Ο Ρώσος συνθέτης της ρομαντικής εποχής Πιότρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι (7 Μαΐου 1840 – 6 Νοεμβρίου 1893), έχει αγαπηθεί όσο λίγοι συνθέτες. Όσο το ύφος του διευρυνόταν, ο Τσαϊκόφσκι έγραψε μουσική σε ένα μεγάλο φάσμα ειδών, συμπεριλαμβανομένων συμφωνίας, όπερας, μπαλέτου, οργανικής μουσικής, μουσικής δωματίου και τραγουδιού. Έγραψε μερικά από τα πιο δημοφιλή ορχηστρικά και θεατρικά μουσικά έργα στο σύγχρονο κλασικό ρεπερτόριο, όπως τα μπαλέτα Η λίμνη των κύκνων, Η Ωραία Κοιμωμένη και Ο Καρυοθραύστης, η Ουβερτούρα 1812, το Πρώτο Κοντσέρτο για πιάνο, επτά συμφωνίες και η όπερα Ευγένιος Ονέγκιν.
Ο Τσαϊκόφσκι μένει για πάντα εδώ
Στο Κλιν, ένα προάστιο 80 χιλιόμετρα μακριά από τη Μόσχα, βρίσκεται το σπίτι όπου άφησε την τελευταία του πνοή, σε ηλικία μόλις 53 ετών, ο Πιότρ Ιλιτς Τσαϊκόφσκι, ο Μπάιρον της μουσικής όπως τον έχουν αποκαλέσει
Στο σπίτι αυτό σταμάτησε ο χρόνος, μαζί με το ρολόι της ζωής του συνθέτη της «Λίμνης των Κύκνων», της «Παθητικής Συμφωνίας» και τόσων άλλων έργων που συγκινούν το κοινό σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Αμέσως μετά τον θάνατό του, το 1893, ο αδελφός του, Μόντεστ Ιλιτς, φρόντισε να μην αγγιχτεί τίποτε και το σπίτι να γίνει μουσείο.
Εδώ γράφτηκαν όπερες, μπαλέτα, συμφωνικά έργα, κονσέρτα για πιάνο. Το 1890, επιστρέφοντας από θριαμβευτική περιοδεία στην Αμερική, θέλησε να γράψει μια υποδειγματική συμφωνία. Κάθησε σε ένα μικρό τραπέζι και έγραψε την «Παθητική», που επέπρωτο να είναι η τελευταία του. Την πρωτοπαρουσίασε διευθύνοντάς την επτά ημέρες πριν από τον θάνατό του. Τα χειρόγραφα (σε φωτοκόπιες, βέβαια) είναι ακόμη πάνω στο τραπέζι όπου γράφηκαν. Εδώ έγραψε το 1892 και τον «Καρυοθραύστη». Και τα δύο έργα του τέλους της ζωής του τα διακρίνει ο πόνος από τις διάφορες φάσεις της βασανισμένης και απελπισμένης ευαισθησίας του. Γνωρίζοντας τη ζωή και το έργο του συνθέτη δεν μπορείς να περάσεις αυτό το κατώφλι χωρίς συγκινησιακή φόρτιση.
Η ατμόσφαιρα του σπιτιού, το εσωτερικό του, η βιβλιοθήκη, το αρχείο έχουν μείνει ανέπαφα. Στην τραπεζαρία του ισογείου, το πρωινό του τον περιμένει! Προστέθηκαν, σε βιτρίνες, προσωπικά του αντικείμενα.
Ο κήπος που περιβάλλει αυτήν την κομψή γκριζογάλανη βίλα είναι υπέροχος, με πλούσια βλάστηση που τη συντηρεί το υγρό μοσχοβίτικο κλίμα. Η υποδοχή των επισκεπτών στο σπίτι – μουσείο είναι πολύ αυστηρή. Σε υποχρεώνουν να φορέσεις πάνινα καλύμματα στα παπούτσια σου για να μη λερώσεις, να μην προκαλέσεις φθορές. Σου συνιστούν να μη θορυβείς, να κινείσαι με προσοχή, να μην ακουμπάς τίποτε. Εξάλλου σκοινιά εμποδίζουν τον επισκέπτη να αγγίξει οτιδήποτε και οι κυρίες φύλακες σε παρακολουθούν με άγρυπνο μάτι.
Μια σκάλα οδηγεί από το ισόγειο στον πρώτο όροφο, όπου βρίσκεται το μεγάλο σαλόνι και οι κρεβατοκάμαρες. Στο σαλόνι, το πιάνο του συνθέτη. Αυτό το πιάνο που το ανοίγουν, τιμής ένεκεν, μόνο στους μεγαλύτερους πιανίστες της εποχής μας, για τη συγκίνηση της επαφής με τα πλήκτρα που άγγιξε ο Τσαϊκόφσκι. Τους εξηγούν ότι πρέπει να παίξουν μερικές απαλές νότες, γιατί το όργανο δεν αντέχει… εξάρσεις, αφού το διατηρούν έτσι όπως το άφησε ο κύριός του.
Το άνοιξαν στον δικό μας Δημήτρη Σγούρο, που τους γοήτευσε σε αυτή την πρώτη του εμφάνιση στη Ρωσία, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 850 ετών ζωής της Μόσχας, ερμηνεύοντας το 3ο Κονσέρτο του Ραχμάνινοφ.
Ο Δημήτρης φόρεσε τα άσπρα πάνινα καλύμματα πάνω από τα παπούτσια του, γύρισε το βλέμμα του στον τοίχο, είδε το πορτρέτο του Σοπέν να δεσπόζει, κατάλαβε την αδυναμία του συνθέτη και όσο πιο διακριτικά μπορούσε άρχισε να ερμηνεύει Σοπέν. Η επαφή με το πιάνο του Τσαϊκόφσκι τον συγκλόνισε και τα αισθήματά του, προτού να τα ομολογήσει, είχαν χαραχθεί στο πρόσωπό του.
Με νότες Σοπέν, βγαλμένες από το ιστορικό πιάνο, περιπλανηθήκαμε στο σπίτι. Το μικρό κρεβάτι πάνω στο οποίο πέθανε από χολέρα, όπως και η μητέρα του, ο συνθέτης είναι σαν να τον περιμένει. Οι παντόφλες του, τα φουσκωτά μαξιλάρια, η μπάντα στον τοίχο. Αφάνταστη λιτότητα. Και όμως μια ρωσική κομψότητα. Μια θρησκευτικότητα που εκφράζεται με τη μεγάλη εικόνα της Παναγιάς στον τοίχο. Αλλά και τα πορτρέτα όλων των συνθετών που θαύμαζε ο Τσαϊκόφσκι φιλοξενούνται σε έναν τοίχο. Δεσπόζουν αυτά του Σοπέν και του Μπετόβεν.
- Τίνα Πολίτη
- ΤΟ ΒΗΜΑ: 21/09/1997
No comments:
Post a Comment