Λεωνίδας Καβάκος: «Ενα τσουνάμι θα μας σώσει»

Ο διεθνούς φήμης βιολονίστας μιλάει με πάθος για την τέχνη, την επιστήμη και την πολιτική

• της ΙΣΜΑΣ Μ.ΤΟΥΛΑΤΟΥ, TO BHMA:  26/03/2011, 05:45

«Α, δεν με απασχολεί αυτό το ερώτημα. Τι θα πει, δηλαδή, πώς μας βλέπουν οι άλλοι έξω; Πρώτα πρώτα πρέπει εμείς να δούμε ποιοι είμαστε. Ποια είναι, αλήθεια, η Ελλάδα σήμερα; Υπάρχει; Σε ποιες δομές στηρίζεται και λειτουργεί; Για μένα η χώρα μας δεν είναι γεωγραφικός προσδιορισμός. Οι αρχές συμπίπτουν με τις ρίζες. Και αυτές δεν μετακινούνται, δεν υπάρχουν ενδιάμεσες καταστάσεις, μόνο να ξεριζωθούν μπορούν. Ε, λοιπόν,αυτό είναι το κύριο πρόβλημά μας σήμερα. Ούτε το οικονομικό, ούτε τίποτε. Εχουμε ξεριζωθεί» .

Προτού καλά-καλά προλάβω να θέσω την ερώτηση, ο Λεωνίδας Καβάκος ξεσπά. Τον εντόπισα κάπου στην Ισπανία όπου βρισκόταν για συναυλία έχοντας φύγει από την Ιαπωνία μόλις τρεις ημέρες πριν από τον φονικό σεισμό. Από εκεί θα πετούσε για Λονδίνο ενώ στην Αθήνα θα ερχόταν λίγο νωρίτερα από την επικείμενη συναυλία του στο Μέγαρο για να ξαναφύγει, όμως, την επομένη κιόλας, για τη Βιέννη. Το πιεσμένο πρόγραμμά του, λοιπόν, μας ανάγκασε σε μια κουβέντα από τηλεφώνου. Ωστόσο η «ψυχρότητα» του σύρματος δεν της στέρησε ουδόλως την αμεσότητα μιας πρόσωπο με πρόσωπο επαφής.

«Με το πρόσχημα της προόδου, έχουμε χάσει την επαφή με το παρελθόν μας,με τα πάντα» συνεχίζει ο βιολονίστας. «Εχω δύο κόρες, η μία είναι 18 ετών, η άλλη στα 16. Τι προοπτική έχουν αυτά τα παιδιά; Δες το χάλι της παιδείας. Είναι δυνατόν σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, με αυτό το παρελθόν που έχουμε,να μην μπορούν να βρεθούν 20-30 άνθρωποι να χαράξουν μια πορεία για το τι θα μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο; Από εκεί ξεκινούν όλα. Και το πώς ψηφίζεις και το πώς συμπεριφέρεσαι στην κοινωνία. Βλέπεις πώς κινείται ο κόσμος γύρω-γύρω, με το “ποιος είσαι εσύ” και με το “ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε”. Κάνεις ένα λάθος στον δρόμο και ο άλλος στο δευτερόλεπτο σε περνά γενεές δεκατέσσερις. Πόσα χρόνια, αλήθεια, συζητούμε για σήψη; Είναι μια κουβέντα η οποία έχει ξεκινήσει πολύ νωρίτερα από την κρίση. Ολο λέμε πως δεν πάει παρακάτω και όλο ανακαλύπτουμε πως, τελικά, δεν έχει πάτο το βαρέλι».

Ωστόσο θεωρεί ότι η παρακμή που περιγράφει δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. «Οι πολιτικοί παντού, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους, είναι άξεστοι» λέει. «Εχουν έναν μονόπλευρο οικονομικό προσανατολισμό και οδηγούν τον κόσμο στην καταστροφή με μαθηματική ακρίβεια. Τι άλλο αποδεικνύουν τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα στην Ιαπωνία; Είναι δυνατόν μια χώρα η οποία έχει υποστεί πυρηνική καταστροφή το 1946 να διατηρεί και εγώ δεν ξέρω πόσους αντιδραστήρες τη στιγμή που βρίσκεται πάνω σε ρήγμα; Οταν ξέρουν ότι ανά πάσα στιγμή είναι εκτεθειμένοι σε καταστάσεις πέραν των ανθρώπινων προβλέψεων;  Πέρα από τον πόνο και την οδύνη την οποία αισθάνεται κανείς βλέποντας αυτές τις εικόνες φρίκης και τα θύματα, αν το σκεφτεί ψυχρά, αυτοί οι πολιτικοί δεν θέλουν κρέμασμα; Μια από τις ισχυρότερες οικονομίες διεθνώς εξαρτάται ενεργειακά από μια πηγή η οποία μπορεί να προκαλέσει την κατάρρευση της ίδιας της χώρας. Δεν είναι τρελό;».

Ο 43χρονος Λεωνίδας Καβάκος επιστρέφει στα καθ΄ ημάς και θεωρεί ότι αντίστοιχη ανάγκη αντίδρασης στα κακώς κείμενα υπάρχει σαφώς και στην Ελλάδα: «Γιατί να σεβαστώ σήμερα αυτό το κράτος; Εγώ θα δεχόμουν να αλλάξω όλα μου τα ήθη και όλες μου τις συνήθειες και τη συμπεριφορά, αν από αύριο δεν ξανάβλεπα αυτό το πολιτικό σκηνικό που κυριαρχεί εδώ και τόσες δεκαετίες. Ας αρχίσουν, βρε παιδί μου, όλα από την αρχή. Γιατί να αρχίσω εγώ από την αρχή τη στιγμή που ο άλλος παραμένει ο ίδιος;».

Τα νέα, άφθαρτα πρόσωπα, είναι λοιπόν η λύση; Ο Καβάκος δεν μένει εκεί. «Σαφώς υπάρχουν τρόποι να διαμορφωθούν οι εξελίξεις» λέει. «Η ουσία είναι ότι γίνονται πράγματα εξοργιστικά και κοιμόμαστε όλοι. Ωσπου να έρθει η καταστροφή στην πόρτα σου και να αρχίσει να σε επηρεάζει, κάθεσαι και την κοιτάς από τον καναπέ.

Τώρα που μιλάμε και ο πόλεμος στη Λιβύη είναι εν εξελίξει, βλέπω στον χάρτη πόσο κοντά είναι η Κρήτη και τρομάζω. Θα συμμετάσχουμε, λέει, κι εμείς. Και από την άλλη, δεν υπάρχουν χρήματα για να εξοπλιστεί η Αστυνομία προκειμένου να κάνει τη δουλειά της».

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχει χώρος για Τέχνη; «Για μένα είναι η μοναδική διέξοδος. Αργά ή γρήγορα θα φανεί. Αυτή τη στιγμή ζούμε σε έναν φαύλο κύκλο και ίσως μόνο μια κατάσταση τύπου τσουνάμι μας κάνει να βγούμε από το αδιέξοδο. Πραγματικά, δεν ξέρω αν η μεταστροφή θα προκύψει μέσα από τεράστιο κόστος - ανθρώπινες ζωές εν προκειμένω- ή μέσα από τη δημιουργία πυρήνων τέτοιων που θα γίνουν φάροι και θα καθοδηγήσουν τους ανθρώπους. Υπάρχουν τέτοιοι φάροι. Οσο πιο πολύ απλώνεται το σκοτάδι, τόσο περισσότερο διακρίνεται η λάμψη τους».

«Είμαι στ΄αλήθεια εδώ; Να το πιστέψω;»

Η επικείμενη συναυλία του Λεωνίδα Καβάκου εντάσσεται στις εκδηλώσεις για την 20ετία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Ο ίδιος θυμάται με νοσταλγία την πρώτη φορά που έπαιξε βιολί στην Αίθουσα Φίλων της Μουσικής (νυν Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης) προτού ακόμη αυτή τεθεί σε λειτουργία: «Δεν είμαι σίγουρος για το πότε ακριβώς ήταν, μερικούς μήνες, θαρρώ, πριν από την επίσημη έναρξη του Μεγάρου τον Μάρτιο του 1991. Θυμάμαι που η Αίθουσα δεν είχε ακόμη καθίσματα στην πλατεία. Ενιωσα μεγάλη συγκίνηση. Ενα κτίριο το οποίο,σπουδαστής ακόμη, περνούσα απ΄ έξω και το έβλεπα στα μπετά, είχε πλέον ολοκληρωθεί, ήταν έτοιμο να γεννηθεί. Μπήκα, λοιπόν, μέσα και αναρωτιόμουν: “Είμαι στ΄ αλήθεια εδώ; Να το πιστέψω;”».

Σημειώνει όμως ότι «ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη». Και εξηγεί: «Παρά τη σαφή προσφορά του στο ελληνικό κοινό, με δεδομένο ότι ως τότε δεν υπήρχε τίποτε, ένας τέτοιος οργανισμός δεν έχει πρόσβαση ούτε στους τρόπους παιδείας, ούτε στη δημιουργία υποδομών οι οποίες θα στηρίξουν την εξέλιξη και την επιβίωση των τεχνών. Οταν οι ιθύνοντες δεν είναι σε θέση να προετοιμάσουν τις νέες γενιές να βρουν διόδους στις αναζητήσεις τους και να ολοκληρωθούν ως προσωπικότητες, τότε, 100 μέγαρα να έχεις, δεν κάνεις τίποτε...».

Ο Λεωνίδας Καβάκος, μαζί με τον βιολοντσελίστα Γκοτιέ Καπισόν και τον πιανίστα Νικολά Ανγκελίς εμφανίζεται στις 27/3,στις 20.30, στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Θα παρουσιάσουν ένα πρόγραμμα μουσικής δωματίου με έργα Σοστακόβιτς, Προκόφιεφ και Τσαϊκόφσκι.