πηδηχτός, ούτε χανιώτης, ούτε σούστα. Κι όμως, τη μουσική μου έχουν χορέψει μέχρι τα μπαλέτα Μπεζάρ». 

• Εχει παίξει σε πολλά ξένα φεστιβάλ. Μέχρι καλεσμένος του Νικ Κέιβ βρέθηκε στο φεστιβάλ «All tomorrow's parties», το 2009 στην Αυστραλία. «Δεν μπορώ να περιγράψω το τι ακούμε στα ξένα φεστιβάλ. Μας προλογίζουν ως μουσικούς "από το νησί των θεών". Εδώ δεν λένε τίποτα», λέει. Ο ίδιος, πάντως, τη μουσική, αλλά και την παράδοση γενικότερα τις έχει βολέψει στο προσωπικό του «εικονοστάσι». «Αμα φιλήσω μία φορά μια εικόνα του Χριστούλη», καταλήγει, «θα φιλήσω τρεις αυτήν του Βιντσέντζου Κορνάρου ή του Ομήρου».