Ο Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ [Christoph Willibald Gluck, 2 Ιουλίου 1714 – 15 Νοεμβρίου 1787] ήταν βοημικής καταγωγής συνθέτης όπερας. Το 1752 εγκαταστάθηκε οριστικά στη Βιέννη, παντρεύτηκε μια ευκατάστατη γυναίκα και συνδέθηκε στενά με την αυτοκρατορική αυλή. Η συνεργασία του με τον λιμπρετίστα Ranieri de’ Calzabigi. σημάδεψε ανεξίτηλα την πορεία της όπερας ως μουσικού είδους. Η καινοτομία του Γκλουκ ήταν να προσθέσει δράμαστην όπερα, οδηγώντας τη σε νέα ύψη. Οι πιο δημοφιλείς του όπερες είναι οι Ορφέας και Ευρυδίκη (1762), Ο θρίαμβος της Κλέλιας 1763, Άλκηστη (1767), Ιφιγένεια εν Αυλίδι (1774) και Ιφιγένεια εν Ταύροις (1779).
Ο Γκλουκ σπούδασε μουσική και νομικά στην Πράγα και συνέχισε στην Ιταλία πλάι στον Σαμμαρτίνι [Sammartini]. Στην Βιέννη είχε την τύχη φωτισμένων συνεργατών: του διοικητή των αυτοκρατορικών θεάτρων [imperial theatre administrator] Ντουράτσο [Durazzo], του χορογράφου Αντζολίνι [Angiolini], του ποιητή Καλτσαμπίτζι [Calzabigi]. Σε συνεργασία έδωσαν μερικούς από τους σημαντικότερους ανανεωτικούς καρπούς της εποχής: το μπαλέτο Δον Ζουάν (1761) [Don Juan], τις όπερες Ορφέας και Ευρυδίκη (1762) [Orfeo ed Euridice], Άλκηστη (1767) [Alceste], Πάρις και Ελένη (1770) [Paride ed Elena]. Ο Γκλουκ τιμήθηκε εν ζωή όσο λίγοι συνθέτες από συναδέλφους τους και εξακολούθησε να επηρεάζει τις μουσικές εξελίξεις μέχρι και την εποχή του Βάγκνερ.
Το ποιητικό κείμενο της όπερας Ορφέας και Ευρυδίκη στην αρχική (ιταλική) τρίπρακτη μορφή είναι του Ρανιέρι ντε Καλτσαμπίτζι [Ranieri de’ Calzabigi]. Σε αυτό στηρίχτηκε ο Πιέρ Λουί Μολίν [Pierre Louis Moline] για την γαλλική εκδοχή. Η υπόθεση αφορά την γνωστή ιστορία του Ορφέα, που με όπλο την μουσική του κατεβαίνει στον Άδη προκειμένου να φέρει πίσω την αγαπημένη του Ευρυδίκη. Κατά την επιστροφή παραβαίνει τον όρο του Δία να μην αντικρίσει την αγαπημένη ώσπου να φτάσει στον κόσμο των θνητών: υποκύπτοντας στις αγωνίες της του στρέφεται και την κοιτά. Η Ευρυδίκη πεθαίνει δεύτερη φορά και ο Ορφέας ετοιμάζεται να αφαιρέσει την ζωή του όταν παρεμβαίνει ο Έρωτας που δίνει αίσιο τέλος στην υπόθεση.
Οι δημιουργοί ονόμασαν την όπερα Ορφέας και Ευρυδίκη azione teatrale per musica, δηλαδή «θεατρική δράση για μουσική», προφανώς προκειμένου να υπογραμμιστεί η διάθεση τους για ένα έργο δυναμικό, όχι στατικό, με έμφαση στην ροή της πλοκής και όχι στην ακολουθία συναισθηματικών διατυπώσεων μέσα από άριες. Εξ ορισμού η συγκεκριμένη όπερα ανήκε στην κατηγορία των feste teatrali, δηλαδή των επετειακών θεατρικών δρώμενων που είχαν στόχο την εξύμνηση της δύναμης του έρωτα ή της αρετής και γράφονταν προς τιμήν κάποιου ευγενούς, εν προκειμένω του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Α’, συζύγου της Μαρίας Θηρεσίας. Η ευτυχής κατάληξη ήταν αυτονόητη, όπως δεδομένα εθεωρούντο τα χορωδιακά και οι χοροί, που προσέδιδαν μεγαλοπρέπεια.
Οι δημιουργοί ονόμασαν την όπερα Ορφέας και Ευρυδίκη azione teatrale per musica, δηλαδή «θεατρική δράση για μουσική», προφανώς προκειμένου να υπογραμμιστεί η διάθεση τους για ένα έργο δυναμικό, όχι στατικό, με έμφαση στην ροή της πλοκής και όχι στην ακολουθία συναισθηματικών διατυπώσεων μέσα από άριες. Εξ ορισμού η συγκεκριμένη όπερα ανήκε στην κατηγορία των feste teatrali, δηλαδή των επετειακών θεατρικών δρώμενων που είχαν στόχο την εξύμνηση της δύναμης του έρωτα ή της αρετής και γράφονταν προς τιμήν κάποιου ευγενούς, εν προκειμένω του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Α’, συζύγου της Μαρίας Θηρεσίας. Η ευτυχής κατάληξη ήταν αυτονόητη, όπως δεδομένα εθεωρούντο τα χορωδιακά και οι χοροί, που προσέδιδαν μεγαλοπρέπεια.
No comments:
Post a Comment