Κύτταρο Σειρήνας

• Σε ήχο ελληνικό

• ΕΛΕΝΗ ΒΙΤΑΛΗ: ΖΩΝΤΑΝΟ ΚΥΤΤΑΡΟ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ: LEGEND

Να και ένας δίσκος που αφήνει ακάλυπτα ορισμένα επικοινωνιακά τεχνάσματα της ελληνικής δισκοπαραγωγής, όπως ζωντανός - ξεζωντανός δίσκος, μεγάλες - μικρές ορχήστρες, ακριβές - φτηνές παραγωγές και άλλα παρόμοια και διαφημιστικά. Ενας δίσκος που αποδεικνύει την προαιώνια αλήθεια πως αν έχεις κάτι να πεις, περιττεύουν οι τυμπανοκρουσίες και οι λογής λογής (στην εποχή μας τηλεοπτικοί) αβανταδόροι. Σου αρκεί ένα σκαμνάκι στον δρόμο, που λέει ο λόγος, για ν' ανεβείς επάνω και να το πεις.

Εδώ, έχει να πει κάτι η Ελένη Βιτάλη. Με το μέταλλο της φωνής, με την τεχνική, με την ερμηνεία, με την άνεση και την αλήθεια που εκπέμπει η παρουσία της μπροστά στο ακροατήριό της. Με αυτόν της τον δίσκο με προκαλεί να διακινδυνεύσω μια εκτίμηση: Η Βιτάλη είναι η πιο σπουδαία και καλή τραγουδίστρια της γενιάς της. Η γενική, ωστόσο, εντύπωση από την όλη σταδιοδρομία της εγείρει (σε μένα τουλάχιστον) το ερώτημα αν η ίδια το γνωρίζει. Στα τελευταία περίπου δέκα χρόνια (αν δει κανείς τη δισκογραφία της) μοιάζει να το διαισθάνεται.

Ο δίσκος καταγράφει το πρόγραμμα που παρουσίασε στο «Κύτταρο» τον περασμένο χειμώνα. Μαζί της ο γνωστός και εξαίρετος Αρμένης μουσικός και τραγουδιστής Haig Yazdjian και η νεαρή, καλλικέλαδος Αρετή Κετιμέ με το σαντούρι της. Τρεις ακόμη μουσικοί συμπληρώνουν την άψογη ορχήστρα που ακούμε: Γιάννης Κυριμκυρίδης (πλήκτρα), Tigran Sargsyan (πνευστά, φωνή), Κώστας Μερετάκης (κρουστά).

Το ρεπερτόριο περιλαμβάνει τραγούδια από την πρόσφατη δισκογραφία της, παλαιότερα λαϊκά και φυσικά δημοτικά. Ο Haig Yazdjian υπογράφει θαυμάσιες ενορχηστρώσεις, κατά τη γνώμη μου πιο «ζουμερές» από εκείνες των πρώτων εκτελέσεων. Σημειώνουμε την (ευχάριστη) εντύπωση που προκαλεί η απουσία μπουζουκιών από τα λαϊκά, ή λαϊκοφανή, τραγούδια. Διερχόμαστε, πιστεύω, την εποχή που, ύστερα από περίπου εξήντα χρόνια μπουζουκοσφυροκόπησης της νεοελληνικής κεφαλής, το όργανο αυτό έφτασε στα όρια του ευτελισμού από την εφαρμογή στο σώμα και το πνεύμα του των αρχών του μικρο- και μεσο-αστικού κιτς. Δεν θα διαφωνήσω με την ένσταση που διατυπώθηκε ήδη για την κάπως πρόχειρη και ετερόκλητη (από άποψη ποιότητας) επιλογή των τραγουδιών. Υπάρχουν πολύ καλά και πολύ μέτρια τραγούδια, ιδιαίτερα μάλιστα τα δεύτερα τι δουλειά έχουν άραγε πλάι στα δημοτικά;

Ο,τι καλό κι αν πει κανείς για τις φωνητικές αρετές της Βιτάλη είναι λίγο. Το πιο «πολύ», πάντως, κατά τη γνώμη μου είναι η φωτιά που βγαίνει από μέσα της σε κάθε νότα, σε κάθε λέξη, σε κάθε συλλαβή, κάτι που δεν «εξηγείται» με αναφορές στο ταλέντο, στη μελέτη, στην άσκηση, ούτε σε άλλα αυτονόητα. Δεν λέμε μπράβο στον τραγουδιστή που, π.χ., δεν κάνει φάλτσα ή στον πιλότο διότι προσγείωσε ασφαλώς το αεροπλάνο. Είναι η δουλειά τους και είναι αυτονόητο πως έτσι θα την κάνουν. Θαυμάζουμε κάτι πιο βαθύ, πιο «βαρύ» και στην περίπτωση της Βιτάλη -ας μου επιτραπεί- πιο τραγικό. Είναι ένα πρόσωπο που διαθέτει τη σοφία όλων εκείνων που ένιωσαν πόνο στην ψυχή, που γνώρισαν από κοντά λιγότερο την ομορφιά και περισσότερο την ασχήμια και την ψευτιά αυτού το κόσμου. Και τη σοφία αυτή την κάνει έργο, τραγούδι που μαγεύει, σαν τη φωνή των θυγατέρων του Αχελώου και της Μελπομένης που άκουσε μόνος ο Οδυσσέας δεμένος στο κατάρτι.

• Του ΓΙΩΡΓΟΥ Ε. ΠΑΠΑΔΑΚΗ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 5 Αυγούστου 2009