Phil Ochs: Ο Che Guevara της φολκ

• Από τον Γιάννη Πετρίδη

70 χρόνια συμπληρώθηκαν πριν από μερικές εβδομάδες από τη γέννηση του αμερικανού τραγουδιστή της φολκ Phil Ochs, που είχε γεννηθεί στις 19 Δεκεμβρίου του 1940 και αυτοκτόνησε στο σπίτι της αδελφής του, στις 19 Απριλίου του 1976, όπου πέρασε τους τελευταίους τρεις μήνες της ζωής του παίζοντας με τον γιο της αδελφής του ένα παιχνίδι με κάρτες και για κάθε πέντε κάρτες που έχανε, του τραγουδούσε ένα τραγούδι.

Τα τραγούδια του, σήμερα, μας αποκαλύπτουν με τους στίχους τους την ιστορία της Αμερικής στη δεκαετία του '60, όταν μαζί με τον Bob Dylan ήταν οι ηγέτες της φολκ επανάστασης στο Γκρίνουιτζ Βίλατζ της Νέας Υόρκης.

Το ύφος που τραγουδούσε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μουσικό ντοκιμαντέρ, μια και περιέγραφε με τους στίχους του κάθε πολιτική εξέλιξη στην εποχή του, με συνέπεια να γίνεται συχνά ενοχλητικός στις αρχές στη συντηρητική βασικά Αμερική της δεκαετίας του '60, που η ανάμειξή της στον πόλεμο του Βιετνάμ άφησε άπειρες πληγές στις περισσότερες οικογένειες.

Ο Ochs έγραφε τραγούδια σαν να επρόκειτο να δημοσιευτούν σε εφημερίδα και το μουσικό ρεπορτάζ του γινόταν συχνά θέμα στις πρώτες σελίδες του Τύπου με τραγούδια όπως το Ι Ain't Marching Home Anymore, που κυκλοφόρησε το 1966 και έγινε αντιπολεμικό σύνθημα στα χείλη της νεολαίας.

Σε αντίθεση με τον Bob Dylan, που εκτός από πολιτικά ερμήνευε και άλλα είδη τραγουδιών, ο Ochs παρέμεινε πιστός στα τραγούδια διαμαρτυρίας και ασχολήθηκε μόνο με τα προβλήματα της νεολαίας, που εκτός από τον πόλεμο είχαν επεκταθεί την ίδια εποχή και στις οδυνηρές συνέπειες από τη χρήση των ναρκωτικών.

Ο Ochs είχε γεννηθεί στο Ελ Πάσο του Τέξας και μερικά χρόνια αργότερα μετακόμισαν αυτός και η οικογένειά του στη Νέα Υόρκη.

Ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση σπούδασε σε στρατιωτική σχολή και αργότερα δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο.

Στα τέλη της δεκαετίας του '50 άρχισε να γράφει τραγούδια και το πρώτο ντουέτο που έφτιαξε είχε το όνομα Singing Socialists, όνομα που προσδιόριζε και το πολιτικό του πιστεύω. Θα ακολουθήσουν οι Sundowners και αμέσως μετά θα κάνει προσωπική καριέρα τραγουδώντας στο Κλίβελαντ για μερικούς μήνες πριν πάει στη Νέα Υόρκη το 1961 και γίνει μέλος της ομάδας των νέων που τραγουδούσαν στο Βίλατζ και για πολλούς, ανταγωνιστής του Bob Dylan, πριν αυτός ξεχωρίσει και κάνει τη λαμπρή καριέρα που ακολούθησε μέχρι σήμερα.

Στο πρώτο του άλμπουμ, που κυκλοφόρησε το 1964 με τίτλο All The News That's Fit Το Sing, ερμήνευε τραγούδια με αντιπολεμικό ύφος, γεγονός που οδήγησε στην ουσιαστική απαγόρευση της μετάδοσής τους από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση της εποχής. Στο άλμπουμ αυτό έπαιζε μαζί του ο κιθαρίστας Danny Kalb που αργότερα θα γίνει μέλος των Blues Project.

Το 1964, ο Ochs ηχογραφεί για μια συλλογή της εταιρείας του Vanguard τη μεγαλύτερη επιτυχία του, με τίτλο There But For Fortune, που την ίδια χρονιά θα ηχογραφήσει με τη σειρά της η Joan Baez και θα γνωρίσει επιτυχία σε Αγγλία και Αμερική, χαρίζοντας μάλιστα στο τραγούδι και την υποψηφιότητα για το βραβείο Γκράμι ως το καλύτερο φολκ τραγούδι της χρονιάς.

Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1975, Phil Ochs και Joan Baez, την άνοιξη του 1975, θα τραγουδήσουν μαζί το There But For Fortune, που μέσα από τους στίχους του περιγράφει τέσσερις διαφορετικές, ιστορίες, σε μια σειρά από εκδηλώσεις που έγιναν στην Αμερική, με αφορμή το οριστικό τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ.

Η κυκλοφορία του πρώτου άλμπουμ του θα οδηγήσει τον αμερικανικό Τύπο στο να τον παρουσιάσει ως έναν από τους οργισμένους νέους στον χώρο της μουσικής που προσπαθούσαν να αλλάξουν το κατεστημένο. Οι άλλοι, σύμφωνα με τα τότε δημοσιεύματα, ήταν ο Bob Dylan, ο Tom Paxton, Ο Peter LaFarge και ο Mark Spoelstra.
Ολοι τους αγνοούσαν τις μαύρες λίστες της εποχής και ακολουθούσαν τον δρόμο που πριν από αυτούς είχαν χαράξει οι Woody Guthrie και Pete Seeger, που ήταν τα μουσικά ινδάλματά τους.

Ο διάσημος γάλλος ποιητής της εποχής Luis Aragon άρχιζε ένα κεφάλαιο από μια ποιητική του συλλογή, που εκδόθηκε εκείνη την εποχή, με ένα απόσπασμα από τους στίχους ενός τραγουδιού του Phil Ochs, στον οποίο έστειλε ένα αντίτυπο με προσωπικό σημείωμα.
Ο Ochs, με τη σειρά του, έλεγε χαμογελώντας ότι αντλούσε το υλικό των στίχων του από τα άρθρα του «Newsweek» και των «New York Times».

Στο ίδιο πρώτο άλμπουμ είχε μελοποιήσει τις Καμπάνες, ποίημα του Edgar Alan Poe, στο οποίο ο τρόπος ερμηνείας του δείχνει το πόσο είχε επηρεαστεί από τον τραγουδιστή της φολκ Bob Gibson, που έδρασε κυρίως στη δεκαετία του '50.

Ακολούθησε το άλμπουμ Ι Ain't Marching Home Anymore το 1965, στο οποίο, εκτός από το ομώνυμο τραγούδι, υπήρχε και το Draft Dodger Rag. Το ζωντανά ηχογραφημένο In Concert, που κυκλοφόρησε το 1966, το Pleasures Of The Harbor του 1967, στο οποίο υπάρχουν τα Outside Of Α Small Circle Of Friends και The Party.

Μετά την κυκλοφορία αυτού του άλμπουμ, ο Ochs θα πάει στην Καλιφόρνια και με διάφορους μουσικούς και παραγωγή από τον Van Dyke Parks θα ηχογραφήσει το Tape From California, άλμπουμ στο οποίο θα κάνει άνοιγμα προς το ροκ της εποχής, ενώ θα περιλαμβάνει και παραδοσιακά τραγούδια, της φολκ, όπως το Joe Hill, αντιπολεμικά τραγούδια όπως το The War Is Over, και την απάντησή του στο Desolation Row του Bob Dylan με το δικό του When In Rome.

Το Rehearsals For Retirement, που θα κυκλοφορήσει το 1969, θα αποκαλύψει την επιδείνωση της κατάθλιψης που είχε αρχίσει να κυριαρχεί σ' αυτόν τον ξεχωριστό καλλιτέχνη, με τη σημαντική συμμετοχή στη διαμόρφωση της μουσικής τέχνης στη δεκαετία του '60. Το εξώφυλλο αυτού του άλμπουμ θα φιλοξενεί φωτογραφία από τον τάφο του, όπου θα αναγράφεται η ημερομηνία γέννησής του και ως έτος θανάτου του το 1968.

Στις αρχές της δεκαετίας του '70 θα πάει στη Χιλή όπου είχε εκλεγεί ο Salvador Allende, και θα γίνει φίλος με τον υποστηρικτή του, τραγουδιστή Victor Jara.
Αργεντινή, Περού και Βολιβία θα είναι οι επόμενες χώρες που θα επισκεφτεί, αντιμετωπίζοντας πολλά προβλήματα με τα ολοκληρωτικά καθεστώτα τους λόγω της πολιτικής του δραστηριότητας, στην Αργεντινή μάλιστα θα μείνει και λίγες μέρες στη φυλακή.

Τον Δεκέμβριο του 1971 θα τον προσκαλέσει ο John Lennon να πάρει μέρος στη συναυλία διαμαρτυρίας που οργάνωσε στο Πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν για τη σύλληψη του ποιητή John Sinclair. Ηταν η πρώτη εμφάνιση του Lennon στην Αμερική, μετά τη διάλυση των Beatles.

Στη συνέχεια θα ζήσει στην Αφρική και στο Λονδίνο όπου θα κάνει σποραδικές εμφανίσεις, παρά το γεγονός ότι είχε χάσει σχεδόν την φωνή του από μια επίθεση που δέχτηκε στην Αφρική, όπου κάποιος κόντεψε να τον στραγγαλίσει με συνέπεια να καταστραφούν φωνητικές χορδές του και η φωνή του να αλλοιωθεί εντελώς.

Το 1974 θα εμφανιστεί μαζί με τον Dylan και τους Pete Seeger και Arlo Guthrie στη Νέα Υόρκη σε εκδήλωση διαμαρτυρίας για τη χούντα της Χιλής που δολοφόνησε τον Salvador Allende και τον φίλο του Victor Jara, ενώ λίγες μέρες πριν είχε κυκλοφορήσει το τελευταίο του καινούριο τραγούδι που ήταν αφιερωμένο στο σκάνδαλο του Watergate και είχε τον τίτλο Here's Το The State Of Richard Nixon.

Αρκετές ταινίες, άλμπουμ και μυθιστορήματα αναφέρθηκαν στα επόμενα χρόνια στον Phil Ochs, για τον οποίο μετά τον θάνατό του αποκαλύφθηκε ότι το FBI διατηρούσε φάκελο 500 σελίδων με τις δραστηριότητές του.

• Βιβλιοθήκη, Σάββατο 15 Ιανουαρίου 2011