Μια αγάπη για το καλοκαίρι

• «Ένας δαίμονας που τρέχει ακόμα»

• Η Κρήτη και ο Ψαραντώνης έχουν επηρεάσει όχι μόνο τη μουσική, αλλά και τη στάση ζωής του Γιάννη Αγγελάκα

«Με την Κρήτη είμαι ερωτευμένος από τότε που πρωτοπήγα. Μου αρέσουν οι άνθρωποί της, η ενέργειά τους, η φύση, η παράδοση, πολλά πράγματα μαζί». Η μισή του καρδιά στην Κρήτη βρίσκεται. Στο λιτό της τοπίο που πάει γάντι με τις δοξαριές του Ψαραντώνη. Το «ζωντανό πνεύμα του Διονύσου» (όπως τον αποκαλεί) έχει επηρεάσει τις μουσικές του Γιάννη Αγγελάκα αλλά και τη στάση του στη ζωή.

«Ο Ψαραντώνης», λέει «είναι από τους λίγους Έλληνες δασκάλους μου. Η μουσική του είναι ό,τι πιο αρχαίο και πιο σύγχρονο έχουμε στην Ελλάδα».

Γέννημα-θρέμμα Θεσσαλονικιός, ο Γιάννης Αγγελάκας (και χωρίς αμφιβολία ο πιο αντιπροσωπευτικός εκπρόσωπος μιας σκηνής που εν Ελλάδι απέκτησε νέα ταυτότητα μετά την έλευση του συγκροτήματος Τρύπες), μοιράζει τη ζωή του μεταξύ Κρήτης και Θεσσαλονίκης. «Όταν σε έναν τόπο συναντώνται τόσοι πολιτισμοί», λέει «είναι λογικό να έχει πλούσια παράδοση. Κι αυτό που συμβαίνει εκεί (σ.σ.: στην Κρήτη) δεν συμβαίνει πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Να αντιμετωπίζεται η παράδοση τόσο δημιουργικά, τόσο φυσικά. Είναι ένας δαίμονας που τρέχει ακόμα. Σε κάθε γωνιά βλέπεις πιτσιρικάδες που μαθαίνουν λύρα, που χορεύουν, που φτιάχνουν συγκροτήματα. Κάθε σπίτι έχει τους μουσικούς του. Και κάθε γενιά εκείνους που ανανεώνουν την παράδοση. Αυτήν την εποχή η Κρήτη ευτυχεί να ζει με τον Ψαραντώνη. Είναι ο μεγάλος ανανεωτής αυτής της γενιάς».

• Οι Κρητικοί ακούνε Ψαραντώνη;

Φυσικά. Οι περισσότεροι τον λατρεύουν.

• Γιατί;

Γιατί αυτός ο άνθρωπος έχει πάει την κρητική μουσική στο Σύμπαν. Της δίνει μέλλον, προοπτική..

• Πώς το έκανε αυτό; Θέλω να πω, είναι εμπειρικός μουσικός....

Μα οι μεγαλύτερες φυσιογνωμίες της λαϊκής και δημοτικής μουσικής δεν έχουν σχέση με ωδεία..

• Είναι καλύτεροι μουσικοί γιατί έχουν καλύτερη σχέση με τη ζωή;

Μάλλον έχει να κάνει με το DΝΑ τους- με τον τρόπο που ζουν, που μεγαλώνουν, πώς αφομοιώνουν τα πράγματα... Ο Ψαραντώνης είναι γεννημένος μουσικός. Ο μοναδικός ευλογημένος Έλληνας μουσικός.

• Και ως άνθρωπος είναι ξεχωριστός;

Αυτά πάνε μαζί.

• Πάντα;

Όταν έχεις μια ευλογία, μια δύναμη, δεν γίνεται να την έχεις μόνο σε έναν τομέα. Κι εμένα από παιδί πάντα με ενδιέφεραν οι καλλιτέχνες που η ζωή τους ταυτίζεται με τη δουλειά τους.

• Ναι, αλλά αυτό δεν είναι κανόνας

Ισχύει για μένα. Όταν γνωρίζω έναν άνθρωπο, θέλω να μου προσφέρει και ο ίδιος και η τέχνη του. Αλλιώς δεν βρίσκω νόημα.

• Σου αρέσει η «ματιά» του Ψαραντώνη στη ζωή...

Η ματιά του στη ζωή, στους ανθρώπους, ο τρόπος με τον οποίο βιώνει τη μουσική. Άνθρωπος και μουσική είναι ένα.

• Έχεις ακούσει κρητικές μουσικές που σε έχουν σημαδέψει καλλιτεχνικά;

Yπάρχει θησαυρός εκεί κάτω. Από προπολεμικές ηχογραφήσεις μέχρι σήμερα. Σε παραπέμπω σε ένα δεκαπλό CD που έχει βγάλει η εταιρεία του Αεράκη στην Κρήτη, (Οι Πρωτομάστορες της Κρητικής Παράδοσης 1920-1955). Συνθέτες, τραγουδιστές, ριμαδόρους. Φουσταλιέρης, Ροδινός, Σκορδαλός, Λαγός, Δερμιτζογιάννης, Μουντάκης. κ.ά. Δεν είναι ανάγκη να είσαι Κρητικός για να σε συνεπάρει το μεγαλείο τους. Εκεί καταλαβαίνεις πώς κάθε γενιά ανανεώνει το κρητικό ιδίωμα και για ποιον λόγο δεν είναι μουσειακό είδος η κρητική παράδοση.

• Γιατί δεν φτάνουν σε εμάς τα ονόματά τους;

Γιατί βλέπουμε από το πρωί μέχρι το βράδυ τηλεόραση.

«Αυτό που συμβαίνει στην Κρήτη δεν συμβαίνει πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Να αντιμετωπίζεται η παράδοση τόσο δημιουργικά, τόσο φυσικά»

«Η αγωνία μου είναι να γράψω απλά»

«Έχω διδαχτεί από τις κρητικές μαντινάδες. Βέβαια μπορεί να ακούσεις τα πάντα- από μεγάλη σαβούρα μέχρι την απόλυτη σοφία μέσα σε δυο φράσεις», λέει ο Γιάννης Αγγελάκας

• Η απλότητα είναι που ψάχνει κανείς όταν κάνει τραγούδι;

Tώρα το πάμε πολύ βαθιά το πράγμα.. Ας πούμε ότι η λέξη συντονισμός είναι πιο σωστή- κάτι που μας ξεπερνάει κι εμάς τους ίδιους.

• Το λέω αυτό γιατί είσαι από τους ανθρώπους που δεν γράφουν τόσο απλά

Μπορεί. Η αγωνία μου όμως είναι να γράψω απλά. Πάντως, αν άκουγες ξανά το «Μέσα μου ο αέρας που φυσά» (σ.σ.: σε στίχους δικούς του και μουσική Γιώργη Ξυλούρη) θα καταλάβαινες αμέσως πόσο έχω επηρεαστεί από τις κρητικές μαντινάδες.

• Ομολογώ ότι εδώ με πιάνεις αδιάβαστη. Θα το ξανακούσω...

Γιατί το «Σιγά μη κλάψω» δεν είναι απλό; (σ.σ: από το CD «Από δώ και πάνω» 2005) δεν είναι απλό; Αν δεν είναι αυτό απλό, τι είναι; Νομίζεις ότι έτσι μιλάω; Ό,τι λέω το έχω κάνει πράξη στη μουσική μου. Η Κρήτη και ο Ψαραντώνης έχουν παίξει ρόλο σ΄ αυτό.

Οι αγαπημένες μου μαντινάδες

«Πονεμένη Καρδιά» από τον Φουσταλιέρη (που παίζει μπουλγαρί) και τον Μπαξεβάνη που τραγουδάει: «Σαν είχες άλλο στην καρδιά/ τι μ΄ ήθελες εμένα/ να με πληγώσεις να πονώ/ ώσπου να ζω για σένα» Οι Σητειακές Κοντιλιές: «Την πρώτη μου αγαπητικιά/ θυμούμαι ανάρια-ανάρια/ τότες που ήτανε αγνά/ όρκοι, φιλιά και χάδια» «Μέσα στον πόνο είν΄ η χαρά», του Δερμιτζογιάννη: «Μέσα στον πόνο είν΄ η χαρά/ μέσ΄ τη χαρά ο πόνος/ μέσα στον κόσμο βρίσκομαι/ κι είμαι έρημος και μόνος» «Ο Δίας ήτανε βοσκός», από τον Ψαραντώνη: «Ο Δίας ήτανε βοσκός, στ΄ Ανωγεινό αόρι/ κι ήτανε και το σπίτι ντου μέσα στο Περαχώρι»

Της Χάρης Ποντίδα, TA NEA: Δευτέρα 3 Αυγούστου 2009