Μοντέρνοι από Ιαπωνία και Μεγάλη Βρετανία

• ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΠΑΞΩΝ 2009
• Ηχοι ζωντανοί
• Η δεύτερη συναυλία του φετινού Φεστιβάλ Παξών αφιερώθηκε σε Ιάπωνες δημιουργούς (2/7/ 2009).

Φεστιβάλ Παξών 2009: στιγμιότυπο από τη δεύτερη συναυλία στον Λογγό Παξών

Ξεκίνησε με τον «Εορταστικό χορό» για κουιντέτο πνευστών (1988) του Γερμανοκορεάτη Ισανγκ Γιουν. Ηταν μια «μοντέρνα» εκδοχή ανάλαφρης μορφής σερενάτας, δοσμένη σε υπερκινητική, συνειδητά αντιμελωδική γλώσσα, όπου αναγνωρίσαμε όλες τις οικείες συμβάσεις του είδους -ζευγαρωτούς διαλόγους, ρυθμικά παιχνίδια, συνηχήσεις, κ.λπ.- στην υπηρεσία μιας σύγχρονης εκφραστικής.

Την απαιτητική παρτιτούρα απέδωσαν με πειθαρχία και ετοιμότητα πέντε σολίστες πνευστών [Χρ. Δημητρίου (φλάουτο), Χρ. Παντελίδου (όμποε), Κ. Τζάκος (κλαρινέτο), Ε. Βεντούρας (κόρνο), Μ. Κολέτου (φαγκότο)] υπό τον Κάσπερ ντε Ρου. Πιο ακραίο, περιπετειώδες στίγμα χαρακτήρισε την «Προβολή» για τρίο εγχόρδων (2001) του 80χρονου Γιότζι Γιουάσα, μέρος μακράς ακολουθίας ομώνυμων συνθέσεων που ξεκίνησε το 1955.

Αυστηρά ατονική γλώσσα, έμφαση στα ηχητικά εφέ με διασταυρούμενες ριπές από νυκτές νότες, παράλληλες ολισθήσεις, στριγκές αιχμές, αλλά και θύλακοι λυρικών διατυπώσεων ρομαντικού τύπου συνέθεσαν μια αποσπασματική μουσική αφήγηση γεμάτη εντάσεις και μεταπτώσεις. Την «Προβολή» έπαιξαν με ακρίβεια και συγκινησιακά αποστασιοποιημένη ένταση οι Π. Τζιώτης (βιολί), Α. Μπάζεγκμέτζλερ (βιόλα) και Α. Πρατσινάκης (τσέλο). Ακολούθησε ο «Αργός χορός» για έξι ερμηνευτές (1996-2000) του Τοσίο Χοσακάουα. Εδώ οι τόνοι χαμήλωσαν και η μουσική έρρευσε αργά, μαλακά, σε αραιή δράση. Η υποβλητική, σχεδόν τελετουργική ατμόσφαιρα, που διακόπτονταν από σποραδικές «βροντές» των κρουστών, θύμισε έντονα την κινηματογραφική μουσική του Τακεμίτσου για το «Ραν» του Κουροσάβα. Η γραφή του 54χρονου συνθέτη ήταν η μόνη που διατήρησε στοιχεία από το ηχητικό σύμπαν της ιαπωνικής μουσικής: μακρές σιωπές και βίαιες εκρήξεις, στριγκά σφυρίγματα του φλάουτου, τονισμένα κρουστά, αλλά και φωνητικές απομιμήσεις φυσικών ήχων από τους μουσικούς. Οι έξι ερμηνευτές ανταποκρίθηκαν με εγρήγορση και ευαισθησία στη λεπτομερή καθοδήγηση του Κάσπερ ντε Ρου, πετυχαίνοντας ένα άρτιο αποτέλεσμα [Α. Παλιός (πιάνο), Μ. Ταντανόζη (φλάουτο), Κ. Τζάκος (κλαρινέτο), Μ. Νικολάου (κρουστά), Γ. Παναγιωτίδης (βιολί), Α. Πρατσινάκης (τσέλο)]. Η βραδιά ολοκληρώθηκε με τη «Μισοξεχασμένη πόλη» για πιανιστικό ντούο (2002) του 32χρονου Ντάι Φουτζικούρα, κομμάτι γεμάτο εναλλαγές, εμπνευσμένο από τη συζυγική συντροφικότητα και φορτισμένο από νεανικές μνήμες του συνθέτη. Τον τόνο έδωσαν αλλεπάλληλες μεταπτώσεις ανάμεσα σε απαλές πιανιστικές ακριτομυθίες και επιθετικές ριπές σκληρών πιανισμών, με φόντο το μεταλλασσόμενο σονάρισμα κάποιων παρατεταμένα πατημένων πλήκτρων, οι χορδές των οποίων διεγείρονταν συμπαθητικά από την κρούση άλλων.

Φεστιβάλ Παξών 2009: Οι πιανίστες Απόστολος Παλιός και Α. Μοτοχάσι-Σιδέρη παίζουν τη σύνθεση «Μισοξεχασμένη πόλη», του Ιάπωνα Ντάι Φουτζικούρα

Εκτυλισσόμενη σε ονειρώδη νυχτερινή ατμόσφαιρα, η μουσική θύμισε ακούσματα του ραβελικού «Γκασπάρ» και της μπαρτοκικής σουίτας «Στην ύπαιθρο». Το κομμάτι ερμήνευσαν με εσωτερικότητα οι πιανίστες Α. Παλιός και Α. Μοτοχάσι-Σιδέρη.

Ητρίτη συναυλία (28/6) αφιερώθηκε σε Αγγλους συνθέτες τριών διαφορετικών γενεών. Ξεκίνησε με τη στιλιστικά αναφερόμενη στο μπαρόκ «Sonata da Caccia» για όμποε, κόρντο και τσέμπαλο (1993) του Τόμας Αντες, φόρος τιμής στον Ντεμπισί. Εργο νεανικό, παραφορτωμένο από προθέσεις, γραμμένο με απειρία, αλλά όχι ανέμπνευστο, αποδόθηκε σε πιάνο, χάνοντας τις ηχητικές του ισορροπίες. Την περιττά δύσκολη, καθ' ότι συχνά άτεχνα γραμμένη παρτιτούρα, δάμασαν με κόπο η Χρ. Παντελίδου (όμποε), ο Ε. Βεντούρας (κόρνο) και η Α. Μοτοχάσι-Σιδέρη (πιάνο). Στον Σέξπιρ ήταν βασισμένοι «Οι χοροί της Οφηλίας» για εννιά μουσικούς (1975/80) του 57χρονου Ολιβερ Κνάσεν. Τη διάφανη γραφή χαρακτήρισαν αριστοτεχνική, νεοεμπρεσιονιστικού τύπου αξιοποίηση της πλούσιας ηχοχρωματικής παλέτας, αιθέρια πουαντιγιστικά εφέ από τα πνευστά συνοδεία τσελέστας, αναφορές στον Στραβίνσκι και στον Μπρίτεν, άριστη οικονομία έκφρασης. Οδηγημένη από τον έμπειρο Κάσπερ ντε Ρου, η εννεαμελής ομάδα ανταποκρίθηκε με οίστρο και υψηλή ευαισθησία στις επιταγές της μουσικής γραφής. Πυκνογραμμένο, φορτισμένο με έντονα συγκρουσιακές διαθέσεις και αισθητή εμμονή στη χρήση ευρέος φάσματος από τραχιά εφέ, ήταν το κομμάτι «Κληματσίδες» για σύνολο δωματίου (1987) του 70χρονου Τζόναθαν Χάρβεϊ. Αγρια ενόργανα επιφωνήματα, διάφωνες ορχηστρικές «κραυγές», στεγανά λυρικής ανάπαυλας σε τονική γραφή, σκοτεινές παράγραφοι «νυχτερινών» ήχων και δεσπόζουσες ανακεφαλαιωτικές διατυπώσεις αλά Μεσιάν τεθλασμένης φραστικής στοιχειοθέτησαν ένα θυελλώδες, πληθωρικό ακρόαμα, που δόθηκε με άψογο συντονισμό και νεανικό οίστρο, υπό τον ίδιο αρχιμουσικό. Τη συναυλία ολοκλήρωσε η επίσης σεξπιρικής έμπνευσης φαντασία «Since Brass, nor Stone...», έργο 80, για κουαρτέτο εγχόρδων και κρουστά (2008), του 77χρονου Αλεξάντερ Γκερ.

Γραφή συνειδητά και ευανάγνωστα γειωμένη στον κεντροευρωπαϊκό μοντερνισμό του μεσοπολέμου (Μπάρτοκ, Χίντεμιτ), με ευφάνταστη χρήση κρουστών και έμμεσες εξωευρωπαϊκές αναφορές (απόηχοι μπαλινέζικου Γκαμελάν), αποδόθηκε υποδειγματικά από το κουαρτέτο εγχόρδων των «Ergon Ensemble» και τον κρουστό Θ. Βαζάκα. *

• Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΒΩΛΟΥ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 5 Αυγούστου 2009