Θάνος Μικρούτσικος: «Χωρίς χρήματα ρίχνουν τον πολιτισμό στα Τάρταρα»

• Μιλά για την κρίση, την καπνοαπαγόρευση, τους καλλιτέχνες που φοροδιαφεύγουν και τονίζει: Εγώ δεν θα μπορούσα να είμαι υπουργός Πολιτισμού σε μια τέτοια φάση

Θάνος Μικρούτσικος: Δυστυχώς τα τελευταία σαράντα χρόνια οι υπουργοί δεν ήρθαν για να υπηρετήσουν στο υπουργείο. Οι περισσότεροι μπήκαν για να τους εξυπηρετήσει το υπουργείο σε σχέση με τις πολιτικές τους φιλοδοξίες

Για την Ελλάδα και τον πολιτισμό στην άγρια εποχή της οικονομικής κρίσης μάς μιλά ο Θάνος Μικρούτσικος. Αρνείται να σβήσει το τσιγάρο του, παρά τον ηλίθιο, όπως τον αποκαλεί, πρόσφατο νόμο και συμβουλεύει τους αρμόδιους να βρουν λύσεις προκειμένου να μην αυξηθούν τα ποσοστά της ανεργίας στον χώρο της διασκέδασης. Παρά τους δύσκολους καιρούς, επιλέγει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, να επικοινωνεί με τον κόσμο και να δίνει κουράγιο ο ένας στον άλλο μέσα από σημαντικά τραγούδια.

• Συνέντευξη στην Αναστασία Κουκά, ΕΘΝΟΣ, 27/09/2010

Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται ο πολιτισμός στην εποχή της οικονομικής κρίσης;

Κατά τη γνώμη μου υπάρχει μία έντονη κρίση από την οποία επηρεάζεται ο πολιτισμός εδώ και δέκα - δεκαπέντε χρόνια. Απλώς τώρα, το ότι προστίθεται και η οικονομική κρίση δημιουργεί δευτερεύουσες παρενέργειες κυρίως στην κρατική πολιτική του πολιτισμού, το γεγονός δηλαδή ότι το υπουργείο πολιτισμού μην έχοντας καθόλου χρήματα, ρίχνει τον πολιτισμό στα τάρταρα. Η πολιτιστική παραγωγή όμως είναι η ίδια, με τα θετικά και αρνητικά της, όπως πριν από δέκα χρόνια.

Τι μπορεί να προσφέρει ο πολιτισμός σε μια τέτοια δύσκολη κατάσταση;

Σε κάθε περίοδο ο πολιτισμός μπορεί να προσφέρει πολύ ουσιαστικά πράγματα που δυστυχώς, πολλές φορές, αυτοί που μας κυβερνούν (πολιτική εξουσία, εξουσία, ΜΜΕ), δεν το καταλαβαίνουν. Πρώτον, ο πολιτισμός και η τέχνη επειδή είναι το χνάρι του ανθρώπου πάνω στη γη, αντιλαμβάνεστε ότι κάθε στιγμή αφορά, με ιστορικό τρόπο, την ίδια την πορεία του ανθρώπου. Αρα η καταγραφή του και η προσπάθειά του να υπάρχει μια σοβαρή τέχνη είναι ίσως τα πιο σημαντικά πράγματα. Το δεύτερο είναι πως όταν η εποχή γίνεται ιδιαιτέρως βάρβαρη, ο πολιτισμός είναι μία φοβερή άμυνα απέναντι σ’ αυτή τη βαρβαρότητα.

Στη δουλειά σας έχετε αντιληφθεί τον αντίκτυπο της κρίσης;

Είναι γεγονός ότι στη δουλειά μας και αναφέρομαι κυρίως στις ζωντανές εμφανίσεις, γιατί η δουλειά μας πλέον έχει περιοριστεί εκεί αφού η δισκογραφία εδώ και εφτά - οκτώ χρόνια έχει καταρρεύσει, υπάρχει μία μείωση που θα την προσδιόριζα, στον χώρο του έντεχνου νεοελληνικού τραγουδιού, στο 30%. Και δεν αποκλείεται την επόμενη χρονιά να φθάσει το 50%. Τώρα το αν εγώ, για κάποιους πολύ συγκεκριμένους λόγους, κατάφερα να περάσω αλώβητος, αυτό είναι μια εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα.

Ποια είναι η ορθή στάση για έναν καλλιτέχνη; Να απέχει, προκειμένου να αποφύγει μια ενδεχόμενη αποτυχία, ή να είναι παρών ακόμη και με πολύ λιγότερες αποδοχές;

Δεν πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να δει συμφεροντολογικά τι τον συμφέρει και τι δεν τον συμφέρει. Αυτό συμβαίνει περισσότερο στην εμπορευματοποιημένη τέχνη. Σε αυτό που εγώ υπηρετώ, όπως υπηρετούν και πάρα πολλοί άλλοι άξιοι συνάδελφοί μου και νεότερης ηλικίας, νομίζω ότι πρέπει να είμαστε μπροστά στις επάλξεις, βεβαίως με πολύ μειωμένες αποδοχές.

Τελικά οι καλλιτέχνες είναι οι αρχιερείς της φοροδιαφυγής, όπως κάποιοι τους παρουσιάζουν;

Από την εμπειρία που έχω, η συντριπτική πλειοψηφία καλλιτεχνών, μουσικών, τα προηγούμενα χρόνια ίσα που την έβγαζε. Αν αυτό συνέβαινε σε καλύτερες οικονομικά περιόδους πόσω μάλλον σήμερα. Προφανώς, όταν αναφερόμαστε στο θέμα της φοροδιαφυγής, μιλάμε για τριάντα- σαράντα πρόσωπα, όπως συμβαίνει και σε άλλους κλάδους με ακόμη πιο τρανταχτά παραδείγματα.

Εχετε διατελέσει στο παρελθόν υπουργός πολιτισμού. Σε ποιους τομείς του πολιτισμού θα δίνατε σήμερα έμφαση;

Εγώ δεν θα μπορούσα να είμαι υπουργός πολιτισμού σε μια τέτοια φάση για τον απλούστατο λόγο ότι ακόμη και εξαιρετικές ιδέες να είχα, όταν θα ερχόταν η στιγμή να τις πραγματοποιήσουμε, δεν θα μπορούσαμε, γιατί δεν θα είχαμε χρήματα. Αυτή είναι μία περίοδος όπου όποιος και να ‘ναι υπουργός είτε είναι έξοχος είτε είναι άθλιος, επί της ουσίας, στη συνείδηση του κόσμου θα ταυτιστεί με τον ίδιο τρόπο, γιατί ούτε ο ένας ούτε ο άλλος έχουν την δυνατότητα να προσφέρουν έργο.

Δεν θα μπορούσαν όμως να έχουν γίνει κάποιες αποδοτικές κινήσεις με βάση τον πολιτισμό;

Εάν μιλήσουμε για τα τελευταία χρόνια, βεβαίως δεν έγινε εκείνη η πολιτιστική προσπάθεια και πολιτική που χρειαζόταν αυτός ο τόπος. Ο τόπος χρειαζόταν να συνδέσει τον υψηλού επιπέδου πολιτισμό σε κάποιες περιοχές της χώρας με την ανάπτυξη εκείνων των περιοχών. Για παράδειγμα, το τρίγωνο Πέλλα - Βεργίνα - Δίον, ένα από τα τρία πιο σημαντικά τρίγωνα που υπάρχουν σε ολόκληρο τον κόσμο. Και είναι αστείο να μην μπορείς να επενδύσεις σε αυτό το τρίγωνο και να αναπτύξεις την περιοχή αυτή. Δεν έγινε αυτό. Το ίδιο και με το τρίγωνο Δελφοί - Ολυμπία - Επίδαυρος. Ταυτόχρονα, πρέπει να ενισχυθεί η σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία. Δυστυχώς, τα τελευταία σαράντα χρόνια οι υπουργοί δεν ήρθαν για να υπηρετήσουν ένα υπουργείο. Οι περισσότερο μπήκαν για να τους εξυπηρετήσει το υπουργείο σε σχέση με τις πολιτικές τους φιλοδοξίες.

Ποια είναι η γνώση μας σχετικά με την καπνοαπαγόρευση;

Θεωρώ ηλίθια αυτήν την κυβερνητική απαγόρευση, έτσι όπως διατυπώθηκε, σεβόμενος απολύτως το δικαίωμα του παθητικού καπνιστή. Αν και προσωπικά αυτή η έννοια του παθητικού καπνιστή δεν μου είναι τόσο καθαρή και αποδεδειγμένη επιστημονικά και μάλιστα όταν εκπορεύεται από κυβερνήσεις που έχουν διαλύσει τον πλανήτη και αναφέρομαι στις ΗΠΑ και φθάνω στο σημείο να λέω χιουμοριστικά πως δεν υπάρχουν παθητικοί καπνιστές αλλά αντιπαθητικοί αντικαπνιστές. Δεν μπορεί να βγαίνει ένας νόμος ο οποίος να κόβει κεφάλια, χωρίς να έχει συγκεκριμένες εξαιρέσεις, γιατί είναι εναντίον της ελεύθερης βούλησης του ανθρώπου. Θα μπορούσε να υπάρχει μια απαγόρευση σε όλους εκείνους του τόπους που ο πολίτης είναι υποχρεωμένος να πηγαίνει σε τράπεζες, νοσοκομεία, σχολεία κ.ά. αλλά για τους υπόλοιπους χώρους θα έπρεπε να βρεθούν λύσεις έτσι, ώστε να καλυφθούμε κι εμείς που ο καπνός δεν είναι η αρρώστια μας αλλά κάτι που μας χαλαρώνει, μας βοηθάει να εργαζόμαστε, που εν πάση περιπτώσει το θέλουμε. Δεν θα του άρεσε του πρωθυπουργού, που είναι και φίλος, να βγει ένας νόμος που να απαγορεύει το κανό για κάποιο λόγο...

Ποια θα είναι η δική σας καλλιτεχνική πρόταση φέτος;

Από τις 8 Οκτωβρίου και κάθε Παρασκευή και Σάββατο θα είμαι με τον Χρήστο Θηβαίο και τέσσερις σολίστ μουσικούς στον «Σταυρό του Νότου». Ο Χρήστος κι εγώ βρισκόμαστε σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο περφόρμανς. Το ρεπερτόριο θα περιλαμβάνει τραγούδια δικά μου που έχω να παίξω πολύ καιρό, τραγούδια άλλων τραγουδοποιών που αγαπάμε, την τραγουδοποιία του Χρήστου Θηβαίου που για μένα αποτελεί από τις πιο σημαντικές περιπτώσεις τραγουδοποιών που βγήκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια. Δεν θα λείπει και μια επιλογή από τον «Σταυρό του Νότου» που θα είναι το φινάλε μιας απογείωσης που, όμως, έχει περάσει μέσα από τη σιωπή.